PRAWO i WIĘŹ

Jurysdykcja uniwersalna wobec zbrodniarzy syryjskich

Anita Adamczyk — 2025-03-21

The war in Syria has created one of the largest humanitarian crises in the 21st century. Syrian authorities have committed gross violations of humanitarian and human rights law during the conflict, which has influenced millions of Syrians to flee. Some stayed in neighboring countries, while others went to Europe. Among those who received international protection were not only victims, witnesses, but also perpetrators of crimes against humanity and war crimes committed in Syria. The paper posits that among the Syrian migrants seeking international protection in Europe were war criminals who, years later, were brought to justice in European states, a testimony to the breaking of the culture of impunity.

Prapoczątki prawa energii jądrowej w Polsce. Ustawodawstwo II Rzeczypospolitej

Tomasz Robert Nowacki — 2025-03-21

W związku z rozwojem w Polsce energetyki jądrowej na znaczeniu zyskują zagadnienia prawa energii jądrowej. Staje się ono coraz ważniejsze zarówno dla praktyków prawa, jako obszar działalności gospodarczej, jak i dla teoretyków, jako wyłaniający się, nowy przedmiot badań w naukach prawnych. O ile większość powstających w Polsce opracowań koncentruje się, co zrozumiałe, na współczesności, to brakuje w dyskursie naukowym odniesień do początków rozwoju tego szczególnego obszaru prawa. Próbą wypełnienia tej luki jest niniejszy artykuł sięgający do czasów II Rzeczypospolitej – okresu, w którym w Polsce na szerszą skalę w medycynie i przemyśle, rozpoczęto stosowanie nowej zdobyczy nauki i techniki – promieniowania jonizującego. Celem artykułu jest zbadanie czy w ówczesnej Polsce istniały powszechnie obowiązujące przepisy dotyczące wykorzystywanie promieniowania jonizującego i energii jądrowej oraz w jakim stopniu regulowały tę materię. Omówiono w nim całokształt ówczesnego, polskiego prawodawstwa w tym zakresie. W szczególności omówiono pierwsze przepisy z obszaru ochrony radiologicznej, a także z dziedzin takich jak wykorzystanie aparatów rentgenowskich w ochronie zdrowia, prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, prawo celne, prawo górnicze oraz współcześnie rozumiana promocja energii jądrowej. Choć ówczesne przepisy były nieliczne i nie tworzyły spójnego systemu, to stanowiły one swoisty punkt wyjścia do szerszej działalności prawotwórczej państwa w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych dwudziestego wieku.

Decision in principle on the construction of a nuclear energy facility as a form of securing the public interest

Ewa Przeszło — 2025-03-30

Decyzja zasadnicza w sprawie budowy obiektu energetyki jądrowej powinna, zgodnie z wolą prawodawcy, służyć zabezpieczeniu interesu publicznego. Owa decyzja jest nośnikiem tego interesu i mieści w sobie różne wartości związanego z energetyką jądrową. Wykazanie prawdziwości tych twierdzeń jest celem niniejszego opracowania. Istnieją przesłanki normatywne wydania decyzji zasadniczej, a są nimi ustawa Prawo atomowe oraz ustawa określająca przygotowanie i realizację inwestycji w zakresie energetyki jądrowej. Oparte one zostały na przesłankach związanych w szczególności z kategorią interesu publicznego, w tym na bezpieczeństwie związanym zarówno z potrzebą zapewnienia odpowiednich, optymalnych dostaw energii, ale także z potrzebą osiągnięcia odpowiedniej jakości dostaw, dystrybucji i korzystania z energii jądrowej. Decyzja zasadnicza warunkuje podjęcie faktycznych czynności przygotowawczych służących wybudowaniu obiektu energetyki jądrowej, a przede wszystkim umożliwia legalne wydanie innych decyzji i podjęcie innych czynności prawnych związanych z budową takiego obiektu.

Origins, Legal Regulations and Structure of the Atomic Energy Authority (1973-1976). A Historical and Legal Overview of the Subject

Przemysław Dąbrowski — 2025-03-30

The UEA existed for less than three years. Thanks to the changes introduced, there was a significant development in the creation of conditions for the peaceful use of atomic energy, and the social and economic development of the Polish state was accelerated. The Office was abolished on 27 March 1976, when the Office of the Minister of Energy and Atomic Energy was established.

Selected Issues of Environmental Conditions, Public Consultations and Cross-Border Consultations on the Construction and Operation of the First Polish Nuclear Power Plant in the Choczewo Municipality Area

Maciej Kruś — 2025-03-30

The purpose of this paper is to describe the environmental impact assessment of Poland's planned first nuclear power plant. The paper presents scientific considerations on the nature of the decision, taking into account the results of this assessment. It is stated that the environmental conditions for the implementation of the project are determined on the basis of an argumentative model of the application of the law. The material and legal basis is the principle of sustainable development.

Legal Mechanisms Influencing the Scalability (Measurability) of Nuclear Liability Risk for Operators within the Polish Legal Framework

Patrycja Nowakowska — 2025-03-30

Ryzyko prawne odpowiedzialności za szkodę jądrową w działalności gospodarczej jest bardzo drogim ryzykiem, które należy brać pod uwagę w tym przedsięwzięciu gospodarczym, chociaż prawdopodobieństwo jego zisczenia się jest bardzo niskie. Niewątpliwie jednak jest to istotny czynnik wpływający na decyzję o prowadzeniu tego typu działalności i znacząco oddziałujący na jej koszty, a ostatecznie również na cenę wytwarzanej energii elektrycznej. Odpowiedzialność za szkodę jądrową jest jednym z najdalej idących reżimów odpowiedzialności w polskim prawie. Cały kompleks obowiązkowych regulacji na poziomie ustawowym i konwencjonalnym wpływa na wyznaczenie granic ryzyka. Dodatkowo istnieją fakultatywne instrumenty prawne umożliwiające osobie eksploatującej jego dalsze ograniczanie. Celem artykułu jest analiza wybranych instytucji prawnych, które mają szczególnie pozytywny wpływ na wymierność ryzyka z punktu widzenia osoby eksploatujęcej. Na podstawie przedstawionych argumentów wykazano, jak wybrane mechanizmy specyficzne dla reżimu odpowiedzialności za szkodę jądrową oraz inne instrumenty fakultatywne mają pozytywny wpływ na możliwość określenia granic ryzyka dla osoby eksploatującej. Można postawić tezę, że w polskim porządku prawnym istnieją mechanizmy prawne umożliwiające skalowanie tego ryzyka – choć co do zasady przyjmuje się, że odpowiedzialność ta jest absolutna, to nie jest ona nieograniczona. Artykuł formułuje również postulaty de lege ferenda dotyczące poprawy (klaryfikacji) sytuacji prawnej osoby eksploatującej, w szczególności w zakresie regulacji dotyczącej dochodzenia roszczeń z tytułu szkody jądrowej.

Prawne aspekty przeciwdziałania patostreamingowi alkoholowemu w mediach społecznościowych

Robert Tabaszewski — 2025-03-21

Artykuł analizuje zjawisko patostreamingu alkoholowego jako specyficznej formy patostreamingu, która polega na prezentowaniu destrukcyjnych zachowań pod wpływem alkoholu podczas transmisji w mediach społecznościowych. Celem artykułu jest określenie, w jakim stopniu działalność patostreamerów narusza obowiązujące przepisy prawa, a także jakie wyzwania stawia to zjawisko przed ustawodawcą. Ustalono, że patostreaming jest stosunkowo nowym zjawiskiem, nie posiada legalnej definicji w prawie międzynarodowym, ani w prawie europejskim, co sprawia, że jest również jednym z najmniej zbadanych obszarów w kontekście prawnym i społecznym. Zjawisko to, przyciągając widzów kontrowersyjnością, prowadzi do zagrożeń zdrowotnych, społecznych oraz prawnych zarówno dla twórców, jak i odbiorców tych patologicznych treści. Przedmiotem opracowania jest także ocena istniejących narzędzi prawnych w Polsce oraz wskazanie luk w systemie prawnym, które utrudniają skuteczne przeciwdziałanie temu zjawisku. Uznano, że polskie ustawodawstwo nie zapewnia bowiem wystarczającej równowagi pomiędzy ochroną wolności twórcy internetowego a koniecznością przeciwdziałania prezentowaniu treści społecznie szkodliwych. Ustalono, że istotną w dyskursie prawniczym pozostaje również propozycja wprowadzenia w Polsce osobnego przepisu kryminalizującego patostreaming. W artykule potwierdzono, że patostreaming alkoholowy ignoruje zarówno przepisy prawa, jak i zasady współżycia społecznego, promując szkodliwe wzorce zachowań, które mogą prowadzić do naruszenia praw i wolności jednostek, w tym dóbr osobistych uczestników transmisji. Autor zwraca uwagę, że przyszłe działania legislacyjne powinny skoncentrować się na opracowaniu regulacji umożliwiających precyzyjne rozróżnienie między działalnością społecznie szkodliwą a korzystaniem z konstytucyjnej wolności twórcy, co może stanowić skuteczną tamę dla zjawiska patostreamingu alkoholowego.

The Impact of Artificial Intelligence on the Future Functioning of Administrative Courts

Michał Kowalski — 2025-03-30

The study presents the evolution of court decision-making justifications over time and the recent impact of electronic case law databases, particularly the Central Database of Administrative Court Judgments and commercial legal websites, on the structure of justifications for administrative court judgments. The issues discussed include the function of justifying a judgment, its communicativeness, the addressee of the statement, the problem of excessive length of some justifications, duplication of the content of other statements, and judicial justifications. Additionally, an effort was made to address the question of whether algorithms or artificial intelligence response generators could potentially replace humans in issuing even the simplest court decisions or writing their justifications in the near future. The discussion addressed whether technology enables this, if humans consent to it, and the legal and ethical risks involved, particularly the shifting of responsibility for the content of the justification to a bot operating with artificial intelligence. Finally, the question of whether even the most technologically advanced program using artificial intelligence will be able to take into account extra-legal judicial directives in a possible judgment and its justification will be addressed. Such directives may include the judge’s inner sense of justice, his sensitivity, or his conscience.

Wyłączenie bezprawności naruszenia dóbr osobistych na podstawie przepisów ustawy o ochronie sygnalistów

Adam Pązik — 2025-03-21

Zarówno przepisy dyrektywy nr 2019/1937 jak i polskiej ustawy o ochronie sygnalistów przewidują wyłączenie odpowiedzialności sygnalisty za naruszenie praw innych osób lub ustawowych obowiązków po spełnieniu wymogów przewidzianych w powyższych aktach prawnych. Przedmiotem opracowania jest po pierwsze analiza tego, jak wejście w życie ustawy o ochronie sygnalistów wpłynęło na cywilnoprawną ochronę dóbr osobistych. Po drugie w opracowaniu scharakteryzowane zostały postulowane reguły interpretacji przesłanek, od których powyższa ustawa uzależnia wyłączenie bezprawności działań sygnalisty, przede wszystkim wymogu posiadania uzasadnionych podstaw do twierdzenia, że informacje przedstawione przez sygnalistę w zgłoszeniu lub ujawnieniu publicznym są prawdziwe i stanowią naruszenie prawa w rozumieniu ustawy. W artykule zaprezentowana została także propozycja de lege ferenda.

Przeciwdziałanie dezinformacji w kontekście wybranych regulacji Aktu o usługach cyfrowych oraz Aktu o Sztucznej Inteligencji

Magdalena Dziedzic — 2025-03-21

Dezinformacja to zjawisko pojawiające się coraz częściej w debacie publicznej, a które jednocześnie stanowi istotne zagrożenie dla funkcjonowania państwa i społeczeństwa. W Unii Europejskiej już od wielu lat podejmowane są działania mające na celu przeciwdziałanie dezinformacji w Internecie. Na działania te składają się zarówno inicjatywy regulacyjne (np. Akt o usługach cyfrowych), jak również samoregulacyjne, przykładowo kodeksy postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji, wypracowywane przez organizacje międzynarodowe i branżowe zrzeszenia. Dezinformacja stanowi jedno z najważniejszych wyzwań dla procesów demokratycznych, prowadząc do rosnącego braku zaufania do mediów i źródeł rządowych. Samo pojęcie dezinformacji jest trudne do zdefiniowania, gdyż trzeba mieć na uwadze konieczność znalezienia równowagi między zagwarantowaniem jednostce prawa do wolności słowa a potrzebą nałożenia ograniczeń mających na celu zwalczanie fałszywych lub zniekształconych informacji. Obecnie, na trudność tę dodatkowo wpływa powszechne użycie generatywnej AI.

Podmiot kompetencji administracyjnej w zautomatyzowanych procesach stosowania prawa na tle problematyki legitymacji prawno-demokratycznej delegowania kompetencji na systemy sztucznej inteligencji i odpowiedzialności prawnej za ich działania lub zaniechania

Marcin Kamiński — 2025-03-21

Artykuł omawia zasadnicze problemy związane z określeniem podmiotu kompetencji administracyjnej oraz ustaleniem struktury normy kompetencyjnej w sprawach, w których ustawodawca powierzył, w całości lub w części, proces stosowania prawa systemom sztucznej inteligencji. Głównym celem analizy jest rozważenie możliwości zmiany sposobu pojmowania kompetencji administracyjnej oraz ocena konstytucyjnoprawnych oraz administracyjnoprawnych aspektów legitymacji prawno-demokratycznej delegowania kompetencji do stosowania prawa na systemy sztucznej inteligencji. Odrębne rozważania poświęcono zagadnieniu granic dopuszczalności modyfikacji lub rozproszenia odpowiedzialności prawnej państwa za użycie określonych systemów algorytmicznych w procesach stosowania prawa administracyjnego. W końcowych uwagach sformułowano wniosek, że zapewnienie zgodności działania algorytmicznych systemów decyzyjnych w administracyjnych procesach stosowania prawa z zasadami demokratycznej legitymacji, praworządności formalnej i rozliczalności prawnej administracji publicznej wymaga zachowania kompetencji organów władzy ustawodawczej do rozstrzygania o zasadach i trybie wprowadzania sztucznej inteligencji do sfery konkretyzacji lub realizacji norm administracyjnoprawnych oraz do ustanowienia bardzo szczegółowych reguł projektowania, konstruowania, implementacji, walidacji, kontroli i modyfikacji zasadniczych elementów tego rodzaju systemów.

Kilka uwag na temat rodzinnoprawnych aspektów prowadzenia przez szkołę dokumentacji przebiegu nauczania w formie dziennika elektronicznego

Agnieszka Ogrodnik-Kalita — 2025-03-21

The school duty and learning duty are connected with the necessity of conducting a documentary of educational progress by the school. The subject of the article is selected family and legal aspects of using this solution by the school. First of all, the author focuses on the protection of the child's personal rights, paying special attention to independence and the right to privacy. Moreover, the analysis was submitted to the situation in which the access to e-register has parents of the adult child. Special attention was devoted to the access to the e-register of the parent whose parental authority was limited to specified duties and rights in relation to the child person. The author took into consideration the jurisdiction of the Common Courts in this case and presented postulated procedures.

Wykorzystywanie otwartych danych jako element zwiększenia wyjaśnialności AI

Bogdan Fischer — 2025-03-21

Autorzy artykułu starają się zwrócić uwagę na wciąż niedoceniane otwarte dane jako potencjalne zasoby użyteczne do trenowania sztucznej inteligencji. Dbałość o jakościowe dane ma szczególne znaczenie w sytuacji gdy wzrasta zainteresowanie wyjaśnialnością sztucznej inteligencji, a przejrzystość toruje sobie drogę w rozporządzeniu o sztucznej inteligencji.

Zmiana dostawcy usługi i przenoszenie danych w Akcie w sprawie danych

Paweł Fajgielski — 2025-03-21

W artykule przedstawione zostały prawne regulacje dotyczące zmiany dostawcy usługi przetwarzania danych i przenoszenia danych zawarte w akcie w sprawie danych na tle unormowań odnoszących się do prawa do przenoszenia danych uregulowanych w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych. W początkowej części artykułu omówione zostaną podstawowe zagadnienia dotyczące konstrukcji prawa do przenoszenia danych z odesłaniem do literatury. Następnie przedstawione zostaną: istota Internetu rzeczy, akt w sprawie danych i omówione zostaną relacje między przepisami tego aktu i ogólnego rozporządzenia o ochronie danych. Analizy zawarte w dalszej części artykułu dotyczyć będą przełączania się między usługami i przenoszenia danych w świetle regulacji aktu w sprawie danych. W końcowej części przedstawione zostaną ogólne wnioski płynące z przeprowadzonych analiz.

European Data Governance Act: Essential Problems for Re-Use of Public Sector Information

Agnieszka Piskorz-Ryń — 2025-03-30

This paper presents problems related to the re-use of public sector information in Poland from the perspective of the Regulation (EU) 2022/868 of the European Parliament and of the Council on European data governance (Data Governance Act). Furthermore, it attempts to answer the question of how much the Polish legal regime's problems related to the application of the Data Governance Act (DGA) are due to the incorrect implementation of the Open Data Directive into national law. The article concludes that the mistake made in the 2011 implementation of Directive 2003/98/EC of the European Parliament and of the Council on the re-use of public sector information of 17 November 2003 has had an impact on the current shape of the re-use of protected data referred to in the DGA. The thesis has been confirmed, the Polish implementation of the Directive contradicts the objectives of that Directive and the DGA. The implementation has also failed to achieve the result intended by the European legislature. This applies to both the objectives of the Directive and the objectives of the DGA. The legislature wanted to create complementary legislation on data re-use. The regulatory environment in which the DGA will operate does not provide a high level of legal certainty, which has implications for the harmonization of European Union law. As the article demonstrates, in Poland there are competing regulations for re-use. This will hinder the achievement of the objectives set for the DGA and the implementation of this Regulation by national obliged entities. It may also affect the actions of those applying for data access. As a consequence of that mistake, there is lack of clear and readable procedures in national law. This should be considered a barrier to the re-use of protected data.

Patologia we wdrażaniu nowych technologii w postępowaniupodatkowym na przykładzie obowiązków nałożonych na pełnomocników zawodowych w postępowaniu podatkowym

Piotr Pietrasz — 2025-03-21

The purpose of the paper is to demonstrate the deficiency of legal constructions, as well as their interpretations, in force in tax proceedings regulated by the Tax Ordinance, which, in the period before 1 January 2025, introduced the obligation for attorneys who are advocates, legal advisers or tax advisers to use an electronic address (address for electronic delivery) in the course of these proceedings. Computerisation and the associated technicisation of the law, including procedural law, contribute to the emergence of completely new, hitherto unknown problems. The author of the paper thinks that, in principle, the statutory solutions introduced to maximise the spread of electronic service in legal transactions and even obliging certain categories of entities to have the necessary instruments to ensure the service of letters by electronic means should be supported.

Cybersecurity of Public Sector Institutions

Christophe Gaie — 2025-03-30

In the information society, the public sector must anticipate needs related to the ever-present use of cyberspace for providing services. On the one hand, new technologies facilitate and streamline the fulfillment of public tasks, and on the other hand, they pose threats that might produce far-reaching consequences. This means that public entities are obliged to apply solutions adequate to potential threats. As information and communication technology (ICT) systems being used by public sector institutions should operate uninterruptedly, it is necessary to implement measures to ensure such systems’ resilience to cyberattacks. Artificial intelligence (AI) might prove helpful for ensuring cybersecurity. However, this technology should be used with caution to prevent damage to the public sector resulting from its improper use.

The research methods used in this paper include both the law theory method and the doctrinal legal research method. These methods were applied to analyze the literature on the subject and legal texts from the perspective of cybersecurity in the public sector. The paper also emphasizes the necessity of considering evolving cybersecurity frameworks that account for the global nature of cyberthreats, as well as the unique challenges faced by public institutions in balancing efficiency with security needs.

Wpływ kryzysów globalnych na zmianę podejścia Unii Europejskiej do sytuacji kryzysowych. Aspekty prawne

Cezary Mik — 2025-03-21

The first quarter of the 21st century was a time of global crises that forced the EU to revise its previous individualist approach to crises. They not only caused a natural increase in the EU's legislative and intervention activity in these circumstances but also contributed to conceptual and regulatory development both in relation to their different types and to the definition of a more horizontal, integrated approach. The Union’s contemporary approach encompasses the totality of possible crisis progression and recognizes the multisectoral impact of global crises and their interactions. Despite competence deficits, the EU has created its own crisis or emergency law. The paper analyzes the concept of crisis, its legal basis and the EU’s competence in relation to major global crises (financial, migration, pandemic, and climate crises resulting from armed conflicts). Changes in the Union’s approach to specific types of crises, the strengthening of crisis coordination mechanisms, and new acts based on the general concept of crisis (regardless of which crises are involved) and the belief in the need to protect certain values and interests of the Union (e.g., protection of the internal market, critical entities) are shown.

Operacje wojskowe UE - wybrane aspekty prawne unijnego systemu zarządzania kryzysowego

Krzysztof Masło — 2025-03-21

Operacje wojskowe UE są prowadzone w ramach WPBiO, a ich podstawa prawną jest przede wszystkim art. 42 ust. 1 TUE. Zgodnie z tym postanowieniem jednym z celów WPBiO jest zapewnienie Unii zdolności operacyjnych opartych na środkach cywilnych i wojskowych. UE może z tych zdolności korzystać, ale tylko w celu przeprowadzenia poza Unią misji utrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i wzmacniania międzynarodowego bezpieczeństwa. Szczególnie widoczne są operacje wojskowe realizowane przez UE. Obecnie UE prowadzi 10 takich operacji wojskowych.

Przedmiotem niniejszego artykuły jest analiza podstaw prawnych, umożliwiających UE przeprowadzanie misji petersberskich. Zanim dojdzie do ustanowienie operacji wojskowej UE niezbędne jest wyposażenie UE w mandat międzynarodowy, a następnie zawarcie prze UE z państwem, w którym jest prowadzona operacja wojskowa umowy międzynarodowej, umowy międzynarodowej regulującej status i działalność misji lub sił zbrojnych na terytorium tego państwa. Misja jest ustanawiana w drodze decyzji Rady.

Proceduralne i organizacyjne gwarancje w sprawach powrotów przymusowych obywateli państw trzecich jako ograniczenie swobody UE w reagowaniu na kryzys migracyjny

Arkadiusz Semeniuk — 2025-03-21

The basic purpose of the paper is to analyse EU regulations on the forced returns of third-country nationals in the context of procedural and organizational safeguards that the alien may invoke. However, the appropriate approach requires placing them in the broader framework of international norms, mainly adopted by the United Nations or enshrined by the European Convention on Human Rights. This perspective will allow us to answer whether the universal international standard of procedural and organizational protection in alien expulsion proceedings exists and whether its relation to this one is based on EU law. On the other hand, since we talk about procedural and institutional guarantees, comparing it with the general protection of these rights under art. 6 ECHR and 47 Charter of Fundamental Rights of UE is worth comparing. Such an approach will help understand how the level of protection in expulsion proceedings differs from the default European procedural and organizational standard. The fundamental question is whether the procedural guarantees envisaged by the EU law constitute a real obstacle to agile management by the EU member states with the immigration crises they were confronted with in 2015-2016.

Kryzys migracyjny w kontekście unijnym a poszanowanie tożsamości narodowej państw członkowskich

Marcin Jarmoszka — 2025-03-21

Under the EU law, the Treaty of Lisbon decided that migration policy issues have to be voted on by a qualified majority. Nowadays, however, it is being argued that we are no longer facing an ordinary migration but a wave of migration related to security policy. In the opinion of the CJEU, Art. 72 TFEU related to public order in connection with respect for the national identity of the Member States taken from Art. 4 section 2 TEU, does not, however, grant states the possibility of derogation from the application of EU law by merely referring to the interests of public order and necessity of protection of internal security. States have the obligation to prove the need for the derogation. Presumably, the possibility of using new tools (biometric data) resulting from „the migration pact” will encourage people’s identification without relevant documents. It is also worth taking into consideration Finland’s and Denmark’s solutions for tackling irregular migration.

Pomoc państwa jako narzędzie reakcji Unii Europejskiej na kryzysy gospodarcze

Marek Rzotkiewicz — 2025-03-21

The recurrence of economic crises in the EU over the years and the way they have been tackled with state aid measures raises the question whether the EU is systematically prepared to tackle economic crises with state aid instruments or whether it has to rely on ad hoc measures. It is also unclear whether the EU’s existing state aid rules are an effective tool for restoring the competitiveness of EU companies damaged by economic crises and whether, and possibly to what extent, the EU’s response to economic crises has led to changes in the EU state aid regime and, if so, whether these changes are sustainable. This paper attempts to answer these questions by examining the EU’s response to repeated economic crises since 2008.

Droga do Europejskiego Prawa o Klimacie jako reakcja Unii Europejskiej na kryzys klimatyczny

Agnieszka Różalska-Kucal — 2025-03-21

Niniejszy artykuł przedstawia proces rozwoju aktów normatywnych stanowiących reakcję na zmianę klimatu z perspektywy Unii Europejskiej. Począwszy od aktów prawa międzynarodowego, które następnie były przyjmowane przez Unię (jak Porozumienie Paryskie), poprzez akty prawa pierwotnego, których przepisy ewoluowały tak, aby traktować o zmianie klimatu, a kończąc na aktach prawa wtórnego w szczególności w postaci Europejskiego Prawa o Klimacie, które będąc rozporządzeniem, stawia za cel osiągnięcie neutralności klimatycznej.

Wpływ unijnych regulacji na stabilność sektora bankowego w świetle globalnego kryzysu finansowego - uwagi de lege lata i de lege ferenda

Aleksandra Wisławska — 2025-03-21

Celem artykułu jest analiza skuteczności unijnych regulacji prawnych wprowadzonych w reakcji na kryzys finansowy z 2008 roku w kontekście zapewnienia stabilności sektora bankowego oraz zdolności do przeciwdziałania przyszłym kryzysom finansowym. Zakres badań obejmuje próbę zdefiniowania kryzysu finansowego jako zjawiska powiązanego z innymi kryzysami w kontekście globalizacji i integracji rynków finansowych, wzajemne zależności między kryzysami oraz cele regulacji przyjmowanych w ramach Unii Europejskiej. Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, jak współczesne ramy prawne funkcjonowałyby w obliczu powrotu kryzysu finansowego o podobnej skali

Wzmocnienie i centralizacja unijnych mechanizmów nadzorowania rynków finansowych jako wyraz reakcji Unii Europejskiej na kryzys finansowy

Agnieszka Wicha — 2025-03-21

Niniejszy artykuł przedstawia przyczyny powstania Europejskich Urzędów Nadzoru z perspektywy doświadczeń kryzysu finansowego. Powołanie do życia nowych urzędów na poziomie UE należy postrzegać jako bezpośrednią reakcję UE na kryzys finansowy i mechanizm przeciwdziałania kolejnym tego typu zdarzeniom. Artykuł przedstawia główne cele i zadania EUN zderzając je z potrzebami na rzecz stabilności rynku finansowego UE. Stworzone nowe ramy instytucjonalne oraz zmiany w zakresie procesu tworzenia prawa w UE z obszaru rynku finansowego zostały odniesione do istniejących przed kryzysem finansowym rozwiązań z tego obszaru.

Tymczasowe przywrócenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych strefy Schengen jako odpowiedź na kryzys zdrowotny i migracyjny

Aleksandra Gawrysiak-Zabłocka — 2025-03-21

W 2025 r. obchodzić będziemy czterdziestolecie podpisania układu z Schengen, od którego pochodzi nazwa strefy obejmującej dziś ponad 4 mln km kwadratowych, na których mieszka niemal 420 mln osób. Strefa Schengen postrzegana jest jako jedno z najważniejszych osiągnięć integracji europejskiej. Jej istotą jest z jednej strony zapewnienie skutecznej kontroli osób przy przekraczaniu granic zewnętrznych oraz zintegrowane zarządzanie granicami zewnętrznymi, z drugiej zaś strony brak jakiejkolwiek kontroli osób, niezależnie od ich obywatelstwa, przy przekraczaniu przez nie granic wewnętrznych. Państwom pozostawiono jednak możliwość jednostronnego tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych w nadzwyczajnych sytuacjach. Z możliwości tej wiele z państw członkowskich skorzystało, szczególnie w chwili zagrożenia kryzysem migracyjnym i kryzysem zdrowotnym. Przedmiotem artykułu jest to, jak w obliczu tych kryzysów zmieniała się interpretacja istniejących regulacji dotyczących tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej oraz to, w jaki sposób kryzysy te przyczyniły się do zmian w prawie stanowionym.

Kryzys epidemiologiczny COVID – 19 i jego wpływ na transformację unijnego systemu zarządzania transgranicznymi zagrożeniami zdrowotnymi. Działania Unii Europejskiej w kontekście pandemii

Bartłomiej Żyłka — 2025-03-21

This paper aims to provide a synthetic analysis of the impact of the epidemiological crisis caused by the COVID-19 pandemic on the transformation of the EU system for managing cross-border health threats. It discusses the role of the European Union in coordinating Member States’ actions in response to the pandemic and the changes in health policy in the context of this crisis. The paper provides an overview of the actions taken by the European Union to protect public health, including initiatives related to the introduction of vaccines, crisis management and international cooperation. It examines the actions taken by the European Union in the light of its limited powers in the field of public health, while highlighting the importance of EU coordination efforts in crisis situations, particularly with regard to the prevention of epidemic threats. It also puts forward proposals to strengthen the EU's role in public health through institutional reform and closer cooperation between Member States.

Znaczenie aktów delegowanych i wykonawczych w ramach reakcji Unii Europejskiej na kryzys energetyczny

Radosław Kołatek — 2025-03-21

Kryzys energetyczny z lat 2021 – 2023 i powiązana z nim w pewnym zakresie pełnoskalowa wojna na Ukrainie stanowiły katalizator reakcji Unii Europejskiej w ramach polityki energetycznej UE, przyczyniając się tym samym do tworzenia przez Unię Europejską nowych narzędzi regulacyjnych w celu ustanowienia bardziej systemowej odpowiedzi tej organizacji międzynarodowej na przyszłe zagrożenia. Analiza aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych w ostatnich latach uzasadnia wskazanie trzech płaszczyzn reakcji UE na kryzys energetyczny. Dotyczy to działań zapobiegawczych przed ewentualnymi przerwami w dostawach gazu do państw członkowskich w okresie zimowym 2021/2022, propagowania współpracy transgranicznej w dziedzinie energii odnawialnej w celu zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego w UE oraz zapobiegania kryzysom elektroenergetycznym, których przyczyną mogą być ataki cyfrowe. Niektóre z tych środków przyjętych mogą być traktowane jako pewna próba stworzenia narzędzi o bardziej systemowym charakterze, które byłoby wykorzystywane przez Komisję w celu reagowania na przyszłe zagrożenia kryzysowe trwające równolegle i wzajemnie powiązane.

Europejski mechanizm reagowania na zagrożenia zdrowotne w ramach Europejskiej Unii Zdrowotnej

Nina Maciejczyk-Krysiak — 2025-03-21

Kryzys zdrowotny związany z pandemią covid-19 podał w wątpliwość adekwatność narzędzi UE do radzenia sobie z transgranicznymi zagrożeniami zdrowotnymi, uwidocznił słabość instrumentów niewiążących i jednocześnie pokazał, że państwa członkowskie samodzielnie nie są w stanie podjąć skutecznych i adekwatnych środków w tym zakresie. Pandemia covid-19 ujawniła również potrzebę wzmocnienia przywództwa UE w dziedzinie zdrowia, nie tylko
w wymiarze wewnętrznym, ale i w relacjach zewnętrznych, przy uznaniu znaczenia zdrowia jako czynnika geopolitycznego, stanowiąc jednocześnie asumpt do zapoczątkowania procesu zmian instytucjonalnych i prawnych. Wraz z tymi problemami pojawiły się pytania o istnienie po stronie UE wystarczających kompetencji regulacyjnych w zakresie reagowania na transgraniczne zagrożenia zdrowotne.

Konwencja z Aarhus a egzekwowanie przez podmioty prywatne środków walki UE z kryzysem klimatycznym

Łukasz Augustyniak — 2025-03-21

Celem artykułu jest przybliżenie wpływu Konwencji z Aarhus na egzekwowanie przez podmioty prywatne środków walki z kryzysem klimatycznym. Autor omawia orzecznictwo TSUE w kontekście art. 9 ust. 3 Konwencji z Aarhus na poziomie prawa UE oraz państw członkowskich. Najpierw zostało omówione orzecznictwo Trybunału dotyczące spraw klimatycznych oraz zmiana rozporządzenia 1367/2006 na skutek niekorzystnego dla UE rozstrzygnięcia Komitetu do spraw Zgodności z Konwencją z Aarhus. Następnie autor omawia orzecznictwo TSUE dotyczące zobowiązań państw członkowskich, wynikających z art. 9 ust. 3 Konwencji z Aarhus w zakresie zapewnienia uprawnień proceduralnych dla organizacji pozarządowych w sprawach dotyczących prawa środowiskowego, w tym środków walki z kryzysem klimatycznym.

Implikacje sankcji nakładanych przez UE w reakcji na konflikty zbrojne dla podmiotów naukowo-badawczych

Marek Jaśkowski — 2025-03-21

The study contains an analysis of the decisions of the EU Council establishing sanctions („restrictive measures”) in response to armed conflicts in terms of their implications for scientific research units and scientists. The analysis covers both general (sanctions imposed on third countries) and individual measures (measures adopted against individually designated natural persons, legal entities and other entities). The article also includes the assessment of the standard of statement of reasons of decisions imposing sanctions in the light of the case law of the CJEU, as well as scientific and research activity as a basis for granting a derogation from the sanctions regime.

Balancing the Right to Access Information, the Right to Privacy, the Right to Personal Data Protection, and the Right to be Forgotten in the Digital Age: the Case of Vietnam

Tuyet Dung Thai Thi — 2025-03-30

Before the advent of the information technology revolution, there was a strong desire for freedom of information and how to access it, as such freedom could be considered as a right to defend rights, meaning that information provided the ‘basis’ for defending other rights. However, with the abundance and diversity of information and information technology applications, a vast information environment has emerged that transcends national borders with a growing public demand for the protection of privacy right, personal data protection right, and the right to be forgotten. The development of devices using information technology has facilitated the posting of information on the internet, leading to increased privacy infringements and personal data breaches. Also, many individuals wish their information would not be permanently stored online. Thus, this paper analyzes the relationship between the freedom of information, privacy right, personal data protection right, and the right to be forgotten, and reviews relevant regulations in Vietnam in order to propose legal reform recommendations.

Prawo pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego

Wojciech Lis — 2025-03-21

Każdy człowiek, niezależnie od stanu zdrowia i wieku, powinien być traktowany z należnym mu szacunkiem. Ma to szczególne znaczenie w przypadku osób chorych, zwłaszcza małoletnich, zdanych na pomoc innych osób. W takich sytuacjach w sposób szczególny uwidacznia się rola osób bliskich, dzięki którym chory lepiej reaguje na leczenie i szybciej wraca do zdrowia niż pozbawiony tego rodzaju wsparcia. Czasami wręcz poczucie, że nie jest się pozostawionym samemu w zmaganiu się z trudami choroby ma większe znaczenie niż medyczna terapia. Przekonanie to znalazło potwierdzenie w prawie pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, którego konkretyzację stanowi prawo do kontaktu z innymi osobami oraz prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej. Celem opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie, czy regulacje prawne odnoszące się do prawa pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego gwarantują ochronę jego autonomii i prawa do samostanowienia w kontekście praw i obowiązków zagwarantowanych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

Dopuszczalność zmiany terminu upadku zabezpieczenia w postępowaniu cywilnym

Joanna Studzińska — 2025-03-21

Proceedings to secure claims are accessory to exploratory proceedings, but they help to ensure the feasibility of enforcing the issued decision. Hence, the security granted ensures the subsequent enforceability of the issued ruling. Hence, its collapse should follow from the applicable regulations. In Article 754¹ § 2 of the Code of Civil Procedure there is no regulation analogous to Article 754¹ § 1 of the Code of Civil Procedure in the form of a premise for the collapse of the security in the absence of a court order that specifies the time limit for the collapse of the security differently from the statutory regulation. Doubts arise as to whether a judicial modification of the one-month deadline is possible, which is reflected in the legal question presented to the Supreme Court and draws attention to the interpretative doubts that will be analyzed.

The Seven Cooperative Principles and Legal Regulations for the Establishment and Operation of Cooperatives in the Agricultural and Food Sector in Poland

Aneta Suchoń — 2025-03-30

The objective of this paper is to determine whether and to what extent the regulations governing the establishment and operation of selected cooperatives in the agri-food sector in Poland take into account, implement and apply the cooperative principles of the ICA. Due to the broad scope of the topic and the richness of the legislative material, only selected issues are presented. Within the article, the author analyses the various cooperative principles (Voluntary and open membership, Democratic member control, Economic participation of members, Self-governance and independence, Education, training and information, Cooperation between cooperatives, and Concern for the local community) by relating them to the various cooperative regulations in the agri-food industry. The author focused on a number of laws in this Act of September 16, 1982, on cooperative law; the Act of October 4, 2018, on farmers’ cooperatives; the Act of April 27, 2006, on social cooperatives; the Act of September 15, 2000, on agricultural producer groups and their associations and amendments to other acts, Act of February 20, 2015, on renewable energy sources and many others. In conclusion, the author states that although the principles of cooperation are not explicitly included in Polish legislation, they are implemented and enforced by numerous legal regulations. The implementation of the principles for the establishment and operation of cooperatives in the agri-food sector is linked to the specificities of agriculture. It is possible to observe the influence of the Agricultural Law and the Common Agricultural Policy on the establishment and operation of cooperatives in the agri-food sector. In the author's opinion, the Polish legislator should consider introducing a separate provision on the principles of ICE cooperatives and their characteristics into the Act of 16 September 1982 on Cooperatives.

Selected Conflict-of-Law Issues Related to Digital Currency

Marcin Glicz — 2025-03-30

This paper discusses the problem of Central Bank Digital Currency (CBDC) in relation to conflict-of-law legislation. It aims to examine the suitability of currently applicable private international law provisions as an instrument for resolving conflict-of-law disputes related to monetary (currency) transactions under civil law with a foreign element. To achieve this goal, it analyses the definition of money and its interpretations in private law, followed by an overview of possible CBDC models. The findings facilitate the understanding of digital currency in private international law and examine the criteria for determining the jurisdiction of a specific legal order. Safe and efficient international transactions with CBDC are conditioned and guaranteed by legal certainty in cross-border relations. The future shape of the regulatory framework depends on the selected organizational and legal model for the issuance and use of CBDC.

Dissenting Opinions in the Jurisprudence of Collegial Public Finance Bodies in Poland. Documentary Research

Patryk Kowalski — 2025-03-30

The purpose of this paper was to examine the practical operation of the concept of dissenting opinions submitted to decisions of collegial public finance bodies (joint adjudicating committee, inter-ministerial adjudicating committees, adjudicating committee at the Chief of Staff of the Prime Minister Chancellery, regional adjudicating committees at regional accounting chambers, the Main Adjudicating Committee, local government appeal boards) between 2004 and 2020. The research was conducted using the empirical legal studies method and the dogmatic method. The research material included an analysis of 42 proceedings (16 different factual and legal situations) in which judgments with a dissenting opinion were issued. This led to the following research conclusions: the number of dissenting opinions submitted to the decisions of collegial public finance bodies is small; the largest number of dissenting opinions was issued in cases of violation of public finance discipline resulting from the violation of public procurement regulations; the procedural function of dissenting opinions submitted to the decisions of collegial public finance bodies is very rarely used, in 81% of the examined cases the dispute in the adjudicating panel concerned only the interpretation of the law.

Pozory mylą. Znaczenie sylabusów w nauczaniu akademickim w Polsce w kontekście włączania wyników badań podstawowych do dydaktyki na przykładzie nauk prawnych

Maciej Perkowski — 2025-03-21

The paper emphasizes the crucial role of syllabi in the educational process, particularly within the context of legal studies in Poland. Syllabi are defined as documents that contain the curriculum, requirements, and assessment criteria. In the absence of a uniform definition in regulations, their content is governed by individual universities. The authors point out that syllabi serve a communicative function between instructors and students, allowing for the highlighting of the application of fundamental research findings in teaching. In the context of legal studies, syllabi enable flexible adaptation of educational content to the needs of the labor market and current challenges, as well as the transfer of fundamental research results into teaching practices. Well-designed syllabi can positively influence student motivation and engagement in classes.

Office, Dignity, Authority, Conscience of the Judge of the Republic of Poland

Stanisław Stadniczeńko — 2025-03-30

The author analyzes and considers the office of a judge of the Republic of Poland, his dignity, authority and conscience in the context of judicial independence from the point of view of the rule of law, separation of the tripartite power in a democratic state of law. The independence of the judiciary, the independence of the judiciary are unquestionable values as the basis of the rule of law. The office, dignity, authority and conscience of the judge of the Republic of Poland are creative norms, which are based on the system of law and ethics. Attention has been paid to the systemic guarantees of the independence of the judiciary provided by the Constitution and laws regulating the court system. The surprisingly large scope of the sovereign powers of the representative of the executive power – the Minister of Justice over the common courts was pointed out. The importance of personal dignity, personal dignity of the judge and the dignity of tenure was emphasized. Undoubtedly, they are revealed in private, social and professional life and with the system of regulation and integration of activities (human behavior) as personality and legal thinking. It was pointed out that conscience, which is invoked by the judge in the oath of office, is the natural ability of reason to morally value actions and phenomena. Conscience as an intrinsic attribute of the human being currently or potentially belongs to every human being, as it is the first norm of conduct with a special ability to regulate human behavior and shape interpersonal coexistence. The connection between the practice of law (judging) and sensitivity is a moral issue and an important ethical quality to which special attention should be paid today. A judge should be perceived as a human being, as a person, as an entity, as a bearer of values, professionally prepared to realize them in social life, while fulfilling a servant role to man and society.

The Principle of Freedom of Contract.The Approach to the Principle and its Location within the System of Polish Law in the 20th and 21st Centuries

Arkadiusz Bereza — 2025-03-30

The principle of freedom of contract is one of the guiding principles of modern contract law. It was reflected in different forms and to different extents in the laws of the partitioning powers, applicable in the Polish lands in the era of partitions. After Poland regaining independence, work began on the unification of legal systems, which was an extremely difficult task in terms of substantive law. The work on contract law and the accompanying debate could not ignore the fundamental principle of freedom of contract, which eventually resulted in developing an original solution. It was first captured in Article 55 of the Code of Obligations[1], and then restored, in slightly changed wording, in the Polish legal system in Article 353¹ of the Civil Code[2]. Although the principle of freedom of contract was not formally enshrined in the regulations that were effective between 1965 and 1990, it was considered by scholars in the field to be still applicable to a limited extent. From current perspective, this regulation is worth looking at and assessing, especially in the context of its future application. This analysis leads to the conclusion that the existing regulation is generally sufficient and does not need to be amended at the current stage of development of civil law.

Kobiety w procesie sądowym cz. II. Wykonywanie zawodów prawniczych przez kobiety

Martyna Łaszewska-Hellriegel — 2025-03-21

This paper is the second part of the topic on the position of women in the judicial process in Poland and Germany. The first part dealt with the situation of women in front of the court, and this time, the authors present the path of women to practice particular legal professions, often based on a long and arduous struggle for their rights. The paper presents the issues of access to legal education in the various universities and an overview of the opportunities for women to practice legal professions.

Skutki prawne naruszenia obowiązku wierności małżeńskiej w prawie spadkowym

Anita Lutkiewicz-Rucińska — 2025-03-21

Mutual fidelity is one of the fundamental duties of a married couple (Article 23(2) of the Family and Guardianship Code); there is no doubt that a breach of this duty, i.e. marital infidelity, can have an extremely negative effect on the functioning of the marriage and lead to legal separation or divorce. It is clear, however, that not every case of marital infidelity leads to legal separation or to the dissolution of the marriage by divorce; in particular, it may happen that the marriage relationship is terminated by the death of the betrayed spouse. The question then arises as to whether and, if so, what legal consequences under the law of succession may arise in the legal sphere of the spouse who has committed a breach of marital fidelity. The purpose of this article is to try to answer this question without claiming to be an exhaustive study of the problem outlined. The remarks made here will not, in principle, concern separated spouses since legal separation excludes the legal succession of the deceased spouse (Article 9351 of the Civil Code). A separated spouse could, therefore only inherit from a deceased spouse by way of a will, which is likely to be rather rare.

Metodyka działania organów samorządu terytorialnego w przedmiocie zwrotu dotacji oświatowej, która została wydatkowana przez podmiot dotowany z naruszeniem art. 252 ustawy o finansach publicznych

Piotr Skorek — 2025-03-21

The purpose of the paper is to analyse the actions of a local government unit in the matter of returning a subsidy received in violation of the law. The author of this publication, analysing court decisions, describes the actions that a local government unit can take in order to secure public finances.

Ustawowe kompetencje a wymagania wobec członków rad uczelni – realny wpływ czy fasadowość?

Danuta Zysk — 2025-03-21

The paper examines the role, competencies, and qualification requirements for members of university councils under the Law on Higher Education and Science of July 20, 2018. The author evaluates whether the current legal provisions are sufficient to ensure effective oversight of public university management by the councils. The analysis identifies challenges and potential conflicts of interest, advocating for legislative amendments to strengthen the requirements for council members, including a prohibition on holding multiple roles,
to improve transparency, accountability, and efficiency. The paper concludes with proposed recommendations for amendments to the Law on Higher Education and Science.

Prawne i instytucjonalne ramy programu rozwoju energetyki jądrowej w Republice Korei

Kamil Adamczyk — 2025-03-21

Republika Korei od czasu zakończenia wojny koreańskiej w 1953 r. do chwili obecnej przeszła drogę od jednego z najbiedniejszych krajów świata do jednego z najbardziej zaawansowanych technologicznie, czego dobrym przykładem jest koreański program energetyki jądrowej. W tym kontekście celem niniejszego artykułu jest scharakteryzowanie prawnych i instytucjonalnych ram rozwoju energetyki jądrowej w tym kraju z uwzględnieniem nie tylko ich stanu obecnego, ale też ich rysu historycznego. Artykuł dzieli się na 3 zasadnicze części. W pierwszej części, po przedstawieniu zarysu ustroju politycznego Republiki Korei przybliżona została geneza koreańskiego programu energetyki jądrowej. W drugiej części przedstawiono kluczowe umowy międzynarodowe dot. sektora jądrowego, których Republika Korei jest stroną oraz kluczowe ustawy wyznaczające ramy prawne funkcjonowania tego sektora. Ponadto, szczególną uwagę zwrócono na ramy instytucjonalne wykorzystania energii jądrowej (organy państwowe i inne właściwe podmioty) dzieląc je na te, których celem jest wsparcie rozwoju energetyki jądrowej oraz te, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa jądrowego lub nieproliferacji. W ostatniej części wskazano główne różnice między rozwiązaniami prawno-instytucjonalnymi dot. sektora jądrowego w Republice Korei oraz tymi funkcjonującymi w Polsce.

Pierwszeństwo pieszego wchodzącego na przejście dla pieszych. Dyskurs orzeczniczy i doktrynalny

Marcin Leleński — 2025-03-21

The paper analyzes the legislative changes introduced by the Act of February 25, 2021, amending the Act on Road Traffic, focusing on the concept of priority of a pedestrian entering a crosswalk. The amendment expanded the rights of pedestrians, giving them priority not only when they are in the crosswalk but also when entering it. This modification of the law has sparked extensive discussion in legal doctrine and led to different interpretations in judicature. The paper discusses in detail the doctrinal and judicial discourse on understanding the concept of „entering a pedestrian crossing,” which has become a key issue in the context of the new regulations. The article's author supports adopting a balanced interpretation, taking into account both the temporal and spatial aspects of „stepping in”, thus achieving the amendment's objective of increasing pedestrian safety without creating additional risks for other road users.

Dopuszczalność pobierania składek „statutowych” przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową

Rafał Adamus — 2025-03-21

The study deals with the issue of the admissibility of establishing a membership fee in the statute of a legal person, such as the National Cooperative Savings and Credit Union, which has no normative basis in the law. In particular, the view expressed in the Supreme Court judgment of February 9, 2024, II CSKP 2060/22, was subjected to detailed criticism. The Supreme Court finds that the statute of the National Credit Union is inconsistent with the Act in the fragment relating to contributions, in that „the Act does not authorize the National Credit Union to regulate by statute the financial obligations of member cooperative credit unions to the National Credit Union other than those provided for in this Act”. However, the Supreme Court allowed the issue of financing the National Fund to be regulated by the Fund – a corporator in the form of a bilateral agreement.

Kontrakt socjalny jako postać umowy administracyjnej

Łukasz Dubiński — 2025-03-21

The considerations presented in this study aim to determine the legal nature of the so-called social contract. For this reason, the doctrinal view that the said agreement is an example of the so-called administrative contract is presented. The considerations include the analysis of arguments concerning the social contract itself, as well as studies of the administrative contract as such and its various variants in Polish law.

Unijny mechanizm ochrony ludności wobec współczesnych sytuacji kryzysowych – uwagi de lege lata i de lege ferenda

Alicja Paluch — 2025-03-21

The European Union is confronted with increasingly severe natural disasters and new and more complex threats. Numerous emergencies in recent years have demonstrated the limitations of the structural elements and operational capabilities of the Union Mechanism for Civil Protection (UMOL). A challenge for EU civil protection, supported by the UMOL, is the rapid and efficient coordination of assistance in major emergencies, including multi-sectoral and cross-border crises involving several countries. Past experience with extreme weather events and the Covid-19 pandemic has demonstrated the need to strengthen the UMOL through new capabilities and better management. Climate change, technological developments and hybrid threats are expected to increase the number of civil protection missions in the future. New challenges will require the implementation of new forms of civil protection operations in Europe and globally, which will determine changes in the legal and political framework of the UMOL.

Dobre obyczaje i godność w reklamie żywności

Monika Łata — 2025-03-21

Food law does not address issues of custom and dignity in food advertising. These issues are regulated by the provisions of „general” advertising law. At the same time, good manners, customs, dignity, equality or non-discrimination are notions that are vague in meaning. The implication of this state of affairs was the emergence of two types of assessment of good morals in advertising: economic-functional and moral-ethical. Depending on the choice of one of them, the good manners and dignity clause takes on different dimensions. The purpose of the paper is to attempt to answer the question of whether it is possible to build a catalogue of criteria for the court to assess that there has been a violation of good manners or human dignity in food advertising. In other words, whether it is possible to draw a line between the market function of advertising and the associated freedom of expression and moral principles and fairness in business dealings. This issue is of key importance in determining the design rules for lawful food advertising.

The Impact of Basic Research on the Quality of Higher Education in Poland: as Reflected in the Program Evaluation Reports of the Polish Accreditation Commission

Wioleta Hryniewicka-Filipkowska — 2025-03-30

The paper is devoted to the analysis of the impact of basic research on the quality of education at the level of higher education in Poland, with particular emphasis on the program evaluation reports of the Polish Accreditation Commission (PKA). The first part of the paper presents the main assumptions of the evaluation of higher education quality in Poland. The extent to which basic research contributes to educational quality standards was then verified. The last part presents the state of practice in the inclusion of basic research in the process of program evaluation by PKA. This discussion is based on an analysis of program evaluation reports for the faculty of law. The author seeks answers to the following questions: Does the law enforce the inclusion of basic research in PKA program evaluation? And does practice implement the law's requirements to include basic research in PKA’s program evaluation? The study was created as a result of the research project entitled Impact of legal basic research on legal education on the example of basic research funded by the National Science Center in Poland No. 2021/41/B/ HS5/0331 (NCN). The scientific purpose of the project is to analyze and evaluate the impact of NCN-funded basic research in the legal sciences, conducted by academics, on the education of lawyers at public universities in Poland.

Legal Framework for Banking Activities in Digital Enviroment. A Case Study of Vietnam

Cao Dinh Lanh Cao — 2025-03-30

The objective of the article is to analyze and evaluate the legal aspects of banking activities in the digital environment in Vietnam in three areas: i) the legal framework regulating electronic transactions in the banking sector; ii) the controlled testing mechanism for financial technology in the banking sector; and iii) the protection of personal data in banking activities. Based on these findings, the study also highlights certain implications for ensuring requirements for risk control, protection the interests of stakeholders, and business operations of banks in Vietnam.

Halfway: The Limited Success of Drink Driving Enforeceent in Vietnam

Nhat Khanh Nguyen — 2025-03-30

This paper evaluates the effectiveness of Vietnam’s legal framework in addressing alcohol-related driving violations and identifies key challenges affecting enforcement. Using a qualitative approach, the research systematically analyzes legal documents, statistical data, and expert opinions. The findings reveal three critical issues: (1) the lack of scientific support for strict regulations, resulting in low public acceptance and enforcement challenges; (2) limited diversity in penalty measures, reducing the deterrent and educational impact; and (3) the absence of a comprehensive national database for tracking violators, hindering effective management of repeat offenses. The study provides evidence-based recommendations for legal reforms, emphasizing the need for diverse, scientifically grounded, and practical approaches to enhance traffic safety and policy implementation. The study aims to improve Vietnam’s traffic safety and policy effectiveness by addressing these gaps and implementing more comprehensive and valuable strategies. While the research focuses on Vietnam’s unique context, its findings provide valuable insights for other nations grappling with similar challenges, underscoring the importance of adopting a multidimensional and evidence-driven approach to managing alcohol-related driving violations.

The Rule of Law Principle in the Customs Law of Ukraine and the European Union. A Comparative Analysis

Serhii Perepolkin — 2025-03-30

The paper’s goal is to present a proposal for discussion that would update the methods used in Ukrainian customs law science to interpret the meaning and relationship between legality and rule of law, as well as determine how these approaches fit into the operations of the country’s customs authorities. The paper’s goal required the use of a number of scientific cognition methods, such as historical and legal method; dialectical method; comparative method; systemic and structural method; hermeneutical method; method of analysis; method of synthesis; method of generalization, etc. The rule of law is highly valued in Ukrainian laws, law enforcement processes, and legal doctrine. However, its legal regulation in Ukrainian legislation and doctrinal legal analysis of its content and correlation with other principles of law, in particular the principle of legality, are carried out from the standpoint of legal positivism without taking into account the principles of the natural law concept of law understanding. The absence of a systematic approach to the normative and legal consolidation of the principle of the rule of law in the legislation of Ukraine led to the emergence of various options for a formal definition of its content, which significantly complicated its real knowledge. In view of the above, it is recommended to focus on developing a coherent approach to the interpretation of the content and correlation of the principles of legality and the rule of law, taking into account the principles of the natural law concept of law understanding, according to which they are correlated as part and parcel.

O powództwie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w sprawach alimentacyjnych – Glosa krytyczna do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2021 r., w sprawie o sygnaturze akt: I CSKP 55/21

Paulina Woś — 2025-03-21

The subject of this paper is the judgment of the Supreme Court – Resolution of the Supreme Court – Civil Chamber dated June 10, 2021 (case reference: I CSKP 55/21), in which the Supreme Court expressed the view that all cases concerning alimony, including those in which the debtor disputes the existence of an alimony obligation within a motion to set aside the enforceable title, must be considered as alimony cases within the meaning of Article 3982 § 2 point 1 of the Civil Procedure Code. The purpose of this analysis is to examine the judgment of the Supreme Court and to show that, in the light of the existing legal provisions, the Supreme Court's position is too broad, since actions to set aside an enforceable title for alimony cannot be classified as alimony cases in which an appeal in cassation is inadmissible.

Toward a Conceptual Network for the Private Law of Artificial Intelligence

Jacek Widło — 2025-03-30

This paper is a review of the publication entitled Toward a Conceptual Network for the Private Law of Artificial Intelligence. The book, which includes 12 chapters, describes a coherent and comprehensive concept of regulating the legal phenomenon of artificial intelligence (AI). he book identifies the nature of AI and the need for its legal regulation, proposing to award AI limited legal personality as a participant of global trade. The publication outlines the premises for its award and presents proposals as to how to register AI in the situation when it is assigned legal personality (advanced AI). It indicates the consequences of such an approach when AI has the competency to enter into contracts, assume rights and obligations as well as ownership titles, personal copyrights or liability for injury under tort law. According to this concept, AI itself or entities that use it will be assigned liability for its functioning. This novel concept is the focus of the reflections presented below, which explore its recognition as a subject by law, as well as its existence and technological development in the era of the 4th industrial revolution.

Illegal Fishing in Kosovo: An Examination of National Legislation and the Standards of European Union Law in This Field

Vilard Bytyqi — 2025-03-30

The issue of illegal fishing is being addressed through legal measures in the administrative and criminal fields. Kosovo has addressed this issue with special laws. The Law on Fisheries and Aquaculture has been implemented to regulate administrative violations, while the Criminal Code outlines the penalties for criminal offenses in this sector. This paper aims to address the aspect of regulating illegal fishing both from the perspective of administrative law and from the perspective of criminal law. The paper will address the issue of the elements that constitute the criminal offense of illegal fishing, analyzing all the objective and subjective elements that constitute this criminal offense. The analysis will also cover the administrative and criminal sanctions imposed for violations in the field of illegal fishing. The analysis will also address the issue of double regulation, as expressed in the Kosovo legal framework, where the same situation is addressed as both an administrative violation and a criminal offense without clear limits or criteria for division. The analysis will conclude with an examination of the standards promoted by the European Union in the field of illegal fishing, as well as comparative examples of some European Union countries that have adopted a more lenient approach to preventing and combating illegal fishing. These countries view administrative law as the most straightforward and least burdensome solution to address this issue.

Strona i inni uczestnicy postępowania w sprawie wydania pozwolenia na budowę w świetle ostatnich zmian ustawowych

Jakub Ziety — 2025-03-21

The subject of the article is an analysis of the changes in the construction law concerning the parties to the procedure for obtaining a construction permit. The legislator has limited the scope and conditions of recognition as a party to the above procedure. However, due to the need to implement the provisions of EU directives, it was necessary to expand the circle of entities authorised to file appeals or complaints with administrative courts for participants in proceedings on the issue of environmental decisions and ecological organisations. These entities have the status of participants in appeal proceedings with the rights of a party. However, the scope of the allegations in the appeal was limited to non-compliance of the construction permit decision with the issued environmental decision. If the appeal contains other allegations, the second-instance authority must reject or discontinue the proceedings.

Konstytucyjny wzorzec reżimu zatrudnienia członków korpusu służby cywilnej. Uwagi polemiczne na marginesie książki Jakuba Szmita

Marcin Czechowski — 2025-03-21

In the first half of 2024, Jakub Szmit’s monograph entitled Constitutional Standard of the Employment Regime of Members of the Civil Service Corps. The author presented an interpretation and evaluation of the currently binding employment regulations for members of the civil service corps and proposals for new solutions in this area. At least some of the theses, justifications and assessments formulated in the publication require comment or polemic. A considerable number of these are included in the fourth chapter, entitled Conclusions and de lege ferenda comments. Even if some of the author’s theses cannot be considered accurate, when assessing the study as a whole it must be said that the title issue has been presented in a mostly comprehensive manner.

Serwicyzacja w polityce społecznej – wyzwania dla usług kompensacyjnych i kierunki zmian prawnych

Joanna Szczepaniak-Sienniak — 2025-03-21

The main aim of the authors of this paper is to draw attention to the importance and most urgent challenges of compensatory services in the Polish system of family support and care, as well as the most important conditions for their functioning and development in the light of their own research, with special attention to the directions of changes in the law. The authors emphasize that looking at and trying to evaluate these conditions through the prism of the assumptions of servicisation (such as standardisation of procedures, marketisation, outsourcing, flexibilisation, co-production of social services, etc.) provides a better opportunity to recognise them and accurately determine the directions of their development. At the same time, they argue that a more systemic approach to the services under review is necessary, which is why they propose a modified title for the law: „The Law on the System of Family and Foster Care Support”.

European Court of Human Rights in the Face of Climate Change

Adam Wiśniewski — 2025-03-30

In 2024, the European Court of Human Rights decided three cases related to climate change. He explained the issues regarding the admissibility of complaints in this type of cases. The case of Verein Klimaseniorinnen Schweiz and Others v. Switzerland is of particular importance, as the ECtHR established the link between the rights protected in the Convention and climate change, stating that Article 8, protecting the right to privacy and family life, should be seen as covering the state’s obligation to protect against these changes. It also defined the nature and scope of the state’s positive obligations under the Climate Change Convention. Therefore, the findings of the ECtHR presented in these cases will be of significant importance in similar cases considered in the Strasbourg docket in the future. In the case of Verein Klimaseniorinnen Schweiz and Others v. Switzerland, the ECtHR also established the conditions that must be met in order for an applicant alleging a violation of his Convention rights due to climate change to be considered a victim within the meaning of Art. 34 of the Convention, and these conditions are defined separately for natural persons and for associations that are legal persons. The judgment in the case of Verein Klimaseniorinnen Schweiz and others v. Switzerland can be considered a landmark ruling in terms of threats to human rights resulting from climate change. Having the status of a real precedent, this judgment will certainly encourage further complaints about the negative effects of climate change, which may result in mobilizing national authorities to review national climate policies. Despite the controversy that accompanies it, the ruling in the Verein Klimaseniorinnen Schweiz case may play an important role in mobilizing the authorities of the 46 states parties to the Convention to undertake more intensive efforts to counteract the enormous threats associated with the phenomenon of climate change.

Register of Damages Caused by the Aggression of the Russian Federation in Ukraine: the Creation and Main Objectives of the Mechanism

Anna Dąbrowska — 2025-03-30

The paper addresses the ongoing issue of the financial responsibility of the Russian Federation for the damages caused by the armed attack on Ukraine in 2022. It examines the main assumptions of the recently established international compensation mechanism, the Registry of Damages in favour of Ukraine. The subsequent discussion will focus on the establishment of the mechanism, its purpose and the challenges it faces.

Kamuflaż czy złudzenia? Obecność solidarystycznych poglądów Léona Duguit w procesie tworzenia prawa rzeczowego w latach 1945-1946 w Polsce Ludowej

Michał Sopiński — 2025-03-21

The paper discusses the issue of the presence of solidaristic views of Léon Duguit in the process of creating property law in the years 1945-1946 in People’s Poland. The author verifies the hypothesis that in the early years of People's Poland, Polish lawyers, including prominent activists of the new authorities involved in the unification of law and the implementation of ownership-related transformations, based their actions on the solidaristic concept of law by Léon Duguit, which was used as a justification for socio-economic changes, thus allowing to hide their actual inspirations under the pretext of so-called socialization of law, especially property law. An important element of the article is also the temporal context associated with the ideological changes taking place within the legal discourse conducted in legal journals in the early years of People’s Poland.

Blankietowy charakter delegacji ustawowej określającej przedmiot czynu zabronionego posiadania nowych substancji psychoaktywnych w świetle ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Niekonstytucyjność normy karnej na tle zasady nullum crimen sine lege

Przemysław Wasylik — 2025-03-21

The subject of the paper is a logical analysis of the characteristics of the crime of possession of new psychoactive substances in terms of the constitutional standards of criminal law. The apaper indicates what new psychoactive substances are, what their potential effect is, and discusses the normative complex devoted to them. Based on semantic, syntactic, legal-criminal and constitutional analysis, the authors critically analyze the current legislation. The constitutional and international standards of criminal law that the regulations in question will not meet, both from a formal-legal perspective and in terms of human rights, were indicated. The paper uses the following methods: formal-dogmatic, comparative and logical analysis.

Uwagi o kształtowaniu świadomości prawnej w procesie edukacyjnym w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych

Dominika Łukawska-Białogłowska — 2025-03-21

From November 2022 till June 2024 on the Faculty of Law and Administration of the University of Łódź was implemented project no. B2211900001254000 entitled “What’s New in the Law?”, co-financed by the Ministry of Education and Science (currently: the Ministry of Science and Higher Education) under contract no. SONP/SP/548436/2022 as part of the “Social Responsibility of Science” program. It consisted of conducting classes on the basics of law in 25 schools in the Łódź Province (primary and secondary schools) for a total of 5,482 students. During classes at schools, participants confronted their current knowledge of legal issues with information and cases prepared by the course instructors (Dominika Łukawska-Białogłowska, PhD and Ewa Urbaniak, PhD), and were also encouraged to present their comments and thoughts, including in the form of surveys and conversations, while during meetings at the seat of the Faculty of Law and Administration of the University of Łódź, they took part in simulations of court hearings. The project drew attention to the need to consider changes in the way school students are educated in the field of legal knowledge. The subject of this paper is consideration of the proposed solutions that would contribute – In the author’s opinion – to the development of legal awareness among children and young people.

Funkcjonowanie sądownictwa grodzkiego ziemi radomskiej w świetle orzecznictwa w latach 1929-1939

Bartłomiej Składanek — 2025-03-21

The aim of this paper is to analyze the jurisprudence of the municipal courts in the Radom district from 1929 to 1939, covering both civil and criminal cases. The study seeks to demonstrate that the municipal courts were a key element of the judicial system, significantly influencing the efficiency of the common judiciary. The analysis includes an assessment of the strengths and weaknesses of the courts’ rulings, focusing on procedural efficiency, case duration, and the stability of issued judgments. The research is limited to the pre-war period, which allows for a better understanding of the actual impact of municipal courts on the society of the Second Polish Republic.

Dopuszczalność nabycia w drodze zasiedzenia własności nieruchomości stanowiącej las państwowy

Daniel Dąbrowski — 2025-03-21

Glosa dotyczy uchwały Sądu Najwyższego podjętej w składzie siedmiu sędziów w dniu 21 czerwca 2023 r. (III CZP 94/22) w sprawie zasiedzenia nieruchomości stanowiącej las państwowy. W uchwale tej Sąd uznał, że art. 2 ustawy o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju nie wyklucza nabycia przez zasiedzenie takiej nieruchomości. W glosie zaaprobowano w całości to stanowisko, wskazując termin „przekształcenia własnościowe” zastosowany w art. 2 ustawy odnosi się tylko do procesów zmiany własności o charakterze strukturalnym. Do takich wniosków prowadzi zastosowanie językowych reguł wykładni. Zdaniem glosatora, Sąd słusznie stwierdził, że rezultat wykładni językowej znajduje potwierdzenie w celu ustawy, również z uwzględnieniem kontekstu historycznego jej uchwalenia.