Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
W artykule dokonano analizy skutków prawnych ubezwłasnowolnienia osoby małoletniej. Wyróżniono sferę poszerzenia władzy rodzicielskiej rodziców oraz sferę jej ograniczenia oraz dokonano bilansu mankamentów oraz korzyści, które powoduje ubezwłasnowolnienie dziecka. Wykazano, że automatyzm, szablonowość i sztywność ograniczeń władzy rodzicielskiej wynikających z art. 108 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie może spotkać się z aprobatą we współczesnym społeczeństwie ceniącym coraz bardziej indywidualne podejście do jednostki, jak również w świetle standardów wynikających z Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. W pracy zgłoszono postulat nowelizacji tego unormowania w kierunku umożliwienia sądowi elastycznego, dopasowanego do potrzeb konkretnej sprawy określenia zakresu swobody rodziców przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej. Dostrzeżono także niebezpieczeństwo powstania przejściowego stanu braku reprezentacji dziecka z chwilą, gdy ubezwłasnowolnione dziecko osiąga pełnoletność, a władza rodzicielska wygasa. W związku z tym zaproponowano wprowadzenie mechanizmu automatycznego przekształcenia władzy rodzicielskiej w opiekę.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Andrzejewski Marek, Ochrona praw dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej. Zakamycze: Kantor Wydawniczy Zakamycze, 2003.
- Balwicka-Szczyrba Małgorzata, Anna Sylwestrzak, „Instytucja ubezwłasnowolnienia w perspektywie unormowań Konstytucji RP oraz Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych” Gdańskie Studia Prawnicze, t. XL (2018): 151-167.
- Bladowski Bogdan, Alfred Gola, Ubezwłasnowolnienie. Opieka i kuratela. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1989.
- Błaszczak Anna, „Zastrzeżenia i oświadczenia interpretacyjne Polski do Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami”, [w:] Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną w świetle międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka, red. Dorota Pudzianowska. 25-44. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
- Długoszewska Iwona, Przesłanki oraz skutki ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej. Warszawa: Lexis Nexis, 2012.
- Dolecki Henryk, „Komentarz do artykułu 108 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Henryk Dolecki, Tomasz Sokołowski. 723-724. Warszawa: Wolters Kluwer, 2013.
- Domański Maciej, „Ubezwłasnowolnienie w prawie polskim a wybrane standardy międzynarodowej ochrony praw człowieka” Prawo w Działaniu, nr 17 (2014): 7-48.
- Ernst Ulrich, „Ubezwłasnowolnienie” Transformacje Prawa Prywatnego, nr 4 (2010): 21-32.
- Gajda Janusz, „Komentarz do artykułu 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Krzysztof Pietrzykowski. 1071-1072. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
- Greguła Joanna, „Przedstawicielstwo opiekuńcze – projekt nowej instytucji w prawe rodzinnym” Krakowski Przegląd Notarialny, nr 2 (2016): 17-48.
- Ignatowicz Jerzy, Mirosław Nazar, Prawo rodzinne. Warszawa: Lexis Nexis, 2016.
- Kalus Stanisława, „Komentarz do artykułu 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Kazimierz Piasecki. 1041-1047. Warszawa: Lexis Nexis, 2011.
- Kleniewska Iwona, „Postępowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie w praktyce sądowej” Prawo w działaniu, nr 1 (2006): 118-134.
- Kociucki Lechosław, „Komentarz do artykułu 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Konrad Osajda. 1697-1710. Warszawa: C. H. Beck, 2017.
- Kociucki Lechosław, Opieka nad małoletnim. Warszawa: Agencja Scholar, 1993.
- Kociucki Leszek, Zdolność do czynności prawnych osób dorosłych i jej ograniczenia. Warszawa: C. H. Beck, 2011.
- Kotas-Turoboyska Sławomira, Postępowania sądowe dotyczące opieki nad osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie. Warszawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, 2021.
- Kowalik Stanisław, „Autonomia osób upośledzonych umysłowo w procesie rehabilitacji – „za”, a nawet „przeciw”, [w:] Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych, red. Władysław Dykcik. 49-59. Poznań: Eruditus, 1996.
- Lubiński Kazimierz, Postępowanie o ubezwłasnowolnienie. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1979.
- Machnikowski Piotr, „Pełnomocnictwo opiekuńcze w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego w latach 2012-2015” Rejent, nr 5 (2016): 50-59.
- Marciniak Julian, Treść i sprawowanie opieki nad małoletnim. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1975.
- Słyk Jerzy, „Komentarz do artykułu 108 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Konrad Osajda. 1286-1287. Warszawa: C. H. Beck, 2017.
- Strzebińczyk Jerzy, „Władza rodzicielska”, [w:] System prawa prywatnego, t. XII, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. Tadeusz Smyczyński. 225-362. Warszawa: C. H. Beck, 2003.
- Szeroczyńska Małgorzata, „Mozolna droga ku likwidacji instytucji ubezwłasnowolnienia”, [w:] Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną w świetle międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka, red. Dorota Pudzianowska. 164-189. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
- Tomaszewska Monika, Charakter prawny decyzji o ubezwłasnowolnienie w sądowym stosowaniu prawa. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008.
- Wilejczyk Magdalena, Zagadnienia etyczne części ogólnej prawa cywilnego. Warszawa: C. H. Beck, 2014.
- Zieliński Andrzej, „Stanowisko prawne opiekuna jako przedstawiciela ustawowego na tle zdolności do czynności prawnych pupila” Palestra, nr 1 (1981): 14-26.
- Zieliński Andrzej, „Uzyskanie zezwolenia sądu opiekuńczego w ważniejszych sprawach” Palestra, nr 11-12 (1989): 43-52.
- Zima-Parjaszewska Monika, „Artykuł 12 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami a ubezwłasnowolnienie w Polsce”, [w:] Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną w świetle między narodowych instrumentów ochrony praw człowieka, red. Dorota Pudzianowska. 79-101. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
Referencje
Andrzejewski Marek, Ochrona praw dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej. Zakamycze: Kantor Wydawniczy Zakamycze, 2003.
Balwicka-Szczyrba Małgorzata, Anna Sylwestrzak, „Instytucja ubezwłasnowolnienia w perspektywie unormowań Konstytucji RP oraz Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych” Gdańskie Studia Prawnicze, t. XL (2018): 151-167.
Bladowski Bogdan, Alfred Gola, Ubezwłasnowolnienie. Opieka i kuratela. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1989.
Błaszczak Anna, „Zastrzeżenia i oświadczenia interpretacyjne Polski do Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami”, [w:] Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną w świetle międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka, red. Dorota Pudzianowska. 25-44. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
Długoszewska Iwona, Przesłanki oraz skutki ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej. Warszawa: Lexis Nexis, 2012.
Dolecki Henryk, „Komentarz do artykułu 108 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Henryk Dolecki, Tomasz Sokołowski. 723-724. Warszawa: Wolters Kluwer, 2013.
Domański Maciej, „Ubezwłasnowolnienie w prawie polskim a wybrane standardy międzynarodowej ochrony praw człowieka” Prawo w Działaniu, nr 17 (2014): 7-48.
Ernst Ulrich, „Ubezwłasnowolnienie” Transformacje Prawa Prywatnego, nr 4 (2010): 21-32.
Gajda Janusz, „Komentarz do artykułu 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Krzysztof Pietrzykowski. 1071-1072. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
Greguła Joanna, „Przedstawicielstwo opiekuńcze – projekt nowej instytucji w prawe rodzinnym” Krakowski Przegląd Notarialny, nr 2 (2016): 17-48.
Ignatowicz Jerzy, Mirosław Nazar, Prawo rodzinne. Warszawa: Lexis Nexis, 2016.
Kalus Stanisława, „Komentarz do artykułu 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Kazimierz Piasecki. 1041-1047. Warszawa: Lexis Nexis, 2011.
Kleniewska Iwona, „Postępowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie w praktyce sądowej” Prawo w działaniu, nr 1 (2006): 118-134.
Kociucki Lechosław, „Komentarz do artykułu 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Konrad Osajda. 1697-1710. Warszawa: C. H. Beck, 2017.
Kociucki Lechosław, Opieka nad małoletnim. Warszawa: Agencja Scholar, 1993.
Kociucki Leszek, Zdolność do czynności prawnych osób dorosłych i jej ograniczenia. Warszawa: C. H. Beck, 2011.
Kotas-Turoboyska Sławomira, Postępowania sądowe dotyczące opieki nad osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie. Warszawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, 2021.
Kowalik Stanisław, „Autonomia osób upośledzonych umysłowo w procesie rehabilitacji – „za”, a nawet „przeciw”, [w:] Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych, red. Władysław Dykcik. 49-59. Poznań: Eruditus, 1996.
Lubiński Kazimierz, Postępowanie o ubezwłasnowolnienie. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1979.
Machnikowski Piotr, „Pełnomocnictwo opiekuńcze w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego w latach 2012-2015” Rejent, nr 5 (2016): 50-59.
Marciniak Julian, Treść i sprawowanie opieki nad małoletnim. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1975.
Słyk Jerzy, „Komentarz do artykułu 108 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Konrad Osajda. 1286-1287. Warszawa: C. H. Beck, 2017.
Strzebińczyk Jerzy, „Władza rodzicielska”, [w:] System prawa prywatnego, t. XII, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. Tadeusz Smyczyński. 225-362. Warszawa: C. H. Beck, 2003.
Szeroczyńska Małgorzata, „Mozolna droga ku likwidacji instytucji ubezwłasnowolnienia”, [w:] Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną w świetle międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka, red. Dorota Pudzianowska. 164-189. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
Tomaszewska Monika, Charakter prawny decyzji o ubezwłasnowolnienie w sądowym stosowaniu prawa. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008.
Wilejczyk Magdalena, Zagadnienia etyczne części ogólnej prawa cywilnego. Warszawa: C. H. Beck, 2014.
Zieliński Andrzej, „Stanowisko prawne opiekuna jako przedstawiciela ustawowego na tle zdolności do czynności prawnych pupila” Palestra, nr 1 (1981): 14-26.
Zieliński Andrzej, „Uzyskanie zezwolenia sądu opiekuńczego w ważniejszych sprawach” Palestra, nr 11-12 (1989): 43-52.
Zima-Parjaszewska Monika, „Artykuł 12 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami a ubezwłasnowolnienie w Polsce”, [w:] Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną w świetle między narodowych instrumentów ochrony praw człowieka, red. Dorota Pudzianowska. 79-101. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.