logo czasopisma

Articles

Vol. 55 No. 2 (2025): Law and Social Bonds no. 2 (55) 2025

Normativeness of legal provisions in the democratic state of law

Submitted
11 April 2025
Published
05-06-2025 — Updated on 05-06-2025
Versions

Abstract

The theory of rational lawgiver entails an assumption of normativeness of legal text. The assumption is usually presented in two propositions: (1) articulated parts of legal text are normative, and (2) other parts of legal text (i.e. preambles, titles of acts, parts, chapters etc.) are not normative. A series of theoretical, legislative and constitutional arguments are presented for the modification of this assumption. The whole legal next is normative. Every part and every sentence of legal text may express legal norm, including preamble. Thus one may speak about presumption of normativeness of the whole legal text. This presumption can be repealed.

 

References

  1. Bała Paweł, „Invocatio Dei w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w perspektywie porównawczej i historycznej” Studia Erasmiana Wratislaviensia, nr 5 (2011): 305-333.
    View in Google Scholar
  2. Banaszak Bogusław, Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych. wyd. 2. Warszawa-Kraków: Wolters Kluwer, 2007.
    View in Google Scholar
  3. Bień-Kacała Agnieszka, „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku po 11 latach jej obowiązywania”, [w:] Konstytucjonalizm czeski i polski 15 i 11 lat po uchwaleniu konstytucji obu państw, red. Zbigniew Witkowski, Vera Jirskova, Katarzyna Witkowska-Chrzczonowicz. 39-62. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009.
    View in Google Scholar
  4. Carré de Malberg Raymond, Contribution à la Théorie générale de l’État, t. I. Paris: Libraire de la Société du Recueil Sirey, 1920.
    View in Google Scholar
  5. Complak Krystian, „Preambuła”, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. Jan Boć. 7-13. Wrocław: Kolonia, 1998.
    View in Google Scholar
  6. Dicey Albert Venn, Wstęp do nauki o prawie konstytucyjnym, tłum. W.H. Warszawa: K. Kowalewski, 1908.
    View in Google Scholar
  7. Działocha Kazimierz, Tomasz Zalasiński, „Zasada prawidłowej legislacji jako podstawa kontroli konstytucyjności prawa” Przegląd Legislacyjny, nr 3 (2006): 5-20.
    View in Google Scholar
  8. Działocha Kazimierz, „Pojęcie aktu normatywnego w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym” Studia Prawnicze, nr 2-3 (1989): 41-59.
    View in Google Scholar
  9. Frańczuk Magdalena, Kompendium techniki legislacyjnej. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 2014.
    View in Google Scholar
  10. Fuller Lon Luvois, Moralność prawa. Warszawa: PIW, 1978.
    View in Google Scholar
  11. Garlicki Leszek, „Wstęp”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Leszek Garlicki, wyd. 1. 1-20. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007.
    View in Google Scholar
  12. Garlicki, Leszek. Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. wyd. 10. Warszawa: Wolters Kluwer, 2023.
    View in Google Scholar
  13. Granat Mirosław, „Zasada pomocniczości jako norma konstytucyjna. Czy wstęp do Konstytucji RP obowiązuje?”, [w:] Instytucje prawa konstytucyjnego w dobie integracji europejskiej. Księga jubileuszowa dedykowana prof. Marii Kruk-Jarosz, red. Jan Wawrzyniak, Marzena Laskowska. 62-70. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2009.
    View in Google Scholar
  14. Grzybowski Konstanty, Zasady Konstytucji Kwietniowej. Komentarz prawniczy do części I ustawy konstytucyjnej. Kraków: Skład Główny w Księgarni Gebethnera, Wolffa i Spółki, 1937.
    View in Google Scholar
  15. Grzybowski Stefan, Wypowiedź normatywna oraz jej struktura formalna. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961.
    View in Google Scholar
  16. Gwiżdż Andrzej, „Wstęp do Konstytucji – Zagadnienia Prawne”, [w:] Charakter i struktura norm Konstytucji, red. Janusz Trzciński. 166-184. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1997.
    View in Google Scholar
  17. Jabłońska-Bonca Jolanta, Wstęp do nauk prawnych. Poznań: Ars Boni et Aequi, 1994.
    View in Google Scholar
  18. Kaczocha Mateusz, Akty prawa miejscowego. Tworzenie. Procedura. Kontrola. Warszawa: Wolters Kluwer, 2022.
    View in Google Scholar
  19. Kodeks dóbr kultury i krajobrazu Republiki Włoskiej, tłum. Andrzej Moś. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2017.
    View in Google Scholar
  20. Komarnicki Wacław, Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system. Wilno: Polska Druk, Świt, 1937; reprint Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
    View in Google Scholar
  21. Kordela Marzena, „Koncepcja rule of law w prawie angielskim a wartość formalna prawa”, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska. 50-61. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
    View in Google Scholar
  22. Kosiorowski Cezary, „Normatywny charakter aktu prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego” Państwo i Prawo, nr 9 (2010): 32-45.
    View in Google Scholar
  23. Krajewski Radosław, Preambuły aktów normatywnych. Znaczenie i zestawienie. Bydgoszcz: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, 2019.
    View in Google Scholar
  24. Lewandowski Sławomir, „Kontrowersje wokół preambuł” Studia Iuridica, t. XXXI (1996): 87-95.
    View in Google Scholar
  25. Maciąg Zbigniew, Kształtowanie zasad państwa demokratycznego, prawnego i socjalnego w Niemczech (do 1948 r.). Białystok: Temida 2, 1998.
    View in Google Scholar
  26. Malinowski Andrzej, Polski tekst prawny. Opracowanie treściowe i redakcyjne. Warszawa: Wolters Kluwer, 2012.
    View in Google Scholar
  27. Marcinkiewicz Marta, „O Konstytucji kwietniowej raz jeszcze” Pamięć i Tożsamość, nr 1 (2018): 296-355.
    View in Google Scholar
  28. Morawska Elżbieta, Idea Rechtsstaat w Ustawie Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec. Warszawa: Helsińska Fundacja Praw Człowieka, 2000.
    View in Google Scholar
  29. Morawska Elżbieta, Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Toruń: TNOiK „Dom Organizatora”, 2003.
    View in Google Scholar
  30. Mularski Krzysztof, „Kilka uwag o zbędnych fragmentach aktów normatywnych”, [w:] Prawo wobec wyzwań współczesności, red. Bartosz Guzik, Natalia Buchowska, Paweł Wiliński, t. V. 15-29. Poznań: Wydział Prawa i Administracji UAM, 2008.
    View in Google Scholar
  31. Niesiołowski Jarosław, „Charakter normatywny a znaczenie normatywne wypowiedzi tekstu prawnego” Państwo i Prawo, nr 3 (1985): 78-87.
    View in Google Scholar
  32. Piechowiak Marek, „Preambuła”, [w:] Konstytucja RP. Komentarz do art. 1-86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, t. I. 118-158. Warszawa: C.H. Beck, 2016.
    View in Google Scholar
  33. Piechowiak Marek, Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Aksjologiczne podstawy prawa. Warszawa: C.H. Beck, 2020.
    View in Google Scholar
  34. Płowiec Witold, „Wstęp do Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego” Przegląd Sejmowy, nr 1 (2010): 9-23.
    View in Google Scholar
  35. Potrzeszcz Jadwiga, Aksjologia systemu prawa. Teoria i praktyka. Warszawa: Akademia Wymiaru Sprawiedliwości, 2023.
    View in Google Scholar
  36. Potrzeszcz Jadwiga, Bezpieczeństwo prawne z perspektywy filozofii prawa. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.
    View in Google Scholar
  37. Prawo Starochełmińskie 1584 (1394), red. Witold Maisel, Zbigniew Zdrójkowski, tłum. Andrzej Bzdęga, Alicja Gaca. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1985.
    View in Google Scholar
  38. Rot Henryk, Akty prawotwórcze w PRL. Koncepcje i typy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
    View in Google Scholar
  39. Rozmaryn Stefan, Konstytucja jako ustawa zasadnicza PRL. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
    View in Google Scholar
  40. Smend Rudolf, Verfassung und Verfassungsrecht. München: Duncker & Humblot, 1928.
    View in Google Scholar
  41. Sobota Katharina, Das Prinzip Rechtsstaat. Verfassungs- und verwaltungsrechtliche Aspekte. Tübingen: Mohr Siebeck, 1997.
    View in Google Scholar
  42. Sokolewicz Wojciech, „Artykuł 2”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Leszek Garlicki. wyd. 1. 1-73. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007.
    View in Google Scholar
  43. Stefaniuk Małgorzata Ewa, Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989-2007. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2009.
    View in Google Scholar
  44. Stern Klaus, Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland, t. I, wyd. 1. München: Beck, 1977.
    View in Google Scholar
  45. Trzciński Janusz, „Charakter i struktura norm konstytucyjnych”, [w:] Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w światle badań nauki prawa konstytucyjnego, red. Kazimierz Działocha, Andrzej Pułło. 29-33. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1998.
    View in Google Scholar
  46. Tuleja Piotr, „Art. 2”, [w:] Konstytucja RP. Komentarz art. 1-86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, t. I. 216-251. Warszawa: C.H. Beck, 2016.
    View in Google Scholar
  47. Twardowski Kazimierz, O dostojeństwie Uniwersytetu. Poznań: Rolnicza Drukarnia i Księgarnia Nakładowa, 1933.
    View in Google Scholar
  48. Weiler Joseph Halevi Horowitz, Chrześcijańska Europa: konstytucyjny imperializm czy wielokulturowość. Poznań: W drodze, 2003.
    View in Google Scholar
  49. Wronkowska Sławomira, Mikołaj Hermann, Agnieszka Łyszkowska, „Wpływ orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego na tekst jednolity aktu normatywnego”, [w:] Tekst jednolity ustawy wobec orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, red. Marzena Laskowska, Zbigniew Wrona. 17-37, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2013.
    View in Google Scholar
  50. Wronkowska Sławomira, Maciej Zieliński, Komentarz do Zasad techniki prawodawczej z dnia 20 czerwca 2002 r., wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2012.
    View in Google Scholar
  51. Wronkowska Sławomira „Zarys koncepcji państwa prawnego w polskiej literaturze politycznej i prawnej”, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska. 63-80. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
    View in Google Scholar
  52. Wronkowska Sławomira, „Zmiany w systemie prawnym” Państwo i Prawo, nr 8 (1991): 3-14.
    View in Google Scholar
  53. Wróblewski Bartłomiej, Normatywność tzw. dekalogu – pierwszych 10 artykułów Konstytucji kwietniowej, referat wygłoszony 8 kwietnia 2025 r. na konferencji „W poszukiwaniu nowych rozwiązań ustrojowych. Konstytucja kwietniowa z 1935 r. – jej obowiązywanie i dziedzictwo” na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (tekst oddany do druku).
    View in Google Scholar
  54. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych” Przegląd Sejmowy, nr 5 (2017): 125-141.
    View in Google Scholar
  55. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Część druga: typologia przepisów” Przegląd Sejmowy, nr 2 (2021): 181-221.
    View in Google Scholar
  56. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Część trzecia: typologia fragmentów przepisów i elementów części niezasadniczej aktów normatywnych” Przegląd Sejmowy, nr 2 (2023): 119-155.
    View in Google Scholar
  57. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Część czwarta: uzupełnienia dogmatyczno--teoretyczne i podsumowanie” (tekst oddany do druku w Przeglądzie Sejmowym).
    View in Google Scholar
  58. Wróblewski Bartłomiej, Maurycy Zajęcki, „Problemy z pojęciem normatywności tekstu aktów prawnych. Uwagi recenzyjne i polemiczne po lekturze pracy Małgorzaty Ewy Stefaniuk Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989-2007 Warszawa 2009” Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 2 (2012): 293-306.
    View in Google Scholar
  59. Wróblewski Bartłomiej, Die Staatshaftung für legislatives Unrecht in Deutschland. Eine rechtshistorische, rechtsdogmatische und rechtsvergleichende Untersuchung. Baden Baden: Nomos Verlag, 2005.
    View in Google Scholar
  60. Wróblewski Jerzy, Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1959.
    View in Google Scholar
  61. Zieliński Maciej, Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 1972.
    View in Google Scholar
  62. Zieliński Maciej, Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, wyd. 5. Warszawa: Lexis Nexis, 2010.
    View in Google Scholar
  63. Ziembiński Zygmunt, „Przepis prawny a norma prawna” Ruch Prawniczy i Ekonomiczny, nr 1 (1960): 105-122.
    View in Google Scholar
  64. Ziembiński Zygmunt, Problemy podstawowe prawoznawstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
    View in Google Scholar
  65. Zirk-Sadowski Marek, Prawo a uczestniczenie w kulturze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1998.
    View in Google Scholar
  66. Zmierczak Maria, „Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego (na przykładzie niemieckiej myśli polityczno-prawnej)”, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska. 11-27. Poznań: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
    View in Google Scholar
  67. Zoller Elisabeth, Droit constitutionnel. wyd. 2. Paris: Presses Universitaires de France, 1999.
    View in Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.