Pasek boczny artykułu

Przesłane
5 maja 2023
Opublikowane
17 listopada 2023
Pobieranie
pdf
Statystyczny
Read Counter : 146 Pobieranie : 139

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Artykuł przedstawia koncepcję społeczeństwa w ujęciu teorii prawa cywilnego, wyjaśniającą przyczyny przyjmowanego rozumienia pojęcia „prawa cywilnego”, jak i stosowaną powszechnie metodę jego wykładni. Punkt wyjścia stanowi przedstawienie niemieckiej koncepcji społeczeństwa cywilnego, z uwzględnieniem jej gospodarczego, społecznego i filozoficznego podłoża. W myśl tej koncepcji, opartej na filozofii niemieckiego idealizmu i naukach ekonomicznych, społeczeństwo cywilne obejmuje materialne potrzeby i gospodarcze interesy obywateli, będące podstawą tworzenia norm prawa cywilnego. Zarówno tworzenie prawa cywilnego, jak i sposób ich odczytania (metoda wykładni prawa cywilnego)- poprzez zrozumienie potrzeb gospodarczych obywateli- umożliwiają rozwój prawa cywilnego, a tym samym- rozwój gospodarczy i społeczny wolnego rynku. Prawo cywilne jest dlatego rozumiane jako prawo społeczeństwa cywilnego. Koncepcja ta, posłużyła do zbadania powszechnie stosowanego w Polsce pojęcia „społeczeństwa obywatelskiego”, w szczególności: wyjaśnienia przyczyn zastąpienia pojęcia „społeczeństwa cywilnego” pojęciem „społeczeństwa obywatelskiego”, a także- zrozumienia konsekwencji tego działania dla współczesnej teorii prawa cywilnego. Badania te pokazują, że pojęcie „społeczeństwa obywatelskiego” może pełnić podobną rolę w polskiej nauce prawa, jaką w niemieckiej nauce prawa cywilnego pełni koncepcja prawa społeczeństwa cywilnego- tj. służąc wyjaśnieniu przyjmowanej powszechnie koncepcji (teorii prawa) oraz metody jego wykładni. Artykuł pokazuje, że nauki pokrewne mają bezpośredni wpływ na naukę prawa- teorię prawa cywilnego oraz jej podstawowe pojęcia, wskazując przy tym praktyczne różnice w teorii polskiego i niemieckiego prawa cywilnego.  

Słowa kluczowe

wykładnia prawa cywilnego, społeczeństwo cywilne, społeczeństwo obywatelskie, metody wykładni prawa, teoria prawa cywilnego interpretation of civil law, civil society, civil society, methods of law interpretation, theory of civil law

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Referencje

  1. Barut Arkadiusz, „Problem polityczności orzecznictwa z perspektywy rozumienia polityczności jako sfery wspólnych wartości. Wstęp do neoklasycznej koncepcji prawa” Krytyka Prawa, nr 3 (2020): 32-49. DOI:10.7206/kp.2080-1084.394.
  2. Bocheński Józef Maria, Marksizm- leninizm: nauka czy wiara?. Lublin-Śląsk-Warszawa: Antyk Marcin Dybowski, 1988.
  3. Bokajło Wiesław, „Społeczeństwo obywatelskie: sfera publiczna jako problem teorii demokracji”, [w:] Społeczeństwo obywatelskie, red. Wiesław Bokajło, Kazimierz Dziubka. 33. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001.
  4. Busche Jan, „Die Begründung von Schuldverhältnissen”, [w:] J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Eckpfeiler des Zivilrechts, red. Michael Martinek. 187. Berlin: Sellier de Gruyter, 2008.
  5. Coing Helmut, Europäisches Privatrecht Band I Altere Gemeinsames Recht 1500- 1800. München: C. H. Beck, 1985.
  6. Coing Helmut, Grundzüge der Rechtsphilosophie. Berlin-New York: De Gruyter, 1993.
  7. Czepita Stanisław, Sławomira Wronkowska, Maciej Zieliński, „Założenia szkoły poznańsko- szczecińskiej w teorii prawa” Państwo i Prawo, nr 2 (2013): 3-16.
  8. Frankowski Edward, „Od społeczeństwa totalitarnego do obywatelskiego”, [w:] Społeczeństwo obywatelskie. Modele teoretyczne i praktyka społeczna, red. Edward Balawajder. 259. Lublin: Wydawn. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2007.
  9. Gliński Piotr, „Przemiany sektora obywatelskiego poroku 2000- analiza porównawcza wybranych wyników badań empirycznych”, [w:] Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III Sektor i wspólnoty lokalne w jednoczacej się Europie, red. Piotr Gliński, Barbara Lewenstein, Andrzej Siciński. 59- 65. Warszawa: Wydaw. Instytutu Filozofii i Socjologii PAN PAN, 2004.
  10. Godlewski Tomasz, „Postrzeganie procesu transformacji w Polsce przez zwolenników orientacji lewicowej i zwolenników orientacji prawicowej” Studia Politologiczne, nr 11 (2007): 42-55.
  11. Górski Eugeniusz, „Idea społeczeństwa obywatelskiego w Polsce i Europie Środkowowschodniej”, [w:] Rozważania o społeczeństwie obywatelskim i inne studia z historii ideii, red. Eugeniusz Górski. 58. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, 2003.
  12. Górski Eugeniusz, „Kategoria społeczeństwa obywatelskiego u Gramsciego i jej recepcja”, [w:] Rozważania o społeczeństwie obywatelskim obywatelskim i inne studia z historii idei.16, 62. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, 2003.
  13. Heck Philip, Grundriss des Sachenrechts. Tübingen: Paul Siebeck, 1930.
  14. Heck Philip, Gesetzesauslegung und Interessenjurisprudenz. Tübingen: Paul Siebeck, 1968.
  15. Heck Philip, Begriffsbildung und Interessenjurisprudenz. Berlin-Zürich: Paul Siebeck, 1968.
  16. Heck Philip, Grundriß des Schuldrechts. Tübingen: Paul Siebeck, 1929.
  17. Hegel Georg Wilhelm Friedrich, Zasady filozofii prawa. przeł. Adam Landman. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1969.
  18. Hegel Georg Wilhem Friedrich, Vorlesungen über Rechtsphilosophie. red. Karl-Heinz von Ilting, t. III, Stuttgart- Bad Cannstatt: Frommann- Holzhoog, 1974.
  19. Ihering Rudolf von, Der Zweck im Recht, I Band. Leipzig: Breitkopf und Härtel, 1877.
  20. Kant Immanuel, Metaphysik der Sitten. Einleitung III und Einleitung in die Rechtslehre §3 (Inselausgabe IV). Leipzig: de Gruyter, 1797.
  21. Kozak Artur, Pojmowanie prawa w teorii wykładni. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.
  22. Lang Wiesław, Jerzy Wróblewski, Sylwester Zawadzki, Teoria państwa i prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
  23. Larenz Karl, Claus-Wilhelm Canaris, Lehrbuch des Schuldrechts, t. II, Besonderer Teil, Zweiter Halbband. München: C. H. Beck, 1994.
  24. Lityński Adam, Historia prawa Polski Ludowej. Warszawa: Lexis Nexis, 2013.
  25. Łoś-Tomiak Anna, „Społeczeństwo obywatelskie – kryzys idei, czy recepta na kryzys? Społeczeństwo obywatelskie Współczesny kryzys finansowo-gospodarczy. Istota, przebieg i konsekwencje” Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, nr 2 (2015): 97-109. DOI: 10.26366/PTE.ZG.2015.19.
  26. Marks Karol, Fryderyk Engels, Dzieła. Warszawa: Kairos, 1960.
  27. Mayer-Maly Theo, „Eigentum und Verfügungsrechte in der neueren deutschen Rechtsgeschichte” Schriften des Vereins für Socialpolitik, nr 140 (1984): 25-40.
  28. Misztal Wojciech, Artur Kościański, „W kierunku polskiego »ideału« społeczeństwa obywatelskiego”, [w:] Falujaca obywatelskość. Stare wzory nowe tendencje, red. Artur Kościański, Wojciech Misztal. 9- 10, 12. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, 2019.
  29. Morawski Lech, Filozofia prawa. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 2014.
  30. Morawski Lech, „Aktywizm sędziowski a sprawy polskie” Prawo i więź, nr 2 (2016): 7-13.
  31. Morawski Lech, Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 2002.
  32. Petersen Jens, Von der Interessenjurisprudenz zur Wertungsjurisprudenz. Tübingen: Mohr Siebeck, 2001.
  33. Płeszka, Krzysztof. „Językowe znaczenie tekstu prawnego jako granica wykładni”, [w:] Filozoficzno- teoretyczne problemy sądowego stosowania prawa, red. Marek Zirk- Sadowski. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1997.
  34. Prütting Hanns, Sachenrecht. Ein Studienbuch, München: C. H. Beck, 2008.
  35. Przyłębski Andrzej, „Hegel jako teoretyk i krytyk społeczeństwa obywatelskiego” Principia nr 51 (2009): 143-161.
  36. Redelbach Andrzej, Wstęp do prawoznawstwa. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1996.
  37. Riedel Manfred, Bürgerliche Gesellschaft und Staat. Grundproblem und Struktur der Hegelschen Rechtsphilosophie. Soziologische Essays. Neuwied: Luchterhand, 1970.
  38. Romanowicz Marcin, „Teoria klaryfikacyjna wykładni prawa jako teoria uzasadnienia. Perspektywa psycholingwistyczna a pozytywistyczna koncepcja wykładni prawa” Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, nr 1 (2011): 55-74.
  39. Rückert Joachim, Ralf Seinecke, Methodik des Zivilrechts- von Savigny bis Teubner. Baden- Baden: Nomos, 2017.
  40. Rybicki Zygmunt, Andrzej Werblan, „Historyczne miejsce demokracji socjalistycznej” Państwo i Prawo, nr 8- 9 (1977): 3.
  41. von Savigny Friedrich Carl, Vom Beruf unserer Zeit für Gesetzgebung und Rechtswissenschaft. Heidelberg: Mohr Verlag (Paul Siebeck), 1814.
  42. von Savigny Friedrich Carl, System des heutigen Römischen Rechts, t. I, Berlin: Paul Siebeck, 1840.
  43. von Savigny Friedrich Carl, O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa i nauki prawa. przeł. Kazimierz Opałek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1964.
  44. Schwab Dieter, Martin Löhning, Einführung in das Zivilrecht, mit BGB- Allgemeiner Teil, Schuldrecht Allgemeiner Teil, Kauf- und Deliktsrecht. Heidelberg: C. F. Müller Verlag, 2010.
  45. Smolar Aleksander, „Przygody społeczeństwa obywatelskiego”, [w:] Aleksander Smolar, Tabu i niewinność. Kraków: Universitas, 2010.
  46. Sokalska Edyta, „Searching for the best legal interpretation and the ideal formula of a state- Otto von Gierke and corporatism as the basis for a new federal state” Studia Prawnoustrojowe, nr 56 (2022): 266-268. http://dx.doi.org/10.31648/sp.7646.
  47. Stelmach Jerzy, Ryszard Sarkowicz, Filozofia prawa XIX i XX wieku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1998.
  48. Sylwestrzak Andrzej, Historia doktryn politycznych i prawnych. Warszawa: Wolters Kluwer, 2015.
  49. Szacki Jerzy, Liberalizm po komunizmie. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 1994.
  50. Szymaniec Piotr, „Elementy liberalne w myśli Georga Wilhelma Friedricha Hegla”, [w:] Prace z myśli polityczno-prawnej oraz prawa publicznego, red. Mirosław Sadowski, Piotr Szymaniec. 33. Wrocław: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012.
  51. Tatarkiewicz Władysław, Historia filozofii, t. III, Filozofia nowożytna do roku 1830. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1981.
  52. Wagner Heinz, Das geteilte Eigentum in Naturrecht und Positivismus. Breslau: Märtin, 1938.
  53. Wiegand Wolfgang, „Zur theoretischen Begründung der Bodenmobilisierung in der Rechtswissenschaft: Der abstrakte Eigentumsbegriff, Band III”, [w:] Wissenschaft und Kodifikation des Privatrechts im 19. Jahrhundert, red. Helmut Coing, Walter Wilhelm. 188. Frankfurt: Vittorio Kolstermann, 1976.
  54. Wieruszewski Roman, „Regulacja praw jednostki w Konstytucji RP- wybrane zagadnienia”, [w:] Prawa człowieka, prawa rodziny, 30 lat Poznańskiego Zakładu Instytutu Nauk Prawnych PAN. 24. Poznań: Fundacja „Promocja Praw Człowieka – Badania i Nauczanie”, 2003.
  55. Więckiewicz Rafał, „Czym jest społeczeństwo obywatelskie? Przyczynek do dyskusji”, [w:] Społeczeństwo obywatelskie w systemie politycznym państwa. Przykład Polski na tle rozwiązań europejskich, red. Michał Szczegielniak, Rafał Więckiewicz. 13. Warszawa: Wydawnictwo Rambler, 2018.
  56. Więckiewicz Rafał, „Społeczeństwo obywatelskie w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”, [w:] Społeczeństwo obywatelskie w systemie politycznym państwa. Przykład Polski na tle rozwiązań europejskich, red. Michał Szczegielniak, Rafał Więckiewicz. 38-43. Warszawa: Wydawnictwo Rambler, 2018.
  57. Wróblewski Jerzy, Rozumienie prawa i jego wykładnia. Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1990.
  58. Załęski Paweł, „Etymologia społeczeństwa obywatelskiego: o problemie tłumaczenia nowoczesnej koncepcji bürgerliche Gesellschaft” Acta Philologica 34 (2008): 49-54.
  59. Załęski Paweł Stefan, Neoliberalizm i społeczeństwo obywatelskie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
  60. Zieliński Maciej, Wykładnia prawa- zasady- reguły- wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
  61. Zieliński Maciej, „Derywacyjna koncepcja wykładni jako koncepcja zintegrowana” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 3 (2006): 93-101.
  62. Zieliński Maciej, Wykładnia prawa- zasady- reguły- wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017
  63. Zieliński Maciej, Olgierd Bogucki, Agnieszka Choduń, Stanisław Czepita, Beata Kanarek, Andrzej Municzewski, „Zintegrowanie polskich koncepcji wykładni prawa” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 4 (2009): 23-29.
  64. Zippelius Reinhold, Rechtsphilosophie. Ein Studienbuch. München: C. H. Beck, 2011.