Pasek boczny artykułu

Przesłane
19 sierpień 2022
Opublikowane
20 październik 2022
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 116 Pobieranie : 100

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Płaszczyzna prawa spadkowego stanowi obszar kolizji różnych wartości stanowiących podstawę przyjmowanych regulacji prawnych. Szczególnym tego przykładem jest problematyka sporządzenia testamentu pod wpływem wad oświadczenia woli, zmierzająca z jednej strony do zapewnienia ochrony ostatniej woli spadkodawcy, z drugiej zaś – wobec ograniczenia możliwości podniesienia zarzutu wadliwości testamentu po upływie terminów prekluzyjnych przewidzianych w art. 945 § 2 k.c. – mająca na celu zagwarantowanie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa prawnego, w tym zwłaszcza potrzebę stabilizacji stosunków prawnych powstałych po śmierci spadkodawcy. Jednocześnie, przyjęta w tym zakresie regulacja prawna może jednak stanowić źródło skutków prawnych nieakceptowalnych z punktu widzenia społecznego poczucia sprawiedliwości. W szczególnej bowiem sytuacji, z uwagi na jednoznaczne wyłączenie możliwości kwestionowania wadliwego testamentu po upływie terminów zawitych, dopuszcza ona możliwość ustalenia losów majątku spadkowego na podstawie testamentu nie odzwierciedlającego rzeczywistej i swobodnej woli spadkodawcy. Rozstrzygnięcie konfliktu konkurujących w tym zakresie wartości, będących uzasadnieniem przyjętych regulacji prawnych, wymaga odwołania do aksjologicznych założeń konstytucyjnego prawa dziedziczenia, co też stanowi główny cel rozważań.

Słowa kluczowe

wady oświadczenia woli, testament, konstytucja, swoboda testowania, stabilizacja stosunków prawnych defects in declaration of intent, will, constitution, testamentary freedom, stabilization of legal relations

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Referencje

  1. Borysiak Witold, Dziedziczenie. Konstrukcja prawna. Warszawa: Lexis Nexis, 2013.
  2. Ciszewski, Jerzy, Jakub Knabe, „art. 945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. Jerzy Ciszewski, Piotr Nazaruk. Warszawa: Lex, 2022.
  3. Dobrzański Bronisław, „Jakie zmiany w stosunku do prawa spadkowego z 1946 r. wprowadzi kodeks cywilny?” Palestra, nr 7 (1964): 4-21.
  4. Drewek Marcin, „Kwestia ważności testamentu w prawie amerykańskim na przykładzie prawa stanu Teksas” Studia Iuridica Toruniensia, t. XX (2017): 99-122. https://doi.org/10.12775/SIT.2017.006.
  5. Felski Tadeusz, „Podmiotowe prawo do spadku” Palestra, nr 7-8 (2021): 73-81.
  6. Garlicki Leszek, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
  7. Grzybowski Stefan, „O rzekomej konwalidacji nieważnej czynności prawnej” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 3 (1974): 37-49.
  8. Gwiazdomorski Jan, Prawo spadkowe w zarysie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
  9. Jackowski Michał, „Ochrona praw nabytych a kryzys gospodarczy” Państwo i Prawo, nr 8 (2009): 3-16.
  10. Jakimowicz Wojciech, Publiczne prawa podmiotowe. Kraków: Zakamycze, 2002.
  11. Jarosz-Żukowska Sylwia, „art. 64”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. Leszek Garlicki, Marek Zubik. Warszawa: Lex, 2016.
  12. Kidyba Andrzej, Elżbieta Niezbecka, Kodeks cywilny. Komentarz, t. IV, Spadki. Warszawa: Wolters Kluwer, 2015.
  13. Księżak Paweł, Prawo spadkowe. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
  14. Kucia Bartosz, „945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. VI, Spadki (art. 922-1087), red. Mariusz Fras, Magdalena Habdas. 264-273. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  15. Kuźmicka-Sulikowska Joanna, „art. 945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Edward Gniewek, Piotr Machnikowski. Warszawa: Legalis, 2021.
  16. Lewaszkiewicz-Petrykowska Biruta, „Wady oświadczenia woli przy sporządzaniu testamentu”, [w:] Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora Józefa Stanisława Piątowskiego, red. Bogudar Kordasiewicz, Ewa Łętowska. 201-213. Wrocław-Warszawa-Kraków--Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985.
  17. Maciejewska-Szałas Maja, „art. 945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Małgorzata BalwickaSzczyrba, Anna Sylwestrzak. 1445-1452.Warszawa: Wolters Kluwer, 2022.
  18. Mączyński Andrzej, „Konstytucyjne prawo dziedziczenia”, [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. Leszek Ogiegło, Wojciech Popiołek, Maciej Szpunar. 1165-1179. Kraków: Zakamycze, 2005.
  19. Mączyński Andrzej, „Nieważność testamentu sporządzonego pod wpływem wady oświadczenia woli”, [w:] Problemy kodyfikacji prawa cywilnego (studia i rozprawy). Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zbigniewa Radwańskiego, red. Stanisław Sołtysiński. 403-417. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1990.
  20. Mączyński Andrzej, „Wpływ wad oświadczenia woli na ważność testamentu” Rejent, nr 7-8 (1991): 24-44.
  21. Mikołajewicz Jarosław, „Pojmowanie państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego”, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska (Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995), 99-117.
  22. Niedośpiał Michał, „Nieważność testamentu (a art. 5 k.c.). Glosa do postanowienia SN z dnia 9 grudnia 2010 r., IV CSK 248/10” Przegląd Sądowy, nr 7-8 (2012): 180-187.
  23. Nocuń Mateusz Jerzy, „Konstytucjonalizacja prywatnych praw podmiotowych jako przejaw dekodyfikacji. »Prawo dziedziczenia« w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.” Studia Iuridica, t. LXI (2015): 251-282.
  24. Nowacki Józef, „Rodzaje moralnej oceny prawa” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, seria I, Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 23 (1962): 27-38.
  25. Osajda Konrad, „art. 941”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Witold Borysiak. Warszawa: Legalis, 2022.
  26. Osajda Konrad, „art. 945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Witold Borysiak. Warszawa: Legalis 2022.
  27. Paluch Anna, Granice swobody rozrządzania majątkiem na wypadek śmierci w prawie polskim. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
  28. Pazdan Maksymilian, „Art. 945”, [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 450-1088, red. Krzysztof Pietrzykowski. Warszawa: Legalis 2021.
  29. Piątowski Józef Stanisław, Bogudar Kordasiewicz, Prawo spadkowe w zarysie. Warszawa: Wolters Kluwer, 2011.
  30. Radbruch Gustav, „Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo (Gesetzliches Unrecht und übergesetzliches Recht)”, [w:] Filozofia prawa. Wybór tekstów źródłowych, red. Antoni Kość, Tomasz Barankiewicz, Jadwiga Potrzeszcz. 221-230. Lublin: Petit, 2007.
  31. Radwański Zbigniew, „Wykładnia testamentów” Kwartalnik Prawa Prywatnego, z. 1 (1993): 5-30.
  32. Radwański Zbigniew, Maciej Gutowski, „Sankcje wadliwej czynności prawnej”, [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, t. II, red. Zbigniew Radwański, Adam Olejniczak. 542-586. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  33. Safjan Marek, „Prawo, wartości i demokracja” Chrześcijaństwo-Świat-Polityka, nr 1 (2008): 523.
  34. Safjan Marek, „Zasady prawa prywatnego”, [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, t. I, red. Marek Safjan. 318-365. Warszawa: C. H. Beck, 2012.
  35. Skowrońska-Bocian Elżbieta, „Glosa do postanowienia SN z dnia 21 stycznia 1997 r., II CKN 15/96” Orzecznictwo Sądów Polskich, nr 3 (1998): 59.
  36. Skowrońska-Bocian Elżbieta, Prawo spadkowe. Warszawa: C. H. Beck, 2022.
  37. Skowrońska-Bocian Elżbieta, Jacek Wierciński, „945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. VI, Spadki, red. Jacek Gudowski. 131-141. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
  38. Sokołowski Tomasz, Krzysztof Żok, „art. 941”, [w:] Kodeks cywilny, t. III, Komentarz. Art. 627-1088, red. Maciej Gutowski, Warszawa: Legalis 2022.
  39. Szpunar Adam, „O konwalidacji nieważnej czynności prawnej” Państwo i Prawo, nr 5 (1986): 20-32.
  40. Szpunar Adam, „Uwagi o pojęciu prawa dziedziczenia” Rejent, nr 5 (2002): 13-26.
  41. Szydło Marek, „Wolność prawnie chroniona jako modalność prawna”, [w:] Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, red. Jerzy Supernat. 729-740. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.
  42. Trzewik Jacek, „O formie testamentu na tle regulacji rozporządzenia eIDAS” Państwo i Prawo, nr 10 (2019): 76-90.
  43. Trzewik Jacek, „Z rozważań nad koncepcją podmiotowego prawa dziedziczenia”, [w:] Państwo. Konstytucja. Prawo. Księga pamiątkowa poświęcona Sędziemu Trybunału Konstytucyjnego Profesorowi Henrykowi Ciochowi. Studia i Materiały – Trybunał Konstytucyjny, z. 60 (2018): 443-470.
  44. Trzewik Jacek, Publiczne prawa podmiotowe jednostki w systemie prawa ochrony środowiska. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2016.
  45. Witczak Hanna, Agnieszka Kawałko, Prawo spadkowe. Warszawa: C. H. Beck, 2014.
  46. Witczak Hanna, Wyłączenie od dziedziczenia na mocy orzeczenia sądu. Warszawa: Lexis Nexis, 2013.
  47. Wolak Grzegorz, „Nieważność testamentu wskutek wad oświadczenia woli – glosa – I CSK 140/07” Monitor Prawniczy, nr 11 (2009): 619-626.
  48. Wójcik Sylwester, „Testament”, [w:] System prawa cywilnego, t. IV, Prawo spadkowe, red. Józef Stanisław Piątowski. 172-219. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1986.
  49. Wójcik Sylwester, Fryderyk Zoll, „Testament”, [w:] System prawa prywatnego. Prawo spadkowe, t. X, red. Bogudar Kordasiewicz. 332-419. Warszawa: C. H. Beck, 2015.
  50. Załucki Mariusz, Wydziedziczenie w prawie polskim na tle porównawczym. Warszawa: Wolters Kluwer, 2010.
  51. Zaradkiewicz Kamil, „Instytucjonalizacja wolności majątkowej. Koncepcja prawa podstawowego własności i jej urzeczywistnienie w prawie prywatnym” Studia i Materiały – Trybunał Konstytucyjny, z. 45 (2013): 1-594.
  52. Ziembiński Zygmunt, Wartości konstytucyjne: zarys problematyki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1993.