Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Prawo i Więź

Artykuły

Nr 4 (47) (2023)

Sędzia robotem a robot sędzią w postępowaniu cywilnym w ujęciu konstytucyjnym i procesowym

DOI
https://doi.org/10.36128/PRIW.VI47.827
Przesłane
19 grudnia 2023
Opublikowane
14.02.2024

Abstrakt

Jednym z podstawowych problemów polskiego wymiaru sprawiedliwości jest przewlekłość postępowania, w związku z czym poszukuje się rozwiązań, aby postępowania przed sądem (w tym postępowania cywilne) trwały krócej. Jednym z pomysłów jest wprowadzenie do sądów technologii, w tym jak najszersze zastosowanie sztucznej inteligencji. W tym kontekście pojawiają się wątpliwości związane ze standardem konstytucyjnym, gdyż w świetle konstytucyjnego prawa do sądu nie jest możliwe orzekanie przez sztuczną inteligencję (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), a co więcej nie można wprost stawiać znaku równości między szybkim postępowaniem sądowym a prawem do rzetelnego procesu. Do tego dochodzą inne aspekty, jak: kwestie etyczne i związane z zaufaniem do sztucznej inteligencji, gotowość społeczeństwa na tak znaczy krok w postępowaniach sądowych, czy sprawowanie kontroli przez człowieka nad sztuczną inteligencją. O ile jednak nie można zmienić sędziego w robota, a robota w sędziego, to sztuczna inteligencja może być wykorzystana w postępowaniu cywilnym, usprawniając pracę sędziego w ramach innych czynności niż rozstrzyganie sporów pomiędzy stronami (jako referendarz sądowy czy asystent sędziego).

Bibliografia

  1. Aletras Nikolaos, Dimitrios Tsarapatsanis, Daniel Preotiuc-Pietro, Vasileios Lampos, „Predict-ing Judicial Decisions of the European Court of Human Rights: A Natural Language Pro-cessing Perspective” PeerJ Computer Science, nr 2 (2016).
  2. Bieliński Arkadiusz, „Potencjalne obszary zastosowania sztucznej inteligencji w postępowaniu cywilnym – czy obecnie ma to rację bytu i czy jesteśmy na takie rozwiązania gotowi?”, [w:] Sztuczna inteligencja, blockchain, cyberbezpieczeństwo oraz dane osobowe, red. Kinga Flaga-Gieruszyńska, Jacek Gołaczyński, Dariusz Szostek. 57-66, Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  3. Burkett Eric, Robot Lawyers? Not yet, Lawsuit Says. https://www.courthousenews.com.
  4. Chen Stephen, China’s Court AI Reaches Every Corner of Justice System, Advising Judges and Streamlining Punishment. https://www.scmp.com/news/china/science/article/3185140/chinas-court-ai-reaches-every-corner-justice-system-advising.
  5. Chen Stephen, „Court AI Reaches Every Corner of Justice System” PressReader, 14 lipca 2022 r. https://www.pressreader.com/china/south-china-morning-post-6150/20220714/281642488890500.
  6. Chłopecki Aleksander, Sztuczna inteligencja – szkice prawnicze i futurologiczne. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
  7. Czeszejko-Sochacki Zdzisław, „Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ogólna charakterystyka)” Państwo i Prawo nr 11-12 (1997): 86-105.
  8. Dymitruk Maria, „Sztuczna inteligencja w wymiarze sprawiedliwości?”, [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. Luigi Lai, Marek Świerczyński. 275-289. Warszawa: C. H. Beck, 2020.
  9. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa. Komentarz, red. Jacek Gudowski. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2009.
  10. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, Art. 459-1217, red. Tomasz Szanciło. War-szawa: C. H. Beck, 2023.
  11. Fik Piotr, Piotr Staszczyk, „Sztuczna inteligencja w unijnej koncepcji e-sprawiedliwości – teoria i możliwy wpływ na praktykę” Europejski Przegląd Sądowy, nr 7 (2022): 4-9.
  12. Fjeld Jessica, Nele Achten, Hannah Hilligoss, Adam Nagy, Madhulika Srikumar, Principled Artificial Intelligence: Mapping Consensus in Ethical and Rights-based Approaches to Principles for AI. Cambridge: Berkman Klein Center, 2020. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3518482.
  13. Flaga-Gieruszyńska Kinga, „Zastosowanie sztucznej inteligencji w pozasądowym rozwiązywa-niu sporów cywilnych” Studia Prawnicze KUL, nr 3 (2019): 91-110.
  14. Flejszar Radosław, „Postępowanie nakazowe i postępowanie upominawcze po zmianach wpro-wadzonych nowelizacją KPC z 4.7.2019 r. – wybrane zagadnienia”, [w:] Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w praktyce, red. Kinga Flaga-Gieruszyńska, Radosław Flejszar, Małgorzata Malczyk. 255-272. Warszawa: C. H. Beck, 2020.
  15. Flejszar Radosław, „Postępowania przyspieszone po zmianach wprowadzonych nowelizacją KPC z 4.7.2019 r.” Monitor Prawniczy, nr 21 (2019): 1175-1184.
  16. Frost Lindsay, Tayeb Ben Meriem, Jorge Manuel Bonifacio, Scott Cadzow, Francisco da Silva, Mostafa Essa, Ray Forbes, Pierpaolo Marchese, Marie-Paule Odini, Nurit Sprecher, Christian Toche, Suno Wood, Artificial Intelligence and Future Directions for ETSI, red. Lindsay Frost. https://www.etsi.org/images/files/ETSIWhitePapers/etsi_wp34_Artificial_Intellignce_and_future_directions_for_ETSI.pdf.
  17. Gieroń Konrad, Prawo do sądu w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i orzecznictwie są-dowym, 555-571. https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/66155/38_Konrad_Gieron.pdf.
  18. Goździaszek Łukasz, „Perspektywy wykorzystania sztucznej inteligencji w postępowaniu sądo-wym” Przegląd Sądowy, nr 10 (2015): 46-60.
  19. Israni Ellora, Algorithmic Due Process: Mistaken Accountability and Attribution in State v. Loomis. https://jolt.law.harvard.edu/digest/algorithmic-due-process-mistaken-accountability-and-attribution-in-state-v-loomis-1.
  20. Kaczmarek-Templin Berenika, „Sztuczna inteligencja (AI) i perspektywy jej wykorzystania w postępowaniu przed sądem cywilnym” Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały, nr 2 (2022): 61-78.
  21. Katz Daniel Martin, Michael J. Bommarito II, Josh Blackman, „A General Approach for Pre-dicting the Behavior of the Supreme Court of the United States” Plos One, nr 3 (2017).
  22. Klimczak Joanna, Szybkość postępowań sądowych w Polsce i w innych państwach Europy. War-szawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, 2020.
  23. Kontiainen Laura, „Legal Tech Con 2018 – How Will AI Shape the Future of Law”, [w:] How Will AI Shape the Future of Law, red. Riikka Koulu, Laura Kontiainen. 17-36. Helsinki: University of Helsinki Legal Tech Lab Publications, 2019.
  24. Kościółek Anna, „Wykorzystanie sztucznej inteligencji w sądowym postępowaniu cywilnym – zagadnienia wybrane”, [w:] Sztuczna inteligencja, blockchain, cyberbezpieczeństwo oraz dane osobowe, red. Kinga Flaga-Gieruszyńska, Jacek Gołaczyński, Dariusz Szostek. 67-74. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  25. Kotalczyk Michał, „Sztuczna inteligencja w służbie polskiego sądu – propozycje rozwiązań” Iustitia, nr 21 (2021): 60-66.
  26. Liu Han-Wei, Ching-Fu Lin, Yu Jie Chen, „Beyond State v. Loomis: Artificial Intelligence, Government Algorithmization, and Accountability” International Journal of Law and In-formation Technology, nr 27 (2019): 1-24. https://www.researchgate.net/publication/332457303_Beyond_State_v_Loomis_Artificial_Intelligence_Government_Algorithmization_and_Accountability.
  27. Murray Clara, In the Battle for the Future of Work, AI is not Above the Law. racon-teur.net/technology/ai-lawyer-lawsuit-donotpay-sued /robot-lawyers-not-yet-lawsuit-says/.
  28. Pacheco Stephanie, Analysis: DoNotPay Lawsuits: A Setback for Justice Initiatives?. https://news.bloomberglaw.com/bloomberg-law-analysis/analysis-donotpay-lawsuits-a-setback-for-justice-initiatives.
  29. Chris Pleasance, China Uses AI to »Improve« Courts – with Computers »Correcting Perceived Human Errors in a Verdict« and Judges Forced to Submit a Written Explanation to the Machine if they Disagree. https://www.dailymail.co.uk/news/article-11010077/Chinese-courts-allow-AI-make-rulings-charge-people-carry-punishments.html.
  30. Płocha Ewa Aleksandra, „O pojęciu sztucznej inteligencji i możliwościach jej zastosowania w postępowaniu cywilnym” Prawo w Działaniu, nr 44 (2020): 273-291.
  31. Rawczyński Paweł, „Pozycja ustrojowa referendarza” Przegląd Prawa Egzekucyjnego, nr 3 (2011): 85-109.
  32. Reiwer Rafał, Wyłączenie sędziego w procesie cywilnym. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
  33. Rząsa Grzegorz, „Konstytucyjne aspekty pomocy prawnej udzielanej osobom ubogim” Przegląd Legislacyjny, nr 3-4 (2005): 33-42.
  34. Stępień-Załucka Beata, „Distance Court Proceedings Against the Background of Polish Consti-tutional Law”, [w:] LegalTech, Artificial Intelligence and, The Future of Legal Practic, red. Fabio da Silva Veiga, Mariusz Załucki. 538-547. Porto-Kraków: Instituto Iberoamer-icano de Estudos Juridicos and AFM Kraków University, 2022.
  35. Stępień-Załucka Beata, Sędziowski stan spoczynku. Studium konstytucyjnoprawne. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
  36. Stępień-Załucka Beata, Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez Sąd Najwyższy w Polsce. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
  37. Szanciło Tomasz, W Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, Art. 1-45816, red. To-masz Szanciło. Warszawa: C. H. Beck, 2023.
  38. Szostek Dariusz, W Prawo nowych technologii. LegalTech. Czyli jak bezpiecznie korzystać z narzędzi informatycznych organizacji, w tym w kancelarii oraz dziale prawnym, red. Da-riusz Szostek, Warszawa: C. H. Beck, 2021.
  39. Tomaszewska Agnieszka, „Instytucja wyłączenia sędziego”, [w:] Aktualne problemy konstytu-cyjne w świetle wniosków, pytań prawnych i skarg konstytucyjnych do Trybunału Konsty-tucyjnego, red. Paweł Daniluk, Piotr Radziewicz. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2010.
  40. Trociuk Stanisław, „Pomoc prawna dla osób ubogich jako forma zapewnienia skutecznego do-stępu do krajowego i europejskiego wymiaru sprawiedliwości”, [w:] Dostęp obywateli do europejskiego wymiaru sprawiedliwości, red. Hubert Izdebski, Hanna Machińska. War-szawa: Scholar, 2005.
  41. Wasik Konrad, Sędzia w erze sztucznej inteligencji: AI w administracji sądowej. https://pl.linkedin.com/pulse/cyfrowym-okiem-s%C4%99dziego-czyli-ai-w-wymiarze-s%C4%85dowa-konrad-wasik.
  42. Wegner-Kowalska Joanna, Konstytucja w orzecznictwie sądów administracyjnych. Toruń: To-warzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa Dom Organizatora, 2013.
  43. Wyrzykowski Mirosław, „Komentarz do przepisów utrzymanych w mocy”, [w:] Komentarz do Konstytucji RP, red. Leszek Garlicki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
  44. Wyrzykowski Mirosław, „Zasada demokratycznego państwa prawnego”, [w:] Zasady podsta-wowe polskiej konstytucji, red. Wojciech Sokolewicz. 65-91. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1998.
  45. Zalesińska Anna, „Rozwój nowych technologii a prawo do sądu w świetle art. 45 Konstytucji RP”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Próba oceny i podsumowania z per-spektywy dziesięciolecia stosowania, red. Katarzyna Górka, Tomasz Litwin. 147-160. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2008.
  46. Załucki Mariusz, „Nowe technologie a sprawność i przyszłość sądownictwa w Polsce” Przegląd Sądowy, nr 11–12 (2021): 7-20.
  47. Załucki Mariusz, „Wykorzystanie sztucznej inteligencji do rozstrzygania praw spadkowych”, [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. Luigi Lai, Marek Świerczyński. 145-156. War-szawa: C. H. Beck, 2020.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.