logo czasopisma

Artykuły

Tom 55 Nr 2 (2025): Prawo i Więź nr 2 (55) 2025

Normatywność przepisów prawnych w demokratycznym państwie prawnym

Przesłane
11 kwietnia 2025
Opublikowane
05-06-2025 — zaktualizowane 05-06-2025
Wersje

Abstrakt

Teoria racjonalnego prawodawcy zakłada normatywność tekstu prawnego. W praktyce przebiera to jednak specyficzną konkretyzację: o normatywnym charakterze sensu stricto części zasadniczej (artykułowanej) aktu normatywnego oraz o nienormatywnym charakterze sensu stricto części niezasadniczej (nieartykułowanej) aktu normatywnego. Autor przedstawia szereg argumentów teoretycznoprawnych, legislacyjnych oraz konstytucyjnych zmuszających do modyfikacji tego założenia. Cały tekst prawny ma charakter normatywny. Modelowo wyraża się to w normatywności sensu stricto. A więc każda część tekstu prawnego może i wysłowia normy generalno-abstrakcyjne. Dotyczy to tak części zasadniczej, jak i części niezasadniczej, w tym wstępu czy załączników. Dlatego możemy mówić o domniemaniu normatywności sensu stricto całego tekstu prawnego. Jest to jednak domniemanie możliwe do uchylenia.

 

Bibliografia

  1. Bała Paweł, „Invocatio Dei w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w perspektywie porównawczej i historycznej” Studia Erasmiana Wratislaviensia, nr 5 (2011): 305-333.
    Pokaż w Google Scholar
  2. Banaszak Bogusław, Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych. wyd. 2. Warszawa-Kraków: Wolters Kluwer, 2007.
    Pokaż w Google Scholar
  3. Bień-Kacała Agnieszka, „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku po 11 latach jej obowiązywania”, [w:] Konstytucjonalizm czeski i polski 15 i 11 lat po uchwaleniu konstytucji obu państw, red. Zbigniew Witkowski, Vera Jirskova, Katarzyna Witkowska-Chrzczonowicz. 39-62. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009.
    Pokaż w Google Scholar
  4. Carré de Malberg Raymond, Contribution à la Théorie générale de l’État, t. I. Paris: Libraire de la Société du Recueil Sirey, 1920.
    Pokaż w Google Scholar
  5. Complak Krystian, „Preambuła”, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. Jan Boć. 7-13. Wrocław: Kolonia, 1998.
    Pokaż w Google Scholar
  6. Dicey Albert Venn, Wstęp do nauki o prawie konstytucyjnym, tłum. W.H. Warszawa: K. Kowalewski, 1908.
    Pokaż w Google Scholar
  7. Działocha Kazimierz, Tomasz Zalasiński, „Zasada prawidłowej legislacji jako podstawa kontroli konstytucyjności prawa” Przegląd Legislacyjny, nr 3 (2006): 5-20.
    Pokaż w Google Scholar
  8. Działocha Kazimierz, „Pojęcie aktu normatywnego w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym” Studia Prawnicze, nr 2-3 (1989): 41-59.
    Pokaż w Google Scholar
  9. Frańczuk Magdalena, Kompendium techniki legislacyjnej. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 2014.
    Pokaż w Google Scholar
  10. Fuller Lon Luvois, Moralność prawa. Warszawa: PIW, 1978.
    Pokaż w Google Scholar
  11. Garlicki Leszek, „Wstęp”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Leszek Garlicki, wyd. 1. 1-20. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007.
    Pokaż w Google Scholar
  12. Garlicki, Leszek. Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. wyd. 10. Warszawa: Wolters Kluwer, 2023.
    Pokaż w Google Scholar
  13. Granat Mirosław, „Zasada pomocniczości jako norma konstytucyjna. Czy wstęp do Konstytucji RP obowiązuje?”, [w:] Instytucje prawa konstytucyjnego w dobie integracji europejskiej. Księga jubileuszowa dedykowana prof. Marii Kruk-Jarosz, red. Jan Wawrzyniak, Marzena Laskowska. 62-70. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2009.
    Pokaż w Google Scholar
  14. Grzybowski Konstanty, Zasady Konstytucji Kwietniowej. Komentarz prawniczy do części I ustawy konstytucyjnej. Kraków: Skład Główny w Księgarni Gebethnera, Wolffa i Spółki, 1937.
    Pokaż w Google Scholar
  15. Grzybowski Stefan, Wypowiedź normatywna oraz jej struktura formalna. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961.
    Pokaż w Google Scholar
  16. Gwiżdż Andrzej, „Wstęp do Konstytucji – Zagadnienia Prawne”, [w:] Charakter i struktura norm Konstytucji, red. Janusz Trzciński. 166-184. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1997.
    Pokaż w Google Scholar
  17. Jabłońska-Bonca Jolanta, Wstęp do nauk prawnych. Poznań: Ars Boni et Aequi, 1994.
    Pokaż w Google Scholar
  18. Kaczocha Mateusz, Akty prawa miejscowego. Tworzenie. Procedura. Kontrola. Warszawa: Wolters Kluwer, 2022.
    Pokaż w Google Scholar
  19. Kodeks dóbr kultury i krajobrazu Republiki Włoskiej, tłum. Andrzej Moś. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2017.
    Pokaż w Google Scholar
  20. Komarnicki Wacław, Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system. Wilno: Polska Druk, Świt, 1937; reprint Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
    Pokaż w Google Scholar
  21. Kordela Marzena, „Koncepcja rule of law w prawie angielskim a wartość formalna prawa”, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska. 50-61. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
    Pokaż w Google Scholar
  22. Kosiorowski Cezary, „Normatywny charakter aktu prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego” Państwo i Prawo, nr 9 (2010): 32-45.
    Pokaż w Google Scholar
  23. Krajewski Radosław, Preambuły aktów normatywnych. Znaczenie i zestawienie. Bydgoszcz: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, 2019.
    Pokaż w Google Scholar
  24. Lewandowski Sławomir, „Kontrowersje wokół preambuł” Studia Iuridica, t. XXXI (1996): 87-95.
    Pokaż w Google Scholar
  25. Maciąg Zbigniew, Kształtowanie zasad państwa demokratycznego, prawnego i socjalnego w Niemczech (do 1948 r.). Białystok: Temida 2, 1998.
    Pokaż w Google Scholar
  26. Malinowski Andrzej, Polski tekst prawny. Opracowanie treściowe i redakcyjne. Warszawa: Wolters Kluwer, 2012.
    Pokaż w Google Scholar
  27. Marcinkiewicz Marta, „O Konstytucji kwietniowej raz jeszcze” Pamięć i Tożsamość, nr 1 (2018): 296-355.
    Pokaż w Google Scholar
  28. Morawska Elżbieta, Idea Rechtsstaat w Ustawie Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec. Warszawa: Helsińska Fundacja Praw Człowieka, 2000.
    Pokaż w Google Scholar
  29. Morawska Elżbieta, Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Toruń: TNOiK „Dom Organizatora”, 2003.
    Pokaż w Google Scholar
  30. Mularski Krzysztof, „Kilka uwag o zbędnych fragmentach aktów normatywnych”, [w:] Prawo wobec wyzwań współczesności, red. Bartosz Guzik, Natalia Buchowska, Paweł Wiliński, t. V. 15-29. Poznań: Wydział Prawa i Administracji UAM, 2008.
    Pokaż w Google Scholar
  31. Niesiołowski Jarosław, „Charakter normatywny a znaczenie normatywne wypowiedzi tekstu prawnego” Państwo i Prawo, nr 3 (1985): 78-87.
    Pokaż w Google Scholar
  32. Piechowiak Marek, „Preambuła”, [w:] Konstytucja RP. Komentarz do art. 1-86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, t. I. 118-158. Warszawa: C.H. Beck, 2016.
    Pokaż w Google Scholar
  33. Piechowiak Marek, Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Aksjologiczne podstawy prawa. Warszawa: C.H. Beck, 2020.
    Pokaż w Google Scholar
  34. Płowiec Witold, „Wstęp do Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego” Przegląd Sejmowy, nr 1 (2010): 9-23.
    Pokaż w Google Scholar
  35. Potrzeszcz Jadwiga, Aksjologia systemu prawa. Teoria i praktyka. Warszawa: Akademia Wymiaru Sprawiedliwości, 2023.
    Pokaż w Google Scholar
  36. Potrzeszcz Jadwiga, Bezpieczeństwo prawne z perspektywy filozofii prawa. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.
    Pokaż w Google Scholar
  37. Prawo Starochełmińskie 1584 (1394), red. Witold Maisel, Zbigniew Zdrójkowski, tłum. Andrzej Bzdęga, Alicja Gaca. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1985.
    Pokaż w Google Scholar
  38. Rot Henryk, Akty prawotwórcze w PRL. Koncepcje i typy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
    Pokaż w Google Scholar
  39. Rozmaryn Stefan, Konstytucja jako ustawa zasadnicza PRL. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
    Pokaż w Google Scholar
  40. Smend Rudolf, Verfassung und Verfassungsrecht. München: Duncker & Humblot, 1928.
    Pokaż w Google Scholar
  41. Sobota Katharina, Das Prinzip Rechtsstaat. Verfassungs- und verwaltungsrechtliche Aspekte. Tübingen: Mohr Siebeck, 1997.
    Pokaż w Google Scholar
  42. Sokolewicz Wojciech, „Artykuł 2”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Leszek Garlicki. wyd. 1. 1-73. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007.
    Pokaż w Google Scholar
  43. Stefaniuk Małgorzata Ewa, Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989-2007. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2009.
    Pokaż w Google Scholar
  44. Stern Klaus, Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland, t. I, wyd. 1. München: Beck, 1977.
    Pokaż w Google Scholar
  45. Trzciński Janusz, „Charakter i struktura norm konstytucyjnych”, [w:] Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w światle badań nauki prawa konstytucyjnego, red. Kazimierz Działocha, Andrzej Pułło. 29-33. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1998.
    Pokaż w Google Scholar
  46. Tuleja Piotr, „Art. 2”, [w:] Konstytucja RP. Komentarz art. 1-86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, t. I. 216-251. Warszawa: C.H. Beck, 2016.
    Pokaż w Google Scholar
  47. Twardowski Kazimierz, O dostojeństwie Uniwersytetu. Poznań: Rolnicza Drukarnia i Księgarnia Nakładowa, 1933.
    Pokaż w Google Scholar
  48. Weiler Joseph Halevi Horowitz, Chrześcijańska Europa: konstytucyjny imperializm czy wielokulturowość. Poznań: W drodze, 2003.
    Pokaż w Google Scholar
  49. Wronkowska Sławomira, Mikołaj Hermann, Agnieszka Łyszkowska, „Wpływ orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego na tekst jednolity aktu normatywnego”, [w:] Tekst jednolity ustawy wobec orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, red. Marzena Laskowska, Zbigniew Wrona. 17-37, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2013.
    Pokaż w Google Scholar
  50. Wronkowska Sławomira, Maciej Zieliński, Komentarz do Zasad techniki prawodawczej z dnia 20 czerwca 2002 r., wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2012.
    Pokaż w Google Scholar
  51. Wronkowska Sławomira „Zarys koncepcji państwa prawnego w polskiej literaturze politycznej i prawnej”, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska. 63-80. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
    Pokaż w Google Scholar
  52. Wronkowska Sławomira, „Zmiany w systemie prawnym” Państwo i Prawo, nr 8 (1991): 3-14.
    Pokaż w Google Scholar
  53. Wróblewski Bartłomiej, Normatywność tzw. dekalogu – pierwszych 10 artykułów Konstytucji kwietniowej, referat wygłoszony 8 kwietnia 2025 r. na konferencji „W poszukiwaniu nowych rozwiązań ustrojowych. Konstytucja kwietniowa z 1935 r. – jej obowiązywanie i dziedzictwo” na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (tekst oddany do druku).
    Pokaż w Google Scholar
  54. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych” Przegląd Sejmowy, nr 5 (2017): 125-141.
    Pokaż w Google Scholar
  55. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Część druga: typologia przepisów” Przegląd Sejmowy, nr 2 (2021): 181-221.
    Pokaż w Google Scholar
  56. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Część trzecia: typologia fragmentów przepisów i elementów części niezasadniczej aktów normatywnych” Przegląd Sejmowy, nr 2 (2023): 119-155.
    Pokaż w Google Scholar
  57. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Część czwarta: uzupełnienia dogmatyczno--teoretyczne i podsumowanie” (tekst oddany do druku w Przeglądzie Sejmowym).
    Pokaż w Google Scholar
  58. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „Problemy z pojęciem normatywności tekstu aktów prawnych. Uwagi recenzyjne i polemiczne po lekturze pracy Małgorzaty Ewy Stefaniuk Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989-2007 Warszawa 2009” Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 2 (2012): 293-306.
    Pokaż w Google Scholar
  59. Wróblewski Bartłomiej, Die Staatshaftung für legislatives Unrecht in Deutschland. Eine rechtshistorische, rechtsdogmatische und rechtsvergleichende Untersuchung. Baden Baden: Nomos Verlag, 2005.
    Pokaż w Google Scholar
  60. Wróblewski Jerzy, Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1959.
    Pokaż w Google Scholar
  61. Zieliński Maciej, Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 1972.
    Pokaż w Google Scholar
  62. Zieliński Maciej, Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, wyd. 5. Warszawa: Lexis Nexis, 2010.
    Pokaż w Google Scholar
  63. Ziembiński Zygmunt, „Przepis prawny a norma prawna” Ruch Prawniczy i Ekonomiczny, nr 1 (1960): 105-122.
    Pokaż w Google Scholar
  64. Ziembiński Zygmunt, Problemy podstawowe prawoznawstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
    Pokaż w Google Scholar
  65. Zirk-Sadowski Marek, Prawo a uczestniczenie w kulturze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1998.
    Pokaż w Google Scholar
  66. Zmierczak Maria, „Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego (na przykładzie niemieckiej myśli polityczno-prawnej)”, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska. 11-27. Poznań: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
    Pokaż w Google Scholar
  67. Zoller Elisabeth, Droit constitutionnel. wyd. 2. Paris: Presses Universitaires de France, 1999.
    Pokaż w Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.