logo czasopisma

Artykuły

Tom 56 Nr 3 (2025): Prawo i Więź nr 3 (56) 2025

Niewidomi w kinie? Prawne wyzwania upowszechnienia audiodeskrypcji filmów w Polsce

Przesłane
16 stycznia 2025
Opublikowane
08-07-2025

Abstrakt

This paper presents the legal aspects of the popularisation of audio description as a film adaptation (or, more precisely, the translation of its visual layer into a verbal one), which enables blind and visually impaired people to have access to cinematic art. The author analyses the legal definitions of audio description in Polish law, briefly describes the use of audio description in cinemas, and presents the copyright aspects of the issue. The elaboration of the issue of recognition of audio description as a dependent work and the requirements for the legal licence according to Art. 331 of the Polish Copyright and Related Rights Act. Finally, the author discusses the unsuccessful attempt to amend the Polish Cinematography Act in the field of audio description and proposes a return to the discontinued work.

Bibliografia

  1. Brückner Aleksander, Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927.
    Pokaż w Google Scholar
  2. Chmiel Agnieszka, Iwona Mazur, Audiodeskrypcja. Poznań: Wydział Anglistyki UAM, 2014.
    Pokaż w Google Scholar
  3. Czub Krzysztof, „Sztuczna inteligencja jako podmiot praw własności intelektualnej” Państwo i Prawo, nr 10 (2023): 3-34.
    Pokaż w Google Scholar
  4. Dąbrowska Monika, „Glosa do wyroku SN z dnia 23 stycznia 2003 r., II CKN 1399/00” OSP, nr 3 (2004).
    Pokaż w Google Scholar
  5. Doliński Jakub, Tłumaczenie w prawie autorskim. Warszawa: Wolters Kluwer, 2020.
    Pokaż w Google Scholar
  6. Gienas Krzysztof, „Trenowanie AI a prawo autorskie” Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej, nr 3 (2024): 5-55.
    Pokaż w Google Scholar
  7. Gienas Krzysztof, „Użytek utworów dla celów osób niepełnosprawnych na tle prawa unijnego i polskiego” Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej, nr 4 (2012).
    Pokaż w Google Scholar
  8. Jakobson Roman, „On Linguistic Aspects of Translation”, [w:] On Translation, zredagowane przez Reuben A. Brower. 232–39. Cambridge: Harvard University Press, 1959. https://doi.org/10.4159/harvard.9780674731615.
    Pokaż w Google Scholar
  9. Jankowska Anna, „Patrząc w Przeszłość, Patrząc w Przyszłość – 10 Lat Audiodeskrypcji Filmowej w Polsce” Między Oryginałem a Przekładem, nr 2 (2018): 139-158. https://doi.org/10.12797/MOaP.24.2018.40.08.
    Pokaż w Google Scholar
  10. Karpiński Adam, Charakter prawa do udzielania zezwolenia na wykonywanie zależnych praw autorskich. Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem Prof. dr hab. Joanny Sieńczyło-Chlabicz, 2020. https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/10973/3/A_Karpinski_%20Charakter_prawa_do_udzielania_zezwolenia_na_wykonywanie_zaleznych_praw_autorskich.pdf.
    Pokaż w Google Scholar
  11. Marcinkowska Joanna, „Komentarz do Art. 331”, [w:] Ustawy autorskie: komentarze, t. I, Prawo autorskie i prawa pokrewne, ochrona baz danych, zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, red. Monika Czajkowska-Dąbrowska, Adam Pązik, Zbigniew Pinkalski, Rafał Marcin Sarbiński, Joanna Sieńczyło--Chlabicz, Ryszard Skubisz, Sybilla Stanisławska-Kloc et al., t. I. Warszawa:
    Pokaż w Google Scholar
  12. Wolters Kluwer, 2021.
    Pokaż w Google Scholar
  13. Niewęgłowski Adrian, Prawo autorskie: komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
    Pokaż w Google Scholar
  14. Ożóg Marcin, „Stanowienie wyjątków od prawa autorskiego na rzecz osób niepełnosprawnych. Uwagi na tle art. 331 pr. aut.” Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej, nr 93 (2006): 201-234.
    Pokaż w Google Scholar
  15. Piesiewicz Piotr F., „Audiodeskrypcja jako forma realizacji przez producenta utworu audiowizualnego prawa do udziału w życiu kulturalnym przez osoby z dysfunkcją wzroku” Europejski Przegląd Sądowy, (2018): 28-34.
    Pokaż w Google Scholar
  16. Popowska Aleksandra, „Prawo do autorstwa utworu w dobie sztucznej inteligencji” Przegląd Prawa Handlowego, nr 1 (2024): 46-50.
    Pokaż w Google Scholar
  17. Słownik Łacińsko-polski Glosbe. https://pl.glosbe.com/s%C5%82ownik-%C5%82aci%C5%84sko-polski/audio.Słownik Etymologiczny Wikipedii. https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego/jaw.
    Pokaż w Google Scholar
  18. Stanisławska-Kloc Sybilla, „Obraz słowem malowany”, [w:] Experientia docet: księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. Tomasz Targosz, Piotr Kostański, Paweł Podrecki. 349-371. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
    Pokaż w Google Scholar
  19. Sokołowska Dorota, „Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych – organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi – lektorzy. Glosa do wyroku NSA z dnia 19 lutego 2015 r., II OSK 1764/13” OSP, nr 3 (2016): 328-354.
    Pokaż w Google Scholar
  20. Ślęzak Piotr, „Audiodeskrypcja w sferze autorskoprawnej – zagadnienia prawne”, [w:] Rozprawy cywilistyczne: księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. Marlena Pecyna, Jerzy Pisuliński, Małgorzata Podrecka, Edward Drozd. 811-823. Warszawa: Lexis Nexis, 2013.
    Pokaż w Google Scholar
  21. Wątrobiński Damian, „Dylemat audiodeskryptora w procesie przekładu audiowizualnego” Investigationes Linguisticae, 39 (2018): 140-150. https://doi.org/10.14746/il.2018.39.11.
    Pokaż w Google Scholar
  22. „Werbalny”, [w:] Słownik języka polskiego PWN. https://sjp.pwn.pl/sjp/werbalny;2579692.html.
    Pokaż w Google Scholar
  23. Wojciechowska Anna, „Komentarz do art. 71”, [w:] Ustawy autorskie: komentarze, t. II, Prawo autorskie i prawa pokrewne, Ochrona baz danych, Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, red. Monika Czajkowska-Dąbrowska,
    Pokaż w Google Scholar
  24. Adam Pązik, Zbigniew Pinkalski, Rafał Marcin Sarbiński, Joanna Sieńczyło-Chlabicz, Ryszard Skubisz, Sybilla Stanisławska-Kloc et al., t. II. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
    Pokaż w Google Scholar
  25. Wojtczak Sylwia, Paweł Księżak, „Prawo autorskie wobec sztucznej inteligencji (próba alternatywnego spojrzenia)” Państwo i Prawo, nr 2 (2021):18-33.
    Pokaż w Google Scholar
  26. Żmigrodzki Piotr, „Werbalny”, [w:] Wielki słownik języka polskiego. red. Piotr Żmigrodzki. https://wsjp.pl/haslo/podglad/41285/werbalny.
    Pokaż w Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.