logo czasopisma

Artykuły

online-first

Krajowe mechanizmy prewencji tortur: między krajową a międzynarodową ochroną praw człowieka

DOI:
https://doi.org/10.36128/5m8a2p68
Przesłane
12 września 2025
Opublikowane
19-12-2025

Abstrakt

The paper discusses the issue of national preventive mechanisms established by states in the performance of duties imposed by the Optional Protocol to the Convention against Torture and other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, adopted by the United Nations. The purpose of the study is to present specific challenges related to the establishment and functioning of institutions responsible for monitoring places of detention at the national level. These challenges stem from the unique nature of the two-pillar system of prevention established by the OPCAT, and the dualism of national preventive mechanisms, which are rooted in both international and domestic law. The author’s research is based on an analysis of four significant aspects: the wide margin of appreciation granted to states in establishing national preventive mechanisms, the obligation to guarantee the independence of mechanisms, granting access to all places of detention, and cooperation with the Subcommittee on Prevention. The study includes examples of established national preventive mechanisms and an analysis of the first general comment to OPCAT, adopted in 2024.  

Bibliografia

  1. Association for the Prevention of Torture. „Implementation of the Optional Protocol to the Convention against Torture and other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment in Federal and other Decentralised States (marzec 2011). https://www.apt.ch/sites/default/files/publications/OPCAT%20and%20Federal%20States%20-%20Eng.pdf.
    Pokaż w Google Scholar
  2. Baranowska Grażyna, „Podkomitet do Spraw Prewencji”, [w:] Mechanizmy ochrony praw człowieka w ramach ONZ. Analiza systemowa, red. Roman Wieruszewski. 159-176. Warszawa: C. H. Beck, 2017. https://www.ksiegarnia.beck.pl/16746-mechanizmy-ochrony-praw-czlowieka-w-ramach-onz-analiza-systemowa-roman-wieruszewski?srsltid=AfmBOoooIzwpH9iUvLGXgZlYJUxIedPDs8MIw5u8MA4WYBSFFYeI9Mz7
    Pokaż w Google Scholar
  3. Carver Richard, „A New Answer to an Old Question: National Human Rights Institutions and the Domestication of International Law” Human Rights Law Review, nr 1 (2010): 1-32. https://doi.org/10.1093/hrlr/ngp040.
    Pokaż w Google Scholar
  4. Czerniawski Ryszard, „Krajowy mechanizm prewencji – funkcje i zadania Rzecznika Praw Obywatelskich”. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, nr 1 (2013): 357-364. https://doi.org/10.14746/ssp.2013.1.19.
    Pokaż w Google Scholar
  5. Dawidziuk Ewa, Kamila Kotowska, „Nowe technologie w komunikacji skazanych i tymczasowo aresztowanych ze światem zewnętrznym” Archiwum Kryminologii, nr 2 (2023): 151-194. https://doi.org/10.7420/AK2021.31.
    Pokaż w Google Scholar
  6. Evans Malcolm D., Claudine Haenni-Dale, „Preventing Torture? The Development of the Optional Protocol to the UN Convention Against Torture” Human Rights Law Review, nr 1 (2004): 19-55. https://doi.org/10.1093/hrlr/4.1.19.
    Pokaż w Google Scholar
  7. González Pinto Lorena, „The United Nations Subcommittee on Prevention of Torture: The Effects of Preventive Action” Journal of Human Rights Practice, nr 1 (2022): 134-159. https://doi.org/10.1093/jhuman/huac018.
    Pokaż w Google Scholar
  8. Grygiel Joanna, „Detencja administracyjna cudzoziemców w Polsce – perspektywa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur” Europejski Przegląd Sądowy, 8 (2023): 20–30 https://teksty.lex.pl/eps/pdf/2023/08/eps_2023_08_020.pdf?LX03666.
    Pokaż w Google Scholar
  9. Grygiel Joanna, „Funkcjonowanie krajowych mechanizmów prewencji tortur podczas pandemii COVID-19 w świetle zaleceń Podkomitetu ds. Prewencji”, [w:] Prawo międzynarodowe wobec wyzwań społecznych, red. Ewelina Cała-Wacinkiewicz, Jerzy Menkes, Joanna Nowakowska-Małusecka, Wojciech Sz. Staszewski. 221-233. Warszawa: C.H. Beck, 2023. https://www.ksiegarnia.beck.pl/21487-prawo-miedzynarodowe-wobec-wyzwan-spolecznych-ewelina-cala-wacinkiewicz-prof-us?srsltid=AfmBOorIeL4FC_y2_CDqdQH1DUVLeNSD3urOT_XSXwBsAWQePOWV-khX.
    Pokaż w Google Scholar
  10. Grygiel Joanna, „Gwarancje niezależności krajowych mechanizmów prewencji powołanych na podstawie OPCAT” Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, 18 (2020): 95-119. https://europeistyka.uj.edu.pl/documents/3458728/145932963/PWPM_2020_18_04_Grygiel.pdf.
    Pokaż w Google Scholar
  11. Inter-American Institute of Human Rights i Association for the Prevention of Torture, Optional Protocol to the UN Convention against Torture: Implementation Manual. Geneva, 2010. https://www.apt.ch/sites/default/files/publications/opcat-manual-english-revised2010.pdf.
    Pokaż w Google Scholar
  12. Jacobsen Anette Faye, Human Rights Monitoring: A Field Mission Manual. Leiden-Boston: Martinus Nijhoff Publishers, 2008. https://brill.com/edcollbook/title/14876.
    Pokaż w Google Scholar
  13. Kessing Peter Vedel, „New Optional Protocol to the UN Torture Convention” Nordic Journal of International Law, No. 4 (2003): 571-592. https://doi.org/10.1163/157181003772759557.
    Pokaż w Google Scholar
  14. Kłączyńska Natalia, „Wizytacje Krajowego Mechanizmu Prewencji w systemie ochrony praw osób pozbawionych wolności”, [w:] Wybrane problemy ochrony praw człowieka w Polsce, red. Larysa Leszczenko, Jolanta Szablicka-Żak. 79-91. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2016. http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/80043.
    Pokaż w Google Scholar
  15. Ledwidge Frank, „The Optional Protocol to the Convention Against Torture (OPCAT): A Major Step Forward in the Global Prevention of Torture” Helsinki Monitor, nr 1 (2006): 69-82. https://doi.org/10.1163/157181406776564011.
    Pokaż w Google Scholar
  16. Association for the Prevention of Torture. „Implementation of the Optional Protocol to the Convention against Torture and other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment in Federal and other Decentralised States (marzec 2011). https://www.apt.ch/sites/default/files/publications/OPCAT%20and%20Federal%20States%20-%20Eng.pdf.
    Pokaż w Google Scholar
  17. Baranowska Grażyna, „Podkomitet do Spraw Prewencji”, [w:] Mechanizmy ochrony praw człowieka w ramach ONZ. Analiza systemowa, red. Roman Wieruszewski. 159-176. Warszawa: C. H. Beck, 2017. https://www.ksiegarnia.beck.pl/16746-mechanizmy-ochrony-praw-czlowieka-w-ramach-onz-analiza-systemowa-roman-wieruszewski?srsltid=AfmBOoooIzwpH9iUvLGXgZlYJUxIedPDs8MIw5u8MA4WYBSFFYeI9Mz7
    Pokaż w Google Scholar
  18. Carver Richard, „A New Answer to an Old Question: National Human Rights Institutions and the Domestication of International Law” Human Rights Law Review, nr 1 (2010): 1-32. https://doi.org/10.1093/hrlr/ngp040.
    Pokaż w Google Scholar
  19. Czerniawski Ryszard, „Krajowy mechanizm prewencji – funkcje i zadania Rzecznika Praw Obywatelskich”. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, nr 1 (2013): 357-364. https://doi.org/10.14746/ssp.2013.1.19.
    Pokaż w Google Scholar
  20. Dawidziuk Ewa, Kamila Kotowska, „Nowe technologie w komunikacji skazanych i tymczasowo aresztowanych ze światem zewnętrznym” Archiwum Kryminologii, nr 2 (2023): 151-194. https://doi.org/10.7420/AK2021.31.
    Pokaż w Google Scholar
  21. Evans Malcolm D., Claudine Haenni-Dale, „Preventing Torture? The Development of the Optional Protocol to the UN Convention Against Torture” Human Rights Law Review, nr 1 (2004): 19-55. https://doi.org/10.1093/hrlr/4.1.19.
    Pokaż w Google Scholar
  22. González Pinto Lorena, „The United Nations Subcommittee on Prevention of Torture: The Effects of Preventive Action” Journal of Human Rights Practice, nr 1 (2022): 134-159. https://doi.org/10.1093/jhuman/huac018.
    Pokaż w Google Scholar
  23. Grygiel Joanna, „Detencja administracyjna cudzoziemców w Polsce – perspektywa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur” Europejski Przegląd Sądowy, 8 (2023): 20–30 https://teksty.lex.pl/eps/pdf/2023/08/eps_2023_08_020.pdf?LX03666.
    Pokaż w Google Scholar
  24. Grygiel Joanna, „Funkcjonowanie krajowych mechanizmów prewencji tortur podczas pandemii COVID-19 w świetle zaleceń Podkomitetu ds. Prewencji”, [w:] Prawo międzynarodowe wobec wyzwań społecznych, red. Ewelina Cała-Wacinkiewicz, Jerzy Menkes, Joanna Nowakowska-Małusecka, Wojciech Sz. Staszewski. 221-233. Warszawa: C.H. Beck, 2023. https://www.ksiegarnia.beck.pl/21487-prawo-miedzynarodowe-wobec-wyzwan-spolecznych-ewelina-cala-wacinkiewicz-prof-us?srsltid=AfmBOorIeL4FC_y2_CDqdQH1DUVLeNSD3urOT_XSXwBsAWQePOWV-khX.
    Pokaż w Google Scholar
  25. Grygiel Joanna, „Gwarancje niezależności krajowych mechanizmów prewencji powołanych na podstawie OPCAT” Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, 18 (2020): 95-119. https://europeistyka.uj.edu.pl/documents/3458728/145932963/PWPM_2020_18_04_Grygiel.pdf.
    Pokaż w Google Scholar
  26. Inter-American Institute of Human Rights i Association for the Prevention of Torture, Optional Protocol to the UN Convention against Torture: Implementation Manual. Geneva, 2010. https://www.apt.ch/sites/default/files/publications/opcat-manual-english-revised2010.pdf.
    Pokaż w Google Scholar
  27. Jacobsen Anette Faye, Human Rights Monitoring: A Field Mission Manual. Leiden-Boston: Martinus Nijhoff Publishers, 2008. https://brill.com/edcollbook/title/14876.
    Pokaż w Google Scholar
  28. Kessing Peter Vedel, „New Optional Protocol to the UN Torture Convention” Nordic Journal of International Law, No. 4 (2003): 571-592. https://doi.org/10.1163/157181003772759557.
    Pokaż w Google Scholar
  29. Kłączyńska Natalia, „Wizytacje Krajowego Mechanizmu Prewencji w systemie ochrony praw osób pozbawionych wolności”, [w:] Wybrane problemy ochrony praw człowieka w Polsce, red. Larysa Leszczenko, Jolanta Szablicka-Żak. 79-91. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2016. http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/80043.
    Pokaż w Google Scholar
  30. Ledwidge Frank, „The Optional Protocol to the Convention Against Torture (OPCAT): A Major Step Forward in the Global Prevention of Torture” Helsinki Monitor, nr 1 (2006): 69-82. https://doi.org/10.1163/157181406776564011.
    Pokaż w Google Scholar
  31. Linos Katerina, Tom Pegram, „Architects of Their Own Making: National Human Rights Institutions and the United Nations” Human Rights Quarterly, nr 4 (2016): 1109-1134. https://dx.doi.org/10.1353/hrq.2016.0059.
    Pokaż w Google Scholar
  32. Murray Rachel, „National Preventive Mechanisms Under the Optional Protocol to the Torture Convention: One Size Does Not Fit All” Netherlands Quarterly of Human Rights, nr 4 (2008): 485-516. https://doi.org/10.1177/016934410802600402
    Pokaż w Google Scholar
  33. Murray Rachel, Elina Steinerte, Malcolm D. Evans, Antenor Hallo de Wolf, The Optional Protocol to the UN Convention Against Torture. New York-Oxford: Oxford University Press, 2011. https://global.oup.com/academic/product/the-optional-protocol-to-the-un-convention-against-torture-9780199602193?cc=pl&lang=en&.
    Pokaż w Google Scholar
  34. Rodley Nigel, „Reflections on Working for the Prevention of Torture” Essex Human Rights Review, nr 1 (2009): 21-30. http://repository.essex.ac.uk/id/eprint/4506.
    Pokaż w Google Scholar
  35. Steiger Dominik, „Enhancing Compliance and Fostering Normativity by Institutionalizing Dialogue—The Optional Protocol to the United Nations Convention Against Torture: A Comment” Journal of Human Rights Practice, nr 1 (2022): 160-168. https://doi.org/10.1093/jhuman/huac025.
    Pokaż w Google Scholar
  36. Steinerte Elina, „The Jewel in the Crown and Its Three Guardians: Independence of National Preventive Mechanisms Under the Optional Protocol to the UN Torture Convention”. Human Rights Law Review, nr 1 (2014): 1-29. https://doi.org/10.1093/hrlr/ngt042.
    Pokaż w Google Scholar
  37. Steinerte Elina, „The Changing Nature of the Relationship between the United Nations Subcommittee on Prevention of Torture and National Preventive Mechanisms: In Search for Equilibrium” Netherlands Quarterly of Human Rights, nr 2 (2013): 132-158. https://doi.org/10.1177/01693441130310020.
    Pokaż w Google Scholar
  38. Steinerte Elina, Rachel Murray, „Same but Different? National Human Rights Commissions and Ombudsman Institutions as National Preventive Mechanisms Under the Optional Protocol to the UN Convention Against Torture” Essex Human Rights Review, Special Issue (2009): 54-72. https://research-information.bris.ac.uk/en/publications/same-but-different-national-human-rights-commissions-and-ombudsma.
    Pokaż w Google Scholar
  39. The United Nations Convention Against Torture and Its Optional Protocol: A Commentary, wyd. 2, red. Manfred Nowak, Moritz Birk, Guliana Monina, Oxford: Oxford University Press, 2019. https://doi.org/10.1093/law/9780198846178.001.0001.
    Pokaż w Google Scholar
  40. Trociuk Stanisław, „Rzecznik Praw Obywatelskich jako krajowy mechanizm prewencji”, [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. I, red. Piotr Kardas, Tomasz Sroka, Włodzimierz Wróbel. 595-602. Warszawa: Wolters Kluwer, 2012.
    Pokaż w Google Scholar
  41. Zarecka Justyna, „Rola Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur w implementacji standardów międzynarodowych do polskiego systemu więziennego”, [w:] Polski system penitencjarny w stulecie odzyskania niepodległości: VI Kongres Penitencjarny, red. Teodor Bulenda, Aldona Nawój-Śledzyński. 343-363. Warszawa: Centralny Zarząd Służby Więziennej, 2019.
    Pokaż w Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.