Pasek boczny artykułu

Przesłane
21 listopada 2023
Opublikowane
14 lutego 2024
Pobieranie
pdf
Statystyczny
Read Counter : 106 Pobieranie : 61

Treść głównego artykułu

Abstrakt

W opracowaniu podjęto próbę przedstawienia procesu kształtowania się uzasadnień orzeczeń sądowych na przestrzeni lat oraz wpływu w ostatnim czasie elektronicznych baz orzecznictwa, w szczególności Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych oraz prawniczych serwisów komercyjnych na kształt uzasadnień orzeczeń sądów administracyjnych. Poruszane zagadnienia dotyczą funkcji uzasadniania orzeczenia, jego komunikatywności z uwzględnieniem adresata wypowiedzi, problemu zbytniej obszerności niektórych uzasadnień, powielania treści innych wypowiedzi i uzasadnień sądowych. Podjęto również próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy w najbliższym czasie niektóre algorytmy lub generatory odpowiedzi sztucznej inteligencji mogą zastąpić człowieka w wydawaniu nawet najprostszych orzeczeń sądowych lub w pisaniu ich uzasadnień. Czy pozwala na to technologia, czy godzi się na to człowiek i jakie idą za tym zagrożenia natury prawnej i etycznej w szczególności w zakresie „przerzucania odpowiedzialności” za treść uzasadniania na bota operującego sztuczną inteligencją. Ostatecznie podjęta została próba udzielenia odpowiedni na pytanie czy nawet najbardziej zaawansowany  technologicznie program  operujący sztuczną inteligencją będzie zdolny do uwzględnienia w ewentualnym orzeczeniu i jego uzasadnieniu pozaprawnych dyrektyw orzeczniczych, takich jak m.in. wewnętrzne poczucie sprawiedliwości sędziego, jego wrażliwość, czy sumienie?

Słowa kluczowe

sędzia, robot, sztuczna inteligencja, uzasadnienie wyroku judge, robot, artificial intelligence, judgment justification

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Referencje

  1. Ashley Kevin, Artificial Intelligence and Legal Analytics. Cambridge University Press, 2017.
  2. Chlebny Jacek, „Standard unijny ochrony sądowej”, [w:] System prawa sądownictwa administracyjnego, red. Grzegorz Łaszczyca, Wojciech Piątek. 309-335. Warszawa: Wolters Kluwer, 2023.
  3. Dauter Bogusław, Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego. Warszawa: Wolters Kluwer, 2018.
  4. Drachal Janusz, Aleksandra Wiktorowska, Rafał Stankiewicz, „Komentarz do art. 193 p.p.s.a.”, [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. Roman Hauser, Marek Wierzbowski. 836-837. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  5. Emewu Ikenna, Shanghai Courts Start to Replace Clerks with AI Assistants. https://africachinapresscentre.org/2020/04/01/shanghai-courts-start-to-replace-clerks-with-ai-assistants/.
  6. Fisher Bogdan, „Współdzielenie danych jak niezbędny warunek rozwoju sztucznej inteligencji”, [w:] Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii, red. Bogdan Fisher, Adam Pązik. Marek Świerczyński. 91-109. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
  7. Galligan Denis, Matczak Marcin. „Strategie orzekania sądowego – o wykonywaniu władzy dyskrecjonalnej przez sędziów sądów administracyjnych sprawach gospodarczych podatkowych” Sprawne Państwo. Program Ernst&Young, (2005): 5-53. www.sprawnepanstwo.pl.
  8. Gudowski Jacek, „Przedmowa”, [w:] Uzasadnienie orzeczenia sądowego. Ujęcie teoretyczne, a poglądy orzecznictwa, red. Iwona Rzucidło. 11-21. Warszawa: Wolters Kluwer, 2020.
  9. Hajos-Iwańska Agnieszka, „Sztuczna inteligencja jako uczestnik obrotu gospodarczego”, [w:] Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii, red. Bogdan Fisher, Adam Pązik, Marek Świerczewski. 401-408 Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
  10. Kowalski Michał, „Standard światowy ONZ”, [w:] System prawa sądownictwa administracyjnego, tom pierwszy, red. Grzegorz Łaszczyca, Wojciech Piątek. 270-290. Warszawa: Wolters Kluwer, 2023.
  11. Kowalski Michał, Prawo do sądu administracyjnego. Standard międzynarodowy i konstytucyjny oraz jego realizacja. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
  12. Kowalski Michał, Prawo pomocy w systemie ochrony praw człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2013.
  13. Kowalski Michał, Sądownictwo administracyjne gwarantem praworządności oraz ochrony praw człowieka. Wybór orzecznictwa Najwyższego Trybunału Administracyjnego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Warszawa: Wydawnictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, 2022.
  14. Łętowska Ewa, „Między Scyllą i Charybdą – sędzia polski między Strasburgiem i Luksemburgiem” Europejski Przegląd Sądowy, nr 1 (2005): 3-10.
  15. Łętowska Ewa, Krzysztof Pawłowski, O prawie i mitach. Warszawa: Wolters Kluwer, 2013.
  16. Lewandowski Sławomir, Retoryczne i logiczne podstawy argumentacji prawniczej. Warszawa: Wolters Kluwer, 2015.
  17. Rzucidło Iwona, Uzasadnienie orzeczenia sądowego. Ujęcie teoretyczne, a poglądy orzecznictwa. Warszawa: Wolters Kluwer, 2020.
  18. Sadłowski Andrzej, „Sztuczna inteligencja jak system predykcyjny”, [w:] Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii, red. Bogdan Fisher, Adam Pązik, Marek Świerczewski. 393-400. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
  19. Sourdin Tania, „Judge v Robot ? Artifical Intelligence and Judicial Decision-Making” UNSW Law Journal, nr 4 (2018): 1114-1133.
  20. Traple Elżbieta, „Granice eksploracji tekstów i danych na potrzeby maszynowego uczenia się przez systemy sztucznej inteligencji”, [w:] Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii, red. Bogdan Fisher, Adam Pązik, Marek Świerczewski. 19-39. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
  21. Tuleja Piotr, „Dlaczego sędzia nie może być ustami ustawy? Prawa człowieka, a ustrojowa pozycja sądu”, [w:] Dylematy wokół prawa do sądu, red. Jerzy Ciapała, Robert Piszko, Agata Pyrzyńska. 81-93. Warszawa: C. H. Beck, 2022.
  22. Wielec Marcin, Ewa Aleksandra Płocha, „Sztuczna inteligencja jako narzędzie pracy biegłego w procesie karnym”, [w:] Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii, red. Bogdan Fisher, Adam Pązik, Marek Świerczewski. 193-208. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.