Pasek boczny artykułu

Przesłane
4 grudnia 2022
Opublikowane
10 lipca 2023
Pobieranie
pdf
Statystyczny
Read Counter : 218 Pobieranie : 188

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Isaiah Berlin jest powszechnie uznawany za piewcę wolności. W mniejszym stopniu, choć nadal w dużej mierze, znany jest jako pluralista, który zwracał uwagę na wielość otaczających nas wartości, wskazując dodatkowo, że nie da się ich ze sobą pogodzić. Musimy być świadomi, że być może przyjedzie nam kiedyś wybierać między ważnymi dla nas wartościami i że będziemy musieli opowiedzieć się tylko za jedną z nich. Wybór ten będzie miał istotne znaczenie dla tworzenia porządku prawnego choć, zdaniem Berlina, w sposób nieunikniony każde prawo narusza jakąś wolność i na takie ograniczenie powinniśmy być gotowi. W niniejszym tekście pragnę zwrócić uwagę na wartość wolności i odpowiedzialności oraz odpowiedzieć na pytanie, czy faktycznie nie da się ich ze sobą pogodzić. W tym celu zwrócę uwagę na to, jak Berlin rozumie wartość wolności i odpowiedzialności. Dodatkowo, odwołując się do amerykańskiego pragmatyzmu Johna Deweya i Richarda Rorty’ego, wskażę, że jest szansa, aby zacząć inaczej myśleć o potencjalnym konflikcie między wolnością a odpowiedzialnością, zaś na koniec przedstawię rozumienie „wolności jako odpowiedzialności”.

Słowa kluczowe

wolność, odpowiedzialność, wolność jako odpowiedzialność, Isaiah Berlin, pragmatyzm freedom, responsibility, freedom as responsibility, Isaiah Berlin, pragmatism

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Referencje

  1. Berlin Isaiah, „List z dnia 17 lipca 1997 r.”, [w:] Beata Polanowska-Sygulska, Filozofia wolności Isaiaha Berlina. Kraków: Znak, 1998.
  2. Berlin Isaiah, „List z dnia 20 maja 1989 r.”, [w:] Beata Polanowska-Sygulska, Filozofia wolności Isaiaha Berlina. Kraków: Znak, 1998.
  3. Berlin Isaiah, Beata Polanowska-Sygulska, „Nie chcę zbyt uładzonego świata”, [w:] Oblicza liberalizmu. Isaiah Berlin, John Grey, Steven Lukes, Joseph Raz w rozmowie z Beatą Polanowską-Sygulską , red. Beata Polanowska-Sygulska. xx–xx. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2003.
  4. Berlin Isaiah, Cztery eseje o wolności, przeł. Hanna Bartosiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
  5. Berlin Isaiah, Zmysł rzeczywistości: studia z historii idei, przeł. Michał Filipczuk. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2002.
  6. Berlin Isaiah. Pokrzywione drzewo człowieczeństwa. Tłum. Magda Pietrzak-Merta, Maciej Tański. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004.
  7. Dewey John, „Ethics”, [w:] Collected Works of John Dewey 1882–1953: The Middle Works: 1899–1924, t. V. 1-540. Carbondale–Edwardsville: Southern Illinois Press, 1991.
  8. Dewey John, „Individualism Old and New”, [w:] Collected Works of John Dewey 1882–1953: The Later Works: 1925–1953, t. V. 41-124. Carbondale–Edwardsville: Southern Illinois Press, 1991.
  9. Dewey John, „The Public and Its Problems”, [w:] Collected Works of John Dewey 1882–1953: The Later Works: 1925–1953, t. ii. 235-372. Carbondale–Edwardsville: Southern Illinois Press, 1991.
  10. Friedman Robin, „Richard Rorty, Jürgen Habermas, and the Nature of Philosophical Dialogue. Review: Marcin Kilanowski, The Rorty–Habermas Debate: Toward Freedom as Responsibility (Albany, ny: State University of New York Press, 2021), pp. 304” Eidos. A Journal for Philosophy of Culture, nr 1 (2022): 126-131.
  11. Fromm Erich, „Ucieczka od wolności”, tłum. Olga i Andrzej Ziemilscy, Warszawa: Czytelnik, 2008.
  12. Kilanowski Marcin, The Habermas-Rorty Debate. Toward Freedom as Responsibility. New York: State University of New York Press, 2021.
  13. Kilanowski Marcin, „W obronie ludzkiej godności i solidarności. Erich Fromm i Isaiah Berlin ku nowym filozoficznym podstawom dla państwa i prawa”, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2018.
  14. Polanowska-Sygulska Beata, „Isaiah Berlin, Erich Fromm i nowe podstawy koncepcji praw człowieka. Recenzja książki: Marcin Kilanowski, W obronie ludzkiej godności i solidarności. Erich Fromm i Isaiah Berlin ku nowym filozoficznym podstawom państwa i prawa, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2018, ss. 508” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, nr 2 (2019): 213-218.
  15. Putnam Hilary, Pragmatyzm. Pytania otwarte, przeł. Bohdan Chwedeńczuk. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999.
  16. Richard Rorty, „Pojęcie racjonalności”, [w:] Habermas, Rorty, Kołakowski: stan filozofii współczesnej, przeł. Józef Niżnik. xx-xx. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN, 1996.
  17. Rorty Richard, „Moralna tożsamość a prywatna autonomia: przypadek Foucaulta”, przeł. Marek Kwiek, Etyka, 26 (1993): 125-132.
  18. Rorty Richard, „Sprawiedliwość jako poszerzona lojalność”, przeł. Andrzej Szahaj et al., Transit – Przegląd Europejski, 3 (1997): 111-128.
  19. Rorty Richard, Przygodność, ironia i solidarność, przeł. Wacław Jan Popowski. Warszawa: Wydawnictwo sPacJa, 1996.
  20. Sartre Jean-Paul, Egzystencjalizm jest humanizmem, przeł. Janusz Krajewski. Warszawa: Wydawnictwo Muza, 1998.
  21. Scholl Inge, The White Rose: Munich 1942–1943. Middletown: Wesleyan University Press, 1983.