Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
logo czasopisma

Artykuły

Tom 53 Nr 6 (2024): Prawo i Więź Nr 6 (53) 2024

Podmiot kompetencji administracyjnej w zautomatyzowanych procesach stosowania prawa na tle problematyki legitymacji prawno-demokratycznej delegowania kompetencji na systemy sztucznej inteligencji i odpowiedzialności prawnej za ich działania lub zaniechania

DOI
https://doi.org/10.36128/PRIW.VI53.1102
Przesłane
20 listopada 2024
Opublikowane
21.03.2025

Abstrakt

Artykuł omawia zasadnicze problemy związane z określeniem podmiotu kompetencji administracyjnej oraz ustaleniem struktury normy kompetencyjnej w sprawach, w których ustawodawca powierzył, w całości lub w części, proces stosowania prawa systemom sztucznej inteligencji. Głównym celem analizy jest rozważenie możliwości zmiany sposobu pojmowania kompetencji administracyjnej oraz ocena konstytucyjnoprawnych oraz administracyjnoprawnych aspektów legitymacji prawno-demokratycznej delegowania kompetencji do stosowania prawa na systemy sztucznej inteligencji. Odrębne rozważania poświęcono zagadnieniu granic dopuszczalności modyfikacji lub rozproszenia odpowiedzialności prawnej państwa za użycie określonych systemów algorytmicznych w procesach stosowania prawa administracyjnego. W końcowych uwagach sformułowano wniosek, że zapewnienie zgodności działania algorytmicznych systemów decyzyjnych w administracyjnych procesach stosowania prawa z zasadami demokratycznej legitymacji, praworządności formalnej i rozliczalności prawnej administracji publicznej wymaga zachowania kompetencji organów władzy ustawodawczej do rozstrzygania o zasadach i trybie wprowadzania sztucznej inteligencji do sfery konkretyzacji lub realizacji norm administracyjnoprawnych oraz do ustanowienia bardzo szczegółowych reguł projektowania, konstruowania, implementacji, walidacji, kontroli i modyfikacji zasadniczych elementów tego rodzaju systemów.

Bibliografia

  1. Albert E. Jason, Jessica E. Brown, „Beyond The Iudex Threshold: Human Oversight As The Conscience Of Machine Learning” Colorado Technology Law Journal 22, nr 2 (2024): 269–300.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  2. Bader Verena, Stephan Kaiser, „Algorithmic Decision-Making? The User Interface and Its Role for Human Involvement in Decisions Supported by Artificial Intelligence” Organization, 26 (2019): 655-672.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  3. Bathaee Yavar, „The Artificial Intelligence Black Box and the Failure of Intent and Causation” Harvard Journal of Law & Technology, nr 2 (2018): 890-938.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  4. Binns Reuben, „Human Judgment in algorithmic loops: Individual justice and automated decision-making” Regulation & Governance, nr 1 (2022): 197-211.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  5. Berman Emily, „A Government Of Laws And Not Machines” Boston University Law Review, 98 (2018): 1277-1355.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  6. Braun Binder Nadja, „Künstliche Intelligenz und automatisierte Entscheidungen in der öffentlichen Verwaltung” Schweizerische Juristen-Zeitung, 15 (2019): 467-476.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  7. Chesterman Simon, We, the Robots? Regulating Artificial Intelligence and the Limits of the Law. Cambridge: Cambridge University Press, 2021.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  8. Ciafardoni Adriana, „The Responsibility in Automated Administrative Decisions” European Review of Digital Administration & Law - Erdal, nr 1 (2022): 151-158.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  9. Citron Danielle Keats, „Technological Due Process” Washington University Law Review, 85 (2008): 1249-1313.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  10. Coglianese Carry, David Lehr, „Regulating by Robot: Administrative Decision Making in the Machine-Learning Era” The Georgetown Law Journal, 105 (2017): 1147-1223.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  11. Coglianese Carry, Lavi M. Ben Dor, „AI in Adjudication and Administration” Brooklyn Law Review, nr 3 (2021): 791-838.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  12. Crootof Rebecca, Margot E. Kaminski, W. Nicholson Price II, „Humans in the Loop” Vanderbilt Law Review, nr 2 (2023): 429-510.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  13. Dawson April G., „Algorithmic Adjudication and Constitutional AI – The Promise of A Better AI Decision Making Future?” SMU Science and Technology Law Review, nr 1 (2024): 11-37.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  14. Elyounes Doa A., „Computer Says No!”: The Impact of Automation on the Discretionary Power of Public Officers” Vanderbilt Journal of Entertainment and Technology Law, nr 3 (2021): 451-515.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  15. Engstrom David Freeman, Daniel E. Ho, Catherine M. Sharkey, Mariano-Florentino Cuéllar, „Government by Algorithm: Artificial Intelligence in Federal Administrative Agencies. Report submitted to the Administrative Conference of The United States (February 1, 2020)”, New York University School of Law, Public Law & Legal Theory Research Paper Series, nr 20-54 (2020): 1-122.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  16. Engstrom David Freeman, Daniel E. Ho, „Algorithmic Accountability in the Administrative State” Yale Journal on Regulation, 37 (2020): 800-854.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  17. Etscheid Jan, „Artificial Intelligence in Public Administration. A possible framework for partial and full automation”, [w:] Electronic Government. 18th IFIP WG 8.5 International Conference, EGOV 2019, San Benedetto Del Tronto, Italy, September 2–4, 2019, Proceedings, red. Ida Lindgren, Marijn Janssen, Habin Lee, Andrea Polini i in. 248-261. Cham: Springer, 2019.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  18. Etscheid Jan, Jörn von Luke, Felix Stroh, Künstliche Intelligenz in der öffentlichen Verwaltung. Stuttgart: Fraunhofer IAO, 2020.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  19. Floridi Luciano, The Fourth Revolution: How the Infosphere is Reshaping Human Reality. Oxford: Oxford University Press, 2014.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  20. Forster Doris, Janika Rieder, „Roboter als Rechtssubjekte – Der Streit um die E-Person” Juridica International, 30 (2021): 32-39.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  21. Früh Alfred, Dario Haux, „Foundations of Artificial Intelligence and Machine Learning” Weizenbaum Series, 29 (2022): 4-25.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  22. Green Ben, „The Flaws of Policies Requiring Human Oversight of Government Algorithms” Computer Law & Security Review, 45 (2022): 1-22.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  23. Haugeland John, Artificial Intelligence: The Very Idea. Cambridge, Massachusetts-London: The MIT Press, 1989.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  24. Herberger Maximilian, „Künstliche Intelligenz und Recht – Ein Orientierungsversuch” Neue Juristische Wochenschrift, 37 (2018): 2825-2829.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  25. Hofmann Herwig C.H., „Assessing Cyber-Delegation in European Union Public Law” University of Luxembourg Law Research Paper, nr 7 (2023): 1-24.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  26. Huq Aziz Z., „A Right to a Human Decision” Virginia Law Review, 106 (2020): 611-688.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  27. Johnson Stephen M., „Rulemaking 3.0: Incorporating AI and ChatGPT Into Notice and Comment Rulemaking” Missouri Law Review, 88 (2023): 1021-1076.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  28. Kamiński Marcin, „Akt administracyjny zautomatyzowany. Zasadnicze problemy konstrukcyjne zastosowania systemów sztucznej inteligencji w procesach decyzyjnych postępowania administracyjnego na tle prawnoporównawczym” Prawo i Więź, nr 4 (2023): 281-304.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  29. Kamiński Marcin, Mechanizm i granice weryfikacji sądowoadministracyjnej a normy prawa administracyjnego i ich konkretyzacja. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  30. Kamiński Marcin, „Normy kompetencji administracyjnej i normy merytoryczne ich realizacji jako element paradygmatyczny teorii prawa administracyjnego”, [w:] Fenomen prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora Jana Zimmermanna, red. Wojciech Jakimowicz, Mariusz Krawczyk, Iwona Niżnik-Dobosz. 442-458. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2019.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  31. Księżak Paweł, „My, Naród? Konstytucjonalizacja sztucznej inteligencji, czyli o potrzebie przemodelowania założeń ustrojowych” Przegląd Sejmowy, 4 (2021): 65-87.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  32. Kamiński Marcin, „Teoretyczny i normatywny model odpowiedzialności państwa za sprzeczne z prawem władcze zachowania kompetencyjne funkcjonariuszy administracji publicznej w niemieckim prawie federalnym”, [w:] Odpowiedzialność administracji i w administracji, red. Zofia Duniewska, Małgorzata Stahl. 74-83. Warszawa: Wolters Kluwer, 2013.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  33. Langer Charlotte, „Decision-making power and responsibility in an automated administration” Discover Artificial Intelligence, nr 59 (2024): 1-11. https://doi.org/10.1007/s44163-024-00152-1.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  34. Liu Hin-Yan, „Refining responsibility: Differentiating two types of responsibility issues raised by autonomous weapons systems”, [w:] Autonomous Weapons Systems: Law, Ethics, Policy, red. Nehal Bhuta, Susanne Beck, Robin Geiβ, Hin-Yan Liu, Claus Kreβ. 325-344. Cambridge: Cambridge University Press, 2016.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  35. Liu Hin-Yan, Karolina Zawieska, „From responsible robotics towards a human rights regime oriented to the challenges of robotics and artificial intelligence” Ethics and Information Technology, nr 4 (2020): 321-333.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  36. Luger George F., William A. Stubblefield, Artificial Intelligence: Structures and Stra¬tegies for Complex Problem Solving. Boston: Addison-Wesley Pearson Education, 2009.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  37. Mainzer Klaus, Künstliche Intelligenz – Wann übernehmen die Maschinen?. Berlin-Heidelberg: Springer, 2016.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  38. Matczak Marcin, Kompetencja organu administracji publicznej. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze, 2004.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  39. McCarl Ryan, „The Limits of Law and AI” University of Cincinnati Law Review, nr 3 (2022): 923-950.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  40. Mitrou Lilian, Marijn Janssen, and Euripidis Loukis, „Human Control and Discretion in AI-driven Decision-making in Government”, [w:] 14th International Conference on Theory and Practice of Electronic Governance (ICEGOV 2021), October 06–08, 2021, Athens, Greece, red. Euripidis Loukis, Marie Anne Macadar, Morten Meyerhoff Nielsen. 10-16. The Association for Computing Machinery: New York, 2021.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  41. Ng Yee-Fui, Eric Windholz, James Moutsias, „Legal Considerations in Machine-Assisted Decision-Making: Planning and Building as a Case Study” Bond Law Review, nr 1 (2023): 143-168.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  42. Orofino Angelo Giuseppe, Raffaello Giuseppe Orofino, „L’automazione amministrativa: imputazione e responsabilità” Giornale di diritto amministrativo, 12 (2005): 1300-1312.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  43. Oswald Marion, „Algorithm-assisted decision-making in the public sector: framing the issues using administrative law rules governing discretionary power” Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering, 376 (2018): 1-20.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  44. Pasquale Frank, „A Rule of Persons, Not Machines: The Limits of Legal Automation” George Washington Law Review, nr 1 (2019): 1-55.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  45. Plattner Roger, Digitales Verwaltungshandeln. Rechtliche Aspekte der Digitalisierung in der öffentlichen Verwaltung. Zürich: sui generis, 2021.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  46. Polomski Ralf-Michael, Der automatisierte Verwaltungsakt. Die Verwaltung an der Schwelle von der Automation zur Informations- und Kommunikationstechnik. Berlin: Duncker und Humblot, 1993.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  47. Rangone Nicoletta, „Artificial Intelligence Challenging Core State Functions. A Focus On Law-Making and Rule-Making” Revista de Derecho Público: Teoría y Método, 8 (2023): 95-121.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  48. Reichman Amnon, Giovanni Sartor, „Algorithms and Regulation”, [w:] Constitutional Challenges in the Algorithmic Society, red. Hans-W. Micklitz, Oreste Pollicino, Amnon Reichman, Andrea Simoncini, Giovanni Sartor, Giovanni De Gregorio. 131-181. Cambridge: Cambridge University Press, 2022.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  49. Rich Elaine, Kevin Knight, Shivasankar B. Nair, Artificial Intelligence. New Delhi: Tata McGraw-Hill Education Pvt. Ltd., 2009.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  50. Russell Stuart J., Peter Norvig, Artificial Intelligence. A Modern Approach. Upper Saddle River, New Jersey-Boston: Prentice Hall, 2010.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  51. Sannerholm Richard, „Responsibility and Accountability: AI, Governance, and the Rule of Law”, [w:] Law in the Era of Artificial Intelligence, red. Liane Colonna, Stanley Greenstein. 223-246. Stockholm: Stiftelsen Juridisk Fakultetslitteratur and The Swedish Law and Informatics Research Institute, 2022.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  52. Schmidhuber Jürgen, „Deep learning in neural networks: An overview” Neural Networks, 61 (2015): 85-117.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  53. Searle John R., „Minds, Brains, and Programs” The Behavioral and Brain Sciences, 3 (1980): 417-457.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  54. Solum Lawrence B., „Legal Personhood for Artificial Intelligences” North Carolina Law Review, 70 (1992): 1231-1287.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  55. Solum Lawrence B., „Artificially Intelligent Law” BioLaw Journal – Rivista di BioDiritto, 1 (2019): 53-62.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  56. Sorkin David E., „Technical and Legal Approaches to Unsolicited Electronic Mail” University of San Francisco Law Review, nr 2 (2001): 325-384.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  57. Surden Harry, „Machine Learning and Law” Washington Law Review, nr 1 (2014): 87-115.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  58. Surden Harry, „Artificial Intelligence and Law: An Overview” Georgia State University Law Review, nr 4 (2019): 1305-1337.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  59. Tischbirek Andreas, „Maßstabs- und Verantwortungsdiffusion in Zeiten digitaler Verwaltung und Künstlicher Intelligenz”, [w:] Handbuch des Verwaltungsrechts, t. V, Maßstäbe und Handlungsformen im deutschen Verwaltun¬gsrecht, red. Wolfgang Kahl Markus Ludwigs. 143-176. Heidelberg: C.F. Müller, 2023.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  60. Waldman Ari Ezra, „Power, Process, and Automated Decision-Making” Fordham Law Review, 88 (2019): 613-632.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  61. Williams Rebecca, „Rethinking Administrative Law for Algorithmic Decision Making” Oxford Journal of Legal Studies, nr 2 (2022): 468-494.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  62. Yeung Karen, „Responsibility and AI” Council of Europe Study DGI(2019)05. https://rm.coe.int/responsability-and-ai-en/168097d9c5.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  63. Yu Peter K., „Artificial Intelligence, the Law-Machine Interface, and Fair Use Automation” Alabama Law Review, nr 1 (2020): 187-238.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  64. Zech Herbert, „Künstliche Intelligenz und Haftungsfragen” Zeitschrift für die gesamte Privatrechtswissenschaft, nr 2 (2019): 198-219.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.