Pasek boczny artykułu

Przesłane
19 grudnia 2023
Opublikowane
14 lutego 2024
Pobieranie
pdf (English)
Statystyczny
Read Counter : 283 Pobieranie : 279

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Jednym z podstawowych problemów polskiego wymiaru sprawiedliwości jest przewlekłość postępowania, w związku z czym poszukuje się rozwiązań, aby postępowania przed sądem (w tym postępowania cywilne) trwały krócej. Jednym z pomysłów jest wprowadzenie do sądów technologii, w tym jak najszersze zastosowanie sztucznej inteligencji. W tym kontekście pojawiają się wątpliwości związane ze standardem konstytucyjnym, gdyż w świetle konstytucyjnego prawa do sądu nie jest możliwe orzekanie przez sztuczną inteligencję (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), a co więcej nie można wprost stawiać znaku równości między szybkim postępowaniem sądowym a prawem do rzetelnego procesu. Do tego dochodzą inne aspekty, jak: kwestie etyczne i związane z zaufaniem do sztucznej inteligencji, gotowość społeczeństwa na tak znaczy krok w postępowaniach sądowych, czy sprawowanie kontroli przez człowieka nad sztuczną inteligencją. O ile jednak nie można zmienić sędziego w robota, a robota w sędziego, to sztuczna inteligencja może być wykorzystana w postępowaniu cywilnym, usprawniając pracę sędziego w ramach innych czynności niż rozstrzyganie sporów pomiędzy stronami (jako referendarz sądowy czy asystent sędziego).

Słowa kluczowe

prawo do sądu, sztuczna inteligencja, sędzia, referendarz sądowy, asystent sędziego right to a court, artificial intelligence, judge, court referendary, assistant judge

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Referencje

  1. Aletras Nikolaos, Dimitrios Tsarapatsanis, Daniel Preotiuc-Pietro, Vasileios Lampos, „Predict-ing Judicial Decisions of the European Court of Human Rights: A Natural Language Pro-cessing Perspective” PeerJ Computer Science, nr 2 (2016).
  2. Bieliński Arkadiusz, „Potencjalne obszary zastosowania sztucznej inteligencji w postępowaniu cywilnym – czy obecnie ma to rację bytu i czy jesteśmy na takie rozwiązania gotowi?”, [w:] Sztuczna inteligencja, blockchain, cyberbezpieczeństwo oraz dane osobowe, red. Kinga Flaga-Gieruszyńska, Jacek Gołaczyński, Dariusz Szostek. 57-66, Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  3. Burkett Eric, Robot Lawyers? Not yet, Lawsuit Says. https://www.courthousenews.com.
  4. Chen Stephen, China’s Court AI Reaches Every Corner of Justice System, Advising Judges and Streamlining Punishment. https://www.scmp.com/news/china/science/article/3185140/chinas-court-ai-reaches-every-corner-justice-system-advising.
  5. Chen Stephen, „Court AI Reaches Every Corner of Justice System” PressReader, 14 lipca 2022 r. https://www.pressreader.com/china/south-china-morning-post-6150/20220714/281642488890500.
  6. Chłopecki Aleksander, Sztuczna inteligencja – szkice prawnicze i futurologiczne. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
  7. Czeszejko-Sochacki Zdzisław, „Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ogólna charakterystyka)” Państwo i Prawo nr 11-12 (1997): 86-105.
  8. Dymitruk Maria, „Sztuczna inteligencja w wymiarze sprawiedliwości?”, [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. Luigi Lai, Marek Świerczyński. 275-289. Warszawa: C. H. Beck, 2020.
  9. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa. Komentarz, red. Jacek Gudowski. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2009.
  10. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, Art. 459-1217, red. Tomasz Szanciło. War-szawa: C. H. Beck, 2023.
  11. Fik Piotr, Piotr Staszczyk, „Sztuczna inteligencja w unijnej koncepcji e-sprawiedliwości – teoria i możliwy wpływ na praktykę” Europejski Przegląd Sądowy, nr 7 (2022): 4-9.
  12. Fjeld Jessica, Nele Achten, Hannah Hilligoss, Adam Nagy, Madhulika Srikumar, Principled Artificial Intelligence: Mapping Consensus in Ethical and Rights-based Approaches to Principles for AI. Cambridge: Berkman Klein Center, 2020. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3518482.
  13. Flaga-Gieruszyńska Kinga, „Zastosowanie sztucznej inteligencji w pozasądowym rozwiązywa-niu sporów cywilnych” Studia Prawnicze KUL, nr 3 (2019): 91-110.
  14. Flejszar Radosław, „Postępowanie nakazowe i postępowanie upominawcze po zmianach wpro-wadzonych nowelizacją KPC z 4.7.2019 r. – wybrane zagadnienia”, [w:] Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w praktyce, red. Kinga Flaga-Gieruszyńska, Radosław Flejszar, Małgorzata Malczyk. 255-272. Warszawa: C. H. Beck, 2020.
  15. Flejszar Radosław, „Postępowania przyspieszone po zmianach wprowadzonych nowelizacją KPC z 4.7.2019 r.” Monitor Prawniczy, nr 21 (2019): 1175-1184.
  16. Frost Lindsay, Tayeb Ben Meriem, Jorge Manuel Bonifacio, Scott Cadzow, Francisco da Silva, Mostafa Essa, Ray Forbes, Pierpaolo Marchese, Marie-Paule Odini, Nurit Sprecher, Christian Toche, Suno Wood, Artificial Intelligence and Future Directions for ETSI, red. Lindsay Frost. https://www.etsi.org/images/files/ETSIWhitePapers/etsi_wp34_Artificial_Intellignce_and_future_directions_for_ETSI.pdf.
  17. Gieroń Konrad, Prawo do sądu w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i orzecznictwie są-dowym, 555-571. https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/66155/38_Konrad_Gieron.pdf.
  18. Goździaszek Łukasz, „Perspektywy wykorzystania sztucznej inteligencji w postępowaniu sądo-wym” Przegląd Sądowy, nr 10 (2015): 46-60.
  19. Israni Ellora, Algorithmic Due Process: Mistaken Accountability and Attribution in State v. Loomis. https://jolt.law.harvard.edu/digest/algorithmic-due-process-mistaken-accountability-and-attribution-in-state-v-loomis-1.
  20. Kaczmarek-Templin Berenika, „Sztuczna inteligencja (AI) i perspektywy jej wykorzystania w postępowaniu przed sądem cywilnym” Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały, nr 2 (2022): 61-78.
  21. Katz Daniel Martin, Michael J. Bommarito II, Josh Blackman, „A General Approach for Pre-dicting the Behavior of the Supreme Court of the United States” Plos One, nr 3 (2017).
  22. Klimczak Joanna, Szybkość postępowań sądowych w Polsce i w innych państwach Europy. War-szawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, 2020.
  23. Kontiainen Laura, „Legal Tech Con 2018 – How Will AI Shape the Future of Law”, [w:] How Will AI Shape the Future of Law, red. Riikka Koulu, Laura Kontiainen. 17-36. Helsinki: University of Helsinki Legal Tech Lab Publications, 2019.
  24. Kościółek Anna, „Wykorzystanie sztucznej inteligencji w sądowym postępowaniu cywilnym – zagadnienia wybrane”, [w:] Sztuczna inteligencja, blockchain, cyberbezpieczeństwo oraz dane osobowe, red. Kinga Flaga-Gieruszyńska, Jacek Gołaczyński, Dariusz Szostek. 67-74. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  25. Kotalczyk Michał, „Sztuczna inteligencja w służbie polskiego sądu – propozycje rozwiązań” Iustitia, nr 21 (2021): 60-66.
  26. Liu Han-Wei, Ching-Fu Lin, Yu Jie Chen, „Beyond State v. Loomis: Artificial Intelligence, Government Algorithmization, and Accountability” International Journal of Law and In-formation Technology, nr 27 (2019): 1-24. https://www.researchgate.net/publication/332457303_Beyond_State_v_Loomis_Artificial_Intelligence_Government_Algorithmization_and_Accountability.
  27. Murray Clara, In the Battle for the Future of Work, AI is not Above the Law. racon-teur.net/technology/ai-lawyer-lawsuit-donotpay-sued /robot-lawyers-not-yet-lawsuit-says/.
  28. Pacheco Stephanie, Analysis: DoNotPay Lawsuits: A Setback for Justice Initiatives?. https://news.bloomberglaw.com/bloomberg-law-analysis/analysis-donotpay-lawsuits-a-setback-for-justice-initiatives.
  29. Chris Pleasance, China Uses AI to »Improve« Courts – with Computers »Correcting Perceived Human Errors in a Verdict« and Judges Forced to Submit a Written Explanation to the Machine if they Disagree. https://www.dailymail.co.uk/news/article-11010077/Chinese-courts-allow-AI-make-rulings-charge-people-carry-punishments.html.
  30. Płocha Ewa Aleksandra, „O pojęciu sztucznej inteligencji i możliwościach jej zastosowania w postępowaniu cywilnym” Prawo w Działaniu, nr 44 (2020): 273-291.
  31. Rawczyński Paweł, „Pozycja ustrojowa referendarza” Przegląd Prawa Egzekucyjnego, nr 3 (2011): 85-109.
  32. Reiwer Rafał, Wyłączenie sędziego w procesie cywilnym. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
  33. Rząsa Grzegorz, „Konstytucyjne aspekty pomocy prawnej udzielanej osobom ubogim” Przegląd Legislacyjny, nr 3-4 (2005): 33-42.
  34. Stępień-Załucka Beata, „Distance Court Proceedings Against the Background of Polish Consti-tutional Law”, [w:] LegalTech, Artificial Intelligence and, The Future of Legal Practic, red. Fabio da Silva Veiga, Mariusz Załucki. 538-547. Porto-Kraków: Instituto Iberoamer-icano de Estudos Juridicos and AFM Kraków University, 2022.
  35. Stępień-Załucka Beata, Sędziowski stan spoczynku. Studium konstytucyjnoprawne. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  36. Stępień-Załucka Beata, Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez Sąd Najwyższy w Polsce. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
  37. Szanciło Tomasz, W Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, Art. 1-45816, red. To-masz Szanciło. Warszawa: C. H. Beck, 2023.
  38. Szostek Dariusz, W Prawo nowych technologii. LegalTech. Czyli jak bezpiecznie korzystać z narzędzi informatycznych organizacji, w tym w kancelarii oraz dziale prawnym, red. Da-riusz Szostek, Warszawa: C. H. Beck, 2021.
  39. Tomaszewska Agnieszka, „Instytucja wyłączenia sędziego”, [w:] Aktualne problemy konstytu-cyjne w świetle wniosków, pytań prawnych i skarg konstytucyjnych do Trybunału Konsty-tucyjnego, red. Paweł Daniluk, Piotr Radziewicz. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2010.
  40. Trociuk Stanisław, „Pomoc prawna dla osób ubogich jako forma zapewnienia skutecznego do-stępu do krajowego i europejskiego wymiaru sprawiedliwości”, [w:] Dostęp obywateli do europejskiego wymiaru sprawiedliwości, red. Hubert Izdebski, Hanna Machińska. War-szawa: Scholar, 2005.
  41. Wasik Konrad, Sędzia w erze sztucznej inteligencji: AI w administracji sądowej. https://pl.linkedin.com/pulse/cyfrowym-okiem-s%C4%99dziego-czyli-ai-w-wymiarze-s%C4%85dowa-konrad-wasik.
  42. Wegner-Kowalska Joanna, Konstytucja w orzecznictwie sądów administracyjnych. Toruń: To-warzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa Dom Organizatora, 2013.
  43. Wyrzykowski Mirosław, „Komentarz do przepisów utrzymanych w mocy”, [w:] Komentarz do Konstytucji RP, red. Leszek Garlicki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
  44. Wyrzykowski Mirosław, „Zasada demokratycznego państwa prawnego”, [w:] Zasady podsta-wowe polskiej konstytucji, red. Wojciech Sokolewicz. 65-91. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1998.
  45. Zalesińska Anna, „Rozwój nowych technologii a prawo do sądu w świetle art. 45 Konstytucji RP”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Próba oceny i podsumowania z per-spektywy dziesięciolecia stosowania, red. Katarzyna Górka, Tomasz Litwin. 147-160. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2008.
  46. Załucki Mariusz, „Nowe technologie a sprawność i przyszłość sądownictwa w Polsce” Przegląd Sądowy, nr 11–12 (2021): 7-20.
  47. Załucki Mariusz, „Wykorzystanie sztucznej inteligencji do rozstrzygania praw spadkowych”, [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. Luigi Lai, Marek Świerczyński. 145-156. War-szawa: C. H. Beck, 2020.