Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
W artykule poruszono problematykę standardów dotyczących eksperymentu medycznego przeprowadzonego na organizmie ludzkim w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Kwestia ta jest wciąż niezwykle aktualna i wzbudza kontrowersje w różnych środowiskach. Sprzyja temu m.in. ogromny postęp technologiczny, który wywiera znaczący wpływ na rozwój innowacyjnych metod leczenia. Punktem wyjścia do czynionych rozważań jest fakt, że Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, będąca kluczowym traktatem europejskiego systemu ochrony praw człowieka, nie zawiera wprost przepisów gwarantujących wolność badań naukowych czy przeprowadzania eksperymentów medycznych na organizmie ludzkim. Brak jednoznacznych odniesień nie oznacza jednak, że omawiane zagadnienia nie są objęte ochroną konwencyjną. Potwierdza to orzecznictwo strasburskie, które w różnych kontekstach rozpatruje analizowane zagadnienie. Trybunał za każdym razem bierze jednak pod uwagę dobro jednostki (pacjenta), które stanowi najwyższe prawo.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Badania naukowe z udziałem ludzi w biomedycynie, red. Joanna Różyńska, Marcin Waligóra. Warszawa: Wolters Kluwer, 2012.
- Boratyńska Maria, Konieczniak Przemysław, „2.3. Terminologia”, [w:] System Prawa Medycznego, t. II, cz. 2, Regulacja prawna czynności medycznych, red. Maria Boratyńska, Przemysław Konieczniak, Eleonora Zielińska. 77-91. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
- Czarkowski, Marek, Joanna Różyńska, Świadoma zgoda na udział w eksperymencie medycznym. Poradnik dla badacza. Warszawa: Ośrodek Bioetyki Naczelnej Rady Lekarskiej, Naczelna Izba Lekarska, 2008.
- Europejskie standardy bioetyczne. Wybór materiałów, oprac. Tadeusz Jasudowicz. Toruń: Towarzystwo Nauki Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 1998.
- Filar Marian, Sławomir Krześ, Elwira Marszałkowska-Krześ, Piotr Zaborowski, Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej. Warszawa: Lexis Nexis, 2004.
- Grzymkowska Maja, Standardy bioetyczne w prawie europejskim. Warszawa: Wolters Kluwer, 2009.
- Gutowska-Ibbs Maria, Pozarejestracyjne stosowanie produktów leczniczych a badania kliniczne. Ramy prawne i praktyka w podmiotach leczniczych w Polsce. Warszawa: C. H. Beck, 2022.
- Jayawickrama Nihal, The Judicial Application of Human Rights Law: National, Regional and International Jurisprudence. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.
- Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. Andrzej Wróbel. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
- Kiedrowski Mirosław, „Eksperyment medyczny na człowieku – warunki legalności w kontekście Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty”, artykuł zamieszczony na stronie internetowej Stowarzyszenia na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych w Polsce. www.gcppl.org.pl/index/archiwum/541.
- Konefał Paulina, „Medycyna dla pacjenta czy pacjent dla medycyny? Prawne i etyczne aspekty badań klinicznych”, [w:] Prawa człowieka i prawo międzynarodowe. Człowieka a medycyna, red. Katarzyna Grzelak-Bach. 109-123. Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, 2021.
- Kornas Stefan, Współczesne eksperymenty medyczne w ocenie etyki katolickiej. Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Diecezjalne Regina Poloniae, 1986.
- Łuków Paweł, „Etyczne podstawy świadomej zgody na postępowanie medyczne w Europejskiej Konwencji Bioetycznej” Prawo i Medycyna, nr 4 (2007): 5-22.
- Nowicki Marek Antoni, Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa. Warszawa: C. H. Beck, 1998.
- Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. X, red. Halina Zgółkowa. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 1999.
- Rezmer Joanna, „Wolności naukowców w świetle orzecznictwa strasburskiego” Roczniki Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego, nr 5 (2014): 65-78.
- Różyńska Joanna, „Regulacja ryzyka i potencjalnych korzyści badania biomedycznego z udziałem człowieka w standardach międzynarodowych” Prawo i Medycyna, nr 2 (2016): 58-78.
- Rzepliński Andrzej, „Badania naukowe w zakresie biomedycyny w świetle standardów europejskich”, [w:] Zastosowanie biologii w medycynie a godność osoby ludzkiej. Aspekty etyczne i prawne, red. Tadeusz Jerzy Mazurczak. 43-56. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
- Salako, Solomon E., „The Council of Europe Convention on Human Rights Biomedicine: A New Look at International Biomedical Law and Ethic” Medicine and Law, nr 2 (2008): 339-356.
- Schmidt Ulf, Justice at Nuremberg. Leo Alexander and the Nazi’s Doctor’s Trial. London: Palgrave Macmillan UK, 2004.
- Słownik języka polskiego, t. I, red. Mieczysław Szymczak. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.
- Rial-Sebbag Emmanuelle, Alessandro Blasimme, „The European Court of Human Rights’ Ruling on Unproven Stem Cell Therapies: A Missed Opportunity?” Stem Cells and Development, vol. 23 (2014): 39-43.
- Sobczak Jacek, „Wolność badań naukowych – standardy europejskie i rzeczywistość polska” Nauka i Szkolnictwo Wyższe, nr 2 (2007): 53-74.
- Sterkowicz Stanisław, Nieludzka medycyna. Lekarze w służbie nazizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Medyk, 2007.
- System Prawa Medycznego, t. II, Szczególne świadczenia zdrowotne, red. Leszek Bosek, Agata Wnukiewicz-Kozłowska. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
- Szawarski Zbigniew, „Początki i rozwój etyki badań naukowych w biomedycynie”, [w:] Badania naukowe z udziałem ludzi w biomedycynie, red. Joanna Różyńska, Marcin Waligóra. 13-28. Warszawa: Wolters Kluwer, 2012.
- Szwed Marcin, Przymusowe umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym w świetle współczesnych standardów ochrony praw człowieka. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
- de Wachter Maurice A.M., „The European Convention on Bioethics” Hastings Center Report, nr 1 (1997): 13-23. https://doi.org/10.1002/j.1552-146X.1997.tb00015.x.
- Wnukiewicz-Kozłowska Agata, Eksperyment medyczny na organizmie ludzkim w prawie międzynarodowym i europejskim. Warszawa: ABC, 2004.
Referencje
Badania naukowe z udziałem ludzi w biomedycynie, red. Joanna Różyńska, Marcin Waligóra. Warszawa: Wolters Kluwer, 2012.
Boratyńska Maria, Konieczniak Przemysław, „2.3. Terminologia”, [w:] System Prawa Medycznego, t. II, cz. 2, Regulacja prawna czynności medycznych, red. Maria Boratyńska, Przemysław Konieczniak, Eleonora Zielińska. 77-91. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
Czarkowski, Marek, Joanna Różyńska, Świadoma zgoda na udział w eksperymencie medycznym. Poradnik dla badacza. Warszawa: Ośrodek Bioetyki Naczelnej Rady Lekarskiej, Naczelna Izba Lekarska, 2008.
Europejskie standardy bioetyczne. Wybór materiałów, oprac. Tadeusz Jasudowicz. Toruń: Towarzystwo Nauki Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 1998.
Filar Marian, Sławomir Krześ, Elwira Marszałkowska-Krześ, Piotr Zaborowski, Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej. Warszawa: Lexis Nexis, 2004.
Grzymkowska Maja, Standardy bioetyczne w prawie europejskim. Warszawa: Wolters Kluwer, 2009.
Gutowska-Ibbs Maria, Pozarejestracyjne stosowanie produktów leczniczych a badania kliniczne. Ramy prawne i praktyka w podmiotach leczniczych w Polsce. Warszawa: C. H. Beck, 2022.
Jayawickrama Nihal, The Judicial Application of Human Rights Law: National, Regional and International Jurisprudence. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. Andrzej Wróbel. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
Kiedrowski Mirosław, „Eksperyment medyczny na człowieku – warunki legalności w kontekście Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty”, artykuł zamieszczony na stronie internetowej Stowarzyszenia na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych w Polsce. www.gcppl.org.pl/index/archiwum/541.
Konefał Paulina, „Medycyna dla pacjenta czy pacjent dla medycyny? Prawne i etyczne aspekty badań klinicznych”, [w:] Prawa człowieka i prawo międzynarodowe. Człowieka a medycyna, red. Katarzyna Grzelak-Bach. 109-123. Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, 2021.
Kornas Stefan, Współczesne eksperymenty medyczne w ocenie etyki katolickiej. Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Diecezjalne Regina Poloniae, 1986.
Łuków Paweł, „Etyczne podstawy świadomej zgody na postępowanie medyczne w Europejskiej Konwencji Bioetycznej” Prawo i Medycyna, nr 4 (2007): 5-22.
Nowicki Marek Antoni, Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa. Warszawa: C. H. Beck, 1998.
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. X, red. Halina Zgółkowa. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 1999.
Rezmer Joanna, „Wolności naukowców w świetle orzecznictwa strasburskiego” Roczniki Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego, nr 5 (2014): 65-78.
Różyńska Joanna, „Regulacja ryzyka i potencjalnych korzyści badania biomedycznego z udziałem człowieka w standardach międzynarodowych” Prawo i Medycyna, nr 2 (2016): 58-78.
Rzepliński Andrzej, „Badania naukowe w zakresie biomedycyny w świetle standardów europejskich”, [w:] Zastosowanie biologii w medycynie a godność osoby ludzkiej. Aspekty etyczne i prawne, red. Tadeusz Jerzy Mazurczak. 43-56. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
Salako, Solomon E., „The Council of Europe Convention on Human Rights Biomedicine: A New Look at International Biomedical Law and Ethic” Medicine and Law, nr 2 (2008): 339-356.
Schmidt Ulf, Justice at Nuremberg. Leo Alexander and the Nazi’s Doctor’s Trial. London: Palgrave Macmillan UK, 2004.
Słownik języka polskiego, t. I, red. Mieczysław Szymczak. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.
Rial-Sebbag Emmanuelle, Alessandro Blasimme, „The European Court of Human Rights’ Ruling on Unproven Stem Cell Therapies: A Missed Opportunity?” Stem Cells and Development, vol. 23 (2014): 39-43.
Sobczak Jacek, „Wolność badań naukowych – standardy europejskie i rzeczywistość polska” Nauka i Szkolnictwo Wyższe, nr 2 (2007): 53-74.
Sterkowicz Stanisław, Nieludzka medycyna. Lekarze w służbie nazizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Medyk, 2007.
System Prawa Medycznego, t. II, Szczególne świadczenia zdrowotne, red. Leszek Bosek, Agata Wnukiewicz-Kozłowska. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
Szawarski Zbigniew, „Początki i rozwój etyki badań naukowych w biomedycynie”, [w:] Badania naukowe z udziałem ludzi w biomedycynie, red. Joanna Różyńska, Marcin Waligóra. 13-28. Warszawa: Wolters Kluwer, 2012.
Szwed Marcin, Przymusowe umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym w świetle współczesnych standardów ochrony praw człowieka. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
de Wachter Maurice A.M., „The European Convention on Bioethics” Hastings Center Report, nr 1 (1997): 13-23. https://doi.org/10.1002/j.1552-146X.1997.tb00015.x.
Wnukiewicz-Kozłowska Agata, Eksperyment medyczny na organizmie ludzkim w prawie międzynarodowym i europejskim. Warszawa: ABC, 2004.