Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
logo czasopisma

Articles

No. 4 (47) (2023)

Illegality of Control Activities as a Prerequisite for Civil Liability

DOI
https://doi.org/10.36128/PRIW.VI47.679
Submitted
April 16, 2023
Published
2024-02-14

Abstract

The aim of this paper is to examine the concept of unlawfulness as the main premise of the tort liability of public authorities carrying out control activities. Therefore, the following considerations are intended to determine the relationship between the general provision of Art. 417 of the Civil Code and the seemingly more specific provisions of Art. 46 (1) and (2) of the Entrepreneurs' Act. The analysis carried out shows that the latter provisions refer only to the above-mentioned provision of the Civil Code. Subsequently, it is necessary to answer the question concerning the interpretation of the illegality in the light of Art. 417 of the Civil Code. According to the prevailing opinion, illegality should be understood only as a violation of positive law. It does not cover the violation of rules derived from other sources, such as the principles of social coexistence or good faith. As a result, the professional seems to enjoy a relatively narrow scope of protection against unlawful control activities. Therefore, the article argues for a greater emphasis on principles rather than focusing mainly on rules related to the activities in question. This perspective may have a positive effect on the protection of entrepreneurs within the current interpretation of the illegality under Art. 417 of the Civil Code.

References

  1. Adamczyk Monika, Niezgodność z prawem działania lub zaniechania organu władzy publicznej jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  2. Bagińska Ewa, Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej. Warszawa: C. H. Beck, 2006.
  3. Bagińska Ewa, Kinga Bączyk-Rozwadowska, „Tradycyjne modele odpowiedzialności”, [w:] Odpowiedzialność prywatnoprawna, red. Ewa Bagińska, wyd. 11, t. V. System prawa medycznego. 4-61. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
  4. Bagińska Ewa, Jerzy Parchomiuk, „Konstytucjonalizacja prawa podmiotowego do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej”, [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza w administracji, red. Roman Hauser, Andrzej Wróbel, Zygmunt Niewiadomski, wyd. 2, t. XII. 264-501. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
  5. Bagińska Ewa, Jerzy Parchomiuk, „Przesłanki odpowiedzialności deliktowej za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej”, [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza w administracji, red. Roman Hauser, Andrzej Wróbel, Zygmunt Niewiadomski, wyd. 2, t. XII. 264-501. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
  6. Banasiński, Cezary, Monika Bychowska. „Kontrola przedsiębiorcy w świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej” Przegląd Prawa Handlowego, nr 1 (2010): 48-58.
  7. Banaszczyk Zbigniew, „Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej”, [w:] Prawo zobowiązań – część ogólna, red. Adam Olejniczak, wyd. 3, t. VI, System prawa prywatnego. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
  8. Banaszczyk Zbigniew, Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej. Warszawa: C. H. Beck, 2012.
  9. Bieniek Gerard, „Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r.” Przegląd Sądowy, nr 4 (2002): 3-25.
  10. Bieniek Gerard, Jacek Gudowski. „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Jacek Gudowski, wyd. 2, t. III. 631-711. Warszawa: Wolters Kluwer, 2018.
  11. Borowicz, Konrad, Maciej Kurzajewski. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z komentarzem. Warszawa: Grupa Wydawnicza Infor, 2005.
  12. Bosek Leszek, „Art. 77”, [w:] Konstytucja RP, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, t. I. 1725-1784. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
  13. Bosek Leszek, „Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa za zaniechanie ustawodawcze” Przegląd Sądowy, nr 11-12 (2004): 3-30.
  14. Chajda Michał, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Mariusz Załucki, wyd. 3. 912-915. Warszawa: C. H. Beck, 2023.
  15. Długosz Tomasz, „Art. 46”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Przepisy wprowadzające do Konstytucji Biznesu, red. Grzegorz Kozieł. 273-278. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
  16. Dobaczewska Anna, „Zasady kształtowania relacji organów władzy publicznej z przedsiębiorcami”, [w:] Nowe prawo przedsiębiorców, red. Anna Dobaczewska, Andrzej Powałowski, Hanna Wolska. 53-73. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
  17. Dziennis Paweł, Odpowiedzialność cywilna włazy publicznej. Warszawa: C. H. Beck, 2006.
  18. Florczak-Wątor Monika, „Art. 77”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Piotr Tuleja. 253–57. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  19. Garlicki Leszek, Krzysztof Wojtyczek. „Art. 77”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz., red. Leszek Garlicki i Marek Zubik, t. II. 828-873. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2016.
  20. Granecki Paweł, „Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r.” Palestra, nr 2002 (2002): 215-226.
  21. Granecki Paweł, „Odpowiedzialność cywilna Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną działaniem swojego funkcjonariusza”. Palestra, nr 11–12 (2000): 16–29.
  22. Haczkowska Monika, Odpowiedzialność odszkodowawcza Państwa według Konstytucji RP. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007.
  23. Hołda-Wydrzyńska Anna, „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy”, [w:] Przedsiębiorca, red. Rafał Blicharz. 229–69. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2017.
  24. Hołda-Wydrzyńska Anna, „Ograniczenia kontroli działalności gospodarczej w świetle przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców”, [w:] Prawo przedsiębiorcy, red. Rafał Blicharz i Andrzej Powałowski. 119-165. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  25. Jantowski Leszek, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Małgorzata Balwicka-Szczyrba, Anna Sylwestrzak. 733-742. Warszawa: Wolters Kluwer, 2022.
  26. Karasek Iwona, „Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy po wyroku TK z dnia 4 grudnia 2001 r., SKO 18/2000” Transformacje Prawa Prywatnego, nr 1-2 (2002): 93-112.
  27. Karaszewski Grzegorz, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Jerzy Ciszewski, Piotr Nazaruk. 746-750. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  28. Kępiński Marian, „O interpretacji art. 417 k.c. w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r.”, [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. Aurelia Nowicka, 161-172. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2005.
  29. Kępiński Marian Rafał Szczepaniak, „O bezpośrednim stosowaniu artykułu 77 ust. 1 Konstytucji” Państwo i Prawo, nr 3 (2000): 79-84.
  30. Kokocińska Katarzyna, „Gwarancyjny charakter zasad prawa – rozważania na tle ustawy – Prawo przedsiębiorców”, [w:] Prawo przedsiębiorcy, red. Rafał Blicharz, Andrzej Powałowski. 19-33. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  31. Kondek Jędrzej Maksymilian, Bezprawność jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej. Warszawa: C. H. Beck, 2013.
  32. Koroluk Sławomir, „Art. 77”, [w:] Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, red. Andrzej Powałowski. 372-375. Warszawa: Wolters Kluwer, 2009.
  33. Kosikowski Cezary, „Czy w Polsce może być więcej wolności gospodarczej?”, [w:] Księga Jubileuszowa Prof. dr. hab. Stanisława Jędrzejewskiego, red. Wojciech Szwajdler, Tomasz Asman. 519-536. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 2009.
  34. Kosikowski Cezary, „Organizacja i funkcjonowanie kontroli i nadzoru Państwa wobec gospodarki w świetle Konstytucji RP”, [w:] Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, red. Cezary Kosikowski. 113-136. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2005.
  35. Kosikowski Cezary, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Warszawa: Lexis Nexis, 2013.
  36. Krasuski Andrzej, „Uprawnienia przedsiębiorcy podczas kontroli działalności gospodarczej – wybrane aspekty prawne”, [w:] Przedsiębiorcy i ich działalność, red. Andrzej Powałowski, Hanna Wolska. 183-201. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  37. Kremis Józef, „Skutki prawne w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej państwa na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego” Państwo i Prawo, nr 6 (2002): 3-50.
  38. Krzal Karolina, „Art. 52”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. Aldona Pietrzak. 368-371. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  39. Krzal Karolina, „Art. 59”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. Aldona Pietrzak. 421-439. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  40. Kubas Andrzej, „Deliktowa odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa (wybrane zagadnienia)” Transformacje Prawa Prywatnego, nr 3 (2011): 57-68.
  41. Kuźmicka-Sulikowska Joanna, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Edward Gniewek, Piotr Machnikowski, wyd. 10. 913-932. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
  42. Kuźmicka-Sulikowska Joanna, Zasady odpowiedzialności deliktowej w świetle nowych tendencji w ustawodawstwie polskim. Warszawa: Wolters Kluwer, 2011.
  43. Lewaszkiewicz-Petrykowska Biruta, „Prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej”, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. 503-523. Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego, 2006.
  44. Lubeńczuk Grzegorz, Agnieszka Wołoszyn-Cichocka, „Art. 46”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. Marcin Zbyb, Grzegorz Lubeńczuk, Agnieszka Wołoszyn-Cichocka, 571-581. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  45. Nowicki Henryk, „Kontrola przedsiębiorców”, [w:] Prawo przedsiębiorców, red. Bartosz Rakoczy. 217-231. Warszawa: Wolters Kluwer, 2020.
  46. Olejniczak Adam, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Zobowiązania. Część ogólna, red. Andrzej Kidyba, wyd. 2, t. III. 428-436. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
  47. Pawełczyk Mirosław, „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy w świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zagadnienia ogólne”, [w:] Kontrola działalności gospodarczej, red. Mirosław Pawełczyk i Rafał Stankiewicz. 195-218. Warszawa: Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych, 2013.
  48. Pawełczyk Mirosław, Wojciech Ulanowski, „Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu naruszenia przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w sprawie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy”, [w:] Kontrola działalności gospodarczej, red. Mirosław Pawełczyk i Rafał Stankiewicz. 241-262. Warszawa: Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych, 2013.
  49. Pietrzykowski Krzysztof, „Bezprawność jako przesłanka odpowiedzialności deliktowej a zasady współżycia społecznego i dobre obyczaje”, [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara. 167-179. Kraków: Zakamycze, 2004.
  50. Radwański Zbigniew, „Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej w świetle projektowanej nowelizacji kodeksu cywilnego” Ruch Prawniczy, Ekonomicznych i Społeczny, nr 2 (2004): 7-24.
  51. Radwański Zbigniew, „Zmiany w KC dotyczące odpowiedzialności organów wykonujących władzę publiczną” Monitor Prawniczy, nr 21 (2004): 971-978.
  52. Safjan Marek, Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej (po 1 września 2004 roku). Warszawa: Lexis Nexis, 2004.
  53. Safjan Marek, „Odpowiedzialność państwa na podstawie art. 77 Konstytucji”, [w:] Odpowiedzialność władzy publicznej za wyrządzoną szkodę w świetle artykułu 77 ustęp 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. Mirosław Wyrzykowski. 7. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, 2000.
  54. Safjan Marek, Krzysztof J. Matuszyk, Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, wyd. 2. Warszawa: Lexis Nexis, 2009.
  55. Sieradzka Małgorzata, „Art. 77”, [w:] Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, 605-612. Warszawa: Wolters Kluwer, 2013.
  56. Sieradzka Małgorzata, „Art. 80b”, [w:] Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, 635-636. Warszawa: Wolters Kluwer, 2013.
  57. Skoczylas Józef Jan, „Odpowiedzialność Skarbu Państwa i innych podmiotów przy wykonywaniu władzy publicznej w noweli do kodeksu cywilnego” Przegląd Sądowy, nr 9 (2004): 21-41.
  58. Sobolewski Przemysław, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Witold Borysiak, t. IIIa. 542-562. Warszawa: C. H. Beck, 2017.
  59. Stępniak Marcin, Piotr Tracz. „Art. 46”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. Aldona Pietrzak. 292-299. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  60. Szafrański Dariusz, „Standardy kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy” Studia Iuridica, nr 53 (2011): 259-276.
  61. Szalewska Małgorzata, „Zasady ogólne prawa przedsiębiorców”, [w:] Prawo przedsiębiorców, red. Bartosz Rakoczy. 27-54. Warszawa: Wolters Kluwer, 2020.
  62. Szczepaniak Rafał, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do art. 353–626, red. Maciej Gutowski, wyd. 3, t. II. 600-671. Warszawa: C. H. Beck, 2022.
  63. Szczepaniak Rafał, Odpowiedzialność odszkodowawcza jednostek samorządu terytorialnego. Warszawa: Lexis Nexis, 2001.
  64. Świeca Jacek, Poradnik kontrolowanego przedsiębiorcy. Warszawa: Poltext, 2009.
  65. Waligórski Michał A., „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy w świetle zmian wprowadzonych ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U z 2009 r. Nr 18, poz. 97)”, [w:] Księga Jubileuszowa Prof. dr. hab. Stanisława Jędrzejewskiego, red. Wojciech Szwajdler, Tomasz Asman. 519–536. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 2009.
  66. Wałachowska Monika, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Magdalena Habdas, Mariusz Fras, t. III. 423-434. Warszawa: Wolters Kluwer, 2018.
  67. Wrześniewski Paweł, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, 2010.
  68. Zalewski Dariusz, „Wszczęcie i zasady prowadzenia kontroli podatkowej po nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej”, [w:] Kontrola podatkowa przedsiębiorców, red. Andrzej Melezini, Dariusz Zalewski, wyd. 2. 54-142. Warszawa: Wolters Kluwer, 2012.
  69. Zieliński Maciej, Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
  70. Ziembiński Zygmunt, Problemy podstawowe prawoznawstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
  71. Ziółkowski Michał, Odpowiedzialność odszkodowawcza za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej. Studium z prawa konstytucyjnego. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
  72. Żywicka Agnieszka, „Art. 46”, [w:] Konstytucja biznesu. Komentarz, red. Marek Wierzbowski. 194-196. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  73. Żywicka Agnieszka, Leszek Bielecki. Załatwianie spraw przedsiębiorców przez administrację publiczną. Warszawa: Diffin, 2020.

Downloads

Download data is not yet available.