Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Law & Social Bounds

Articles

No. 4 (42) (2022)

Assumptions and concept of codification of law in the Second Polish Republic

DOI
https://doi.org/10.36128/priw.vi42.578
Submitted
December 4, 2022
Published
2023-01-19 — Updated on 2023-01-25
Versions

Abstract

The author presents the Codification Commission of the Second Polish Republic, which symbolized the idea of preparing Poland’s own legislation. The author focuses on the ideological and doctrinal foundations of the codification of private law (civil and commercial) and criminal law in Europe in the 19th and 20th centuries, representing a specific pattern, a manifestation of the pursuit of modernity, the progressiveness of codes of civil law,
commercial law, civil procedure, substantive criminal law, and criminal procedure. These codifications often reflected the opposing currents in the science of law, creating model approaches and serving as a certain legislative standard. On this basis, the author shows firstly, which models Polish codifiers took as a model. And secondly, whether and to what extent the legal acts prepared by them corresponded to development trends and brought original elements to the European codification of law. The author proves that considering the difficult political and social situation of Poland, and – above all – the necessity to build the entire
organizational structure of the state almost from basis, the economic situation, party struggles, and finally the deep particularism of the district legislatures, the achieved results should be assessed highly despite the failure to complete the process of unification and codification of the law.

References

  1. Baldus Christian, Raff Thomas, „La capacité du «système des pandectes»” Studia Universitatis Babeş-Bolyai. Iurisprudentia, nr 2 (2008).
  2. Bergel Jean Louis, „Principal features and methods of codification” Louisiana Law Review, vol. 48 (1988).
  3. Broniewicz Witold, „Kształtowanie się nowożytnego europejskiego kontynentalnego prawa postępowania cywilnego a prawo polskie”, [w:] Związek prawa polskiego z prawem niemieckim, red. Agnieszka Liszewska, Krzysztof Skotnicki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2006.
  4. Caroni Pio, El código para una nueva sociedad. Lecciones catalanas sobre la historia de la codificación. Madrid: Marcial Pons, Ediciones Jurídicas y Sociales, 1996.
  5. Caroni Pio, Privatrecht. Eine sozialhistorische Einführung (Das Recht in Theorie und Praxis). Basel-Frankfurt am Main: Helbling und Lichtenhahn, 1988.
  6. Coing Helmut, Europaisches Privatrecht, Band II, 19. Jahrhundert. Überblick über die Entwicklung des Privatrechts in den ehemals gemeinrechtlichen Ländern. München: C. H. Beck, 1989.
  7. Czubik Paweł, „O braku unifikacji prawa kolizyjnego w okresie obowiązywania w II Rzeczypospolitej ustawy prawo prywatne międzynarodowe z 1926 roku w odniesieniu do formy czynności” Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego, t. XIII (2013): 199-206.
  8. Dąbrowski Przemysław, Dariusz Szpoper, „»Prawo ubogich« w postępowaniu cywilnym w okresie dwudziestolecia międzywojennego w Polsce” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G, Vol. LXVI (2019): 79-86.
  9. Daszkiewicz Wiesław, Krystyna Paluszyńska-Daszkiewicz, Proces karny i materialne prawo karne w Polsce w latach 1918–1939. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1965.
  10. Dölemeyer Barbara, „Zivilrechtliche Kodifikationen in Europa im19. Jahrhundert”, [w:] Evolution of the judicial law in XIX th Century, red. Grzegorz Górski. Lublin: Catholic University of Lublin. Faculty of Law, Pomerania Foundation, 2000.
  11. Domański Ludwik, „O systemie przyszłego kodeksu cywilnego polskiego” Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości. Dział Nieurzędowy, nr 4-8 (1921).
  12. Domański Ludwik, „System kodeksu zobowiązań” Nowy Kodeks Zobowiązań, nr 3 i 4 (1934).
  13. Dubber Markus D., „Comparative Criminal Law”, [w:] The Oxford Handbook of Comparative Law, red. M. Reimann, R. Zimmermann. Oxford: Oxford University Press, 2006.
  14. Dunin Karol, „Nowy kodeks cywilny szwajcarski” Gazeta Sądowa Warszawska, nr 45 (1908).
  15. Dvorský Vaclav F., „Międzydzielnicowe prawo prywatne w międzywojennych Polsce i Czechosłowacji” Forum Prawnicze, nr 5 (2020): 69-78.
  16. Dyjakowska Marzena, „Prawo cywilne – część ogólna”, [w:] Synteza prawa polskiego 1918-1939, red. Tadeusz Guz, Jan Głuchowski, Maria R. Pałubska. Warszawa: C. H. Beck, 2013.
  17. Engelmann Arthur, A History of Continental Civil Procedure. Boston: Cambridge University Press, 1927.
  18. Ereciński Tadeusz, „Znaczenie francuskiego Code de procedure z 1806 roku dla rozwoju procesu cywilnego w Polsce” Czasopismo Prawno-Historyczne, z. 2 (2005).
  19. Falkowska Anna, „Szwajcarski kodeks zobowiązań w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w okresie dwudziestolecia międzywojennego” Studia Iuridica Toruniensia, t. IV (2008): 57-67.
  20. Gans Eduard, System des römischen Zivilrechts. Berlin: Dümmler, 1827.
  21. Giaro Tomasz, „Historia i tradycja prawa rzymskiego”, [w:] Wojciech Dajczak, Tomasz Giaro, Franciszek Longchamps de Berier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
  22. Giesen Beata, Droga do ujednoliconego prawa cywilnego w odrodzonej Polsce, [w:] Niepodległa. Rozważania prawno-ustrojowe w 100. rocznicę odrodzenia suwerennego państwa polskiego, red. Anny Michalak, Aldony Domańskiej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2018.
  23. Glaser Stefan, Wstęp do nauki procesu karnego ze szczególnym uwzględnieniem ustaw obowiązujących tymczasowo w Polsce oraz polskiego kodeksu postępowania karnego i polskiego prawa o ustroju sądów powszechnych. Warszawa: Gazeta Administracji i Policji Państwowej, 1928.
  24. Gołąb Stanisław, Polski kodeks postępowania cywilnego a procedura cywilna austriacka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, z. 2 (1931).
  25. Góralski Piotr, „Środki zabezpieczające a zakaz reformationis in peius” Prokuratura i Prawo, t. II (2014): 29-46.
  26. Górnicki Leonard, „»Droit moral«, insbesondere nach dem Tode des Urhebers, im polnischen Urheberrechtsgesetz aus dem Jahre 1926”, [w:] Leben nach dem Tod. Rechtliche Probleme im Dualismus: Mensch-Rechtssubjekt, red. Andrzej Gulczyński. Graz: Leykam, 2010.
  27. Górnicki Leonard, „»Onera matrimonii« i majątek rodziny w projektach kodyfikacji prawa familijnego w II RP”, [w:] Rodzina i jej prawa, red. Jarosław Rominkiewicza. Wrocław: Kolonia Limited, 2012.
  28. Górnicki Leonard, „Czek i jego forma w projekcie ustawy czekowej z 1923 roku” Wrocławsko-Lwowskie Zeszyty Prawnicze, t. IX (2018): 33-57.
  29. Górnicki Leonard, „Czynności handlowe w kodeksie handlowym z 1934 roku”, [w:] Regulacje prawne gospodarki w rozwoju historycznym, red. Aleksandra Szymańska. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut-Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2017.
  30. Górnicki Leonard, „Dobra nie będące rzeczami (inne dobra) w projekcie prawa rzeczowego z 1937 i 1939 roku” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, t. CCCIII (2007): 233-258.
  31. Górnicki Leonard, „Działalność kodyfikacyjna Józefa Skąpskiego seniora”, [w:] Józef Skąpski ojciec 1868-1950, Józef Skąpski syn 1921-1998: materiały z posiedzenia naukowego w dniu 13 listopada 2009 r., red. Rita Majkowska, Lucyna Nowak. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2014.
  32. Górnicki Leonard, „Działalność Stanisława Wróblewskiego w Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskie”, [w:] Stanisław Wróblewski 1868-1938. Materiały z posiedzenia naukowego w dniu 21 listopada 2008 r. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2011.
  33. Górnicki Leonard, „Godność osobista pracownika pod rządami kodeksu zobowiązań z 1933 r.”, [w:] Honor, cześć, godność. Aspekty historyczno-prawne, red. Paweł Wiązek Wrocław: Atut, 2016.
  34. Górnicki Leonard, „Historia, koncepcja i systematyka projektu ustawy czekowej z 1923 r.”, [w:] Świat, Europa, Mała Ojczyzna. Studia ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Grodziskiemu w 80-lecie urodzin, red. Marian Małecki. Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji, 2009.
  35. Górnicki Leonard, „Kodeks handlowy”, [w:] Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, red. R. Jastrzębski. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2019.
  36. Górnicki Leonard, „Komisja Kodyfikacyjna II RP: pozycja ustrojowa, struktura organizacyjna, podejmowanie decyzji” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, nr 328 (2019): 109-151.
  37. Górnicki Leonard, „Metoda opracowania i koncepcja kodeksu zobowiązań z 1934 roku” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, t. CCCV (2008): 79-94.
  38. Górnicki Leonard, „O pojęciu i znaczeniu wielkich kodeksów cywilnych” Kwartalnik Prawa Prywatnego, z. 1 (2012): 51-89.
  39. Górnicki Leonard, „Organizacyjne zagadnienia kodyfikacji prawa handlowego w Komisji Kodyfikacyjnej RP (1919-1939)” Acta Universi-
  40. tatis Wratislaviensis. Prawo, t. CCLXXXV (2003): 261-288.
  41. Górnicki Leonard, „Podstawowe założenia i systematyka polskiego kodeksu handlowego z 1934 roku” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, t. CCLXXXVIII (2004): 261-280.
  42. Górnicki Leonard, „Pogranicza systemów prawnych, w szczególności pozaborowych, w pracach nad kodyfikacjami prawa cywilnego i handlowego w II RP” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, t. CCCXXIV (2017): 129-167.
  43. Górnicki Leonard, „Prace Komisji Kodyfikacyjnej RP nad kodeksem handlowym z 1934 r.: organizacja i koncepcja kodyfikacyjna” Przegląd Prawa Handlowego, nr 8 (2015): 50-58.
  44. Górnicki Leonard, „Prawa na dobrach niematerialnych”, [w:] Synteza prawa polskiego 1918-1939, red. Tadeusz Guz, Jan Głuchowski, Maria R. Pałubska. Warszawa: C. H. Beck, 2013.
  45. Górnicki Leonard, „Prawa rzeczowe”, [w:] Synteza prawa polskiego 1918-1939, red. Tadeusz Guz, Jan Głuchowski, Maria R. Pałubska. Warszawa: C. H. Beck, 2013.
  46. Górnicki Leonard, „Prawo prywatne międzydzielnicowe z 1926 r.”, [w:] Okresy przejściowe – ustrój i prawo, red. Jacek Przygodzki. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2019.
  47. Górnicki Leonard, „Prawo własności przemysłowej”, [w:] Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, red. Robert Jastrzębski, Warszawa, Wolters Kluwer, 2019.
  48. Górnicki Leonard, „Projekty regulacji prawnych stosunków między rodzicami a dziećmi w pracach Komisji Kodyfikacyjnej na tle stanu prawnego w II RP”, [w:] Dziecko i jego pozycja prawna w dziejach, red. Andrzej Pasek. Wrocław: Kolonia Limited, 2014.
  49. Górnicki Leonard, „Przewodnie konstrukcje i pojęcia kodeksu handlowego z 1934 roku” Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji, t. CI (2015): 63-91.
  50. Górnicki Leonard, „Rola parlamentu w powstaniu i działalności Komisji Kodyfikacyjnej II RP w zakresie kodyfikacji prawa prywatnego”, [w:] Zgromadzenia stanowe i organy przedstawicielskie w dziejach: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Marianowi Józefowi Ptakowi, red. Józef Koredczuk, Paweł Wiązek. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2020.
  51. Górnicki Leonard, „Rozwój idei kodyfikacji prawa od XVIII wieku do współczesności”, [w:] Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, t. I, red. Stanisław Grodziski, Dorota Malec, Anna Karabowicz, Marek Stusa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.
  52. Górnicki Leonard, „Sprzedaż handlowa według kodeksu handlowego z 1934 r.”, [w:] Handel w dziejach państwa i prawa, red. Dobromiła Nowicka. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu
  53. Wrocławskiego, 2021.
  54. Górnicki Leonard, „Udział Stanisława Wróblewskiego w pracach nad prawem spadkowym w Komisji Kodyfikacyjnej II RP” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, t. CCXC (2004): 207-238.
  55. Górnicki Leonard, „Unifikacja i kodyfikacja prawa o spółkach akcyjnych w II Rzeczypospolitej Polskiej” Miscellanea historico-iuridica, z. (2015): 133-168.
  56. Górnicki Leonard, „Z dziejów zwalczania nieuczciwej konkurencji”, [w:] O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, Księga II. Białystok-Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2010.
  57. Górnicki Leonard, „Zagadnienie systematyki kodyfikacji prawa cywilnego i handlowego w pracach Komisji Kodyfikacyjnej (1919-1939)” Kwartalnik Prawa Prywatnego, z. 3 (2004): 623-664.
  58. Górnicki Leonard, „Zasada uspołecznienia pewnych stosunków umownych w kodeksie zobowiązań z 1933 roku”, [w:] Zasady prawne w dziejach prawa publicznego i prywatnego, red. Marek Podkowski. Wrocław: Kolonia Limited, 2015.
  59. Górnicki Leonard, „Zwalczanie nieuczciwej konkurencji”, [w:] Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, red. Robert Jastrzębski. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  60. Górnicki Leonard, „Zwalczanie nieuczciwej konkurencji”, [w:] Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, red. Robert Jastrzębski. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  61. Górnicki Leonard, Kodyfikacja prawa prywatnego, [w:] System Prawa Prywatnego, t. I, Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 2, red. Marek Safjan. Warszawa, C. H. Beck 2012.
  62. Górnicki Leonard, Koncepcja i konstrukcja prawna małżeństwa w projekcie osobowego prawa małżeńskiego z 1929 r., [w:] Regulacje prawne dotyczące małżeństwa w rozwoju historycznym, red. Tomasz Dolata. Wrocław: Atut, 2018.
  63. Górnicki Leonard, Koncepcja prawa na przedsiębiorstwie Fryderyka Zolla, [w:] Państwo, prawo, społeczeństwo w dziejach Europy Środkowej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Józefowi Ciągwie w siedemdziesięciolecie urodzin. Komitet redakcyjny: A. Lityński, M. Mikołajczyk, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak, Katowice-Kraków, Uniwersytet Śląski 2009.
  64. Górnicki Leonard, Nieuczciwa konkurencja, w szczególności przez wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług i środki ochrony w prawie polskim, Wrocław 1997.
  65. Górnicki Leonard, Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939, Wrocław, Kolonia Limited, 2000.
  66. Górnicki Leonard, Prawo Trzeciej Rzeszy w nauce i publicystyce prawniczej Polski międzywojennej (1933 - 1939). Bielsko-Biała: Wydawnictwo AS, 1993.
  67. Górnicki Leonard, „Prawo własności przemysłowej”, [w:] Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, red. Robert Jastrzębski. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  68. Górnicki Leonard, Rozwój idei praw autorskich: od starożytności do II wojny światowej. Wrocław: Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, 2013.
  69. Gudowski Jacek, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo. Piśmiennictwo. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
  70. Guzik-Makaruk Ewa M., Fiedorczyk Piotr, „The Achievements of the Codification Commission of the Second Republic of Poland – a Cen-
  71. tury After Regaining the Independence” Internal Security (2018). DOI:10.5604/01.3001.0012.8398
  72. Hamza Gábor, Wege der Entwicklung des Privatrechts in Europa. Römischrechtliche Grundlagen der Privatrechtsentwicklung in den deutschsprachigen Ländern und ihre Ausstrahlungauf Mittelund Osteuropa. Passau: Schenk, 2007. doi:10.4067/S0716-54552007000100028.
  73. Harla Andrzej G., „Prawo upadłościowe oraz prawo o postępowaniu układowym”, [w:] Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, red. Robert Jastrzębski. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  74. Honzatko Mieczysław, „Polski Kodeks Handlowy” Głos Prawa, nr 11 (1933).
  75. Hube Romuald, „Uwagi nad systematem Kodeksu cywilnego francuskiego” Themis Polska, t. V (1829).
  76. Huber Eugen, System und Geschichte des schweizerischen Privat-rechtes, t. I-IV. Basel, 1886-1894.
  77. Jakubowski Ireneusz, Prawo rzymskie w projektach kodyfikacyjnych polskiego Oświecenia. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1984.
  78. Janicka Danuta, „Kodeks Makarewicza w opiniach niemieckich autorów”, [w:] Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, red. Marcin Głuszak, Dorota Wiśniewska-Jóźwiak. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016.
  79. Janicka Danuta, „Makarewicz a Liszt. Próba analizy porównawczej” Czasopismo Prawno-Historyczne, z. 1 (2015): 107-128.
  80. Janicka Danuta, „Spór o teorie kary w dobie klasycznej szkoły prawa karnego na ziemiach polskich i niemieckich w XIX wieku”, Polska Akademia Umiejętności. Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii umiejętności, t. II (2000): 107-126.
  81. Janicka Danuta, Nauka o winie i karze w dziejach klasycznej szkoły prawa karnego w Niemczech w 1 połowie XIX wieku. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1998.
  82. Jastrzębski Robert, „Czek i jego funkcje w II Rzeczypospolitej” Studia Iuridica, t. XLII (2003): 77-104.
  83. Jastrzębski Robert, „Kodyfikacja i unifikacja polskiego prawa czekowego” Miscellanea historico – Iuridica, t. X (2011): 99-117.

Downloads