logo czasopisma

Articles

online-first

Axiology of states of emergency in Poland

DOI:
https://doi.org/10.36128/c39fax35
Submitted
2 December 2025
Published
19-12-2025

Abstract

The issue of states of emergency should be viewed in the context of the goal of protecting the most valuable assets of the state and its citizens (such as security, public order, and the constitutional system) in the face of specific threats. By its very nature, it requires the restriction, and sometimes suspension, of human freedoms and rights, as well as those of economic operators. Therefore, this is an area of ​​inquiry fraught with intense conflicts of values ​​– on the one hand, the overarching common goods, and on the other, fundamental human rights and the freedom to pursue economic activity. A state of emergency is a legal regime that allows state bodies to exercise public authority in a specific manner. These bodies are responsible for assessing the justification for declaring a specific state of emergency, and the undeniable criteria that should guide them include sets of values ​​related to states of emergency, which have specific sources and are in various configurations.

References

  1. Bielanowska Judyta, Jakub Kufel, Stan wojenny i stany nadzwyczajne. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności, 2024.
    View in Google Scholar
  2. Brzeziński Michał, „Wybrane zasady stanów nadzwyczajnych w Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. uwagi de lege lata i de lege ferenda” Studia Politologiczne, t. XLV (2017): 276-286.
    View in Google Scholar
  3. Brzeziński Michał, Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007.
    View in Google Scholar
  4. Czuryk Małgorzata, „Bezpieczeństwo jako dobro wspólne” Zeszyty Naukowe KUL, nr 3 (2018):15-24.
    View in Google Scholar
  5. Gwiazdowska Ewa, „Pojęcie i koncepcja dobra wspólnego w Konstytucji RP”, [w:] Służąc dobru wspólnemu, red. Katarzyna Kułak-Krzysiak, Jerzy Parchomiuk. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 2016.
    View in Google Scholar
  6. Hac Piotr, „Wybrane aspekty proceduralne stosowania stanów nadzwyczajnych w Polsce” Wiedza Obronna, nr 1(2022):191-202.
    View in Google Scholar
  7. Karpiuk Mirosław, „Normatywno-aksjologiczne aspekty bezpieczeństwa” Cybersecurity and Law, nr 1 (2025): 29-39.
    View in Google Scholar
  8. Karpiuk Mirosław, Krzysztof Prokop, Paweł Sobczyk, Ograniczenie korzystania z wolności i praw człowieka i obywatela ze względu na bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny. Siedlce: Wydawnictwo Diecezji Siedleckiej Unitas, 2017.
    View in Google Scholar
  9. Kiczka Karol, „Aspekty prawne bezpieczeństwa publicznego” Przegląd Prawa i Administracji, nr 106 (2016): 29-42.
    View in Google Scholar
  10. Kitler Witold, „Aspekty kompetencyjne kierowania bezpieczeństwem narodowym w warunkach stanu wyjątkowego” Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej, nr 4 (2014): 34-67.
    View in Google Scholar
  11. Kociołek-Pęksa Anna, Michał Stępień, „Ewolucja i aksjologiczne uzasadnienia dla wprowadzenia regulacji deweloperskich w polskim porządku prawnym” Prawo i Więź, nr 4 (2024): 222-251.
    View in Google Scholar
  12. Kordela Marzena, „Zasady prawa jako normatywna postać wartości” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z.1 (2006): 39-54.
    View in Google Scholar
  13. Kordik Anna, „Regulacja stanów nadzwyczajnych w ustawie zasadniczej” Acta Universitatis Wrtislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji, nr 106 (2016): 55-67.
    View in Google Scholar
  14. Krzysztof Machowicz Krzysztof, „Stany nadzwyczajne jako przesłanka legalnej ingerencji w prawa człowieka w Polsce” Zeszyty Naukowe SGSP, nr 38 (2009): 65-79.
    View in Google Scholar
  15. Kustra Aleksandra, „Stany nadzwyczajne” [w:] Prawo konstytucyjne, red. Zbigniew Wit-kowski. 692-710.Toruń: TNOIK, 2011.
    View in Google Scholar
  16. Mażewski Lech, Bezpieczeństwo publiczne. Stany nadzwyczajne w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1918–2009. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010.
    View in Google Scholar
  17. Miemiec Marcin, „Stany nadzwyczajne (stan wojenny, stan wyjątkowy, stan klęski żywiołowej) w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” Acta Universitatis Vratislaviensis, Przegląd Prawa i Administracji, nr 106 (2016):19-27.
    View in Google Scholar
  18. Miłkowski Tomasz, „Sytuacja kryzysowa a stan klęski żywiołowej – podobieństwa i różnice”, [w:] Bezpieczeństwo – powinność czy gwarancja?, t. II, Stany nadzwyczajne a szczególne zagrożenia państwa, red. Tomasz Miłkowski. 41-60. Sosnowiec: Wydawnictwo Humanitas, 2015.
    View in Google Scholar
  19. Młynarska-Sobaczewska Anna, „Dobro wspólne jako kategoria normatywna” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica, nr 69 (2009): 61-72.
    View in Google Scholar
  20. Paśnik Jerzy, „Pozakonstytucyjne ustawodawstwo stanów nadzwyczajnych” Przegląd Prawa Publicznego, nr 4 (2023): 31-47.
    View in Google Scholar
  21. Piechowiak Marek, „Specyfika ograniczenia wolności i praw konstytucyjnych w stanach nadzwyczajnych”, [w:] Sądownictwo konstytucyjne. Teoria i praktyka, t. IV, red. Mirosław Granat. 217-261. Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, 2021.
    View in Google Scholar
  22. Potrzeszcz Jadwiga, Aksjologia systemu prawa. Teoria i praktyka. Warszawa: Akademia Wymiaru Sprawiedliwości, 2023.
    View in Google Scholar
  23. Powałowski Andrzej, Ewa Przeszło, „Wsparcie przedsiębiorców w warunkach epidemii i kryzysu” Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, nr 6 (2020): 2-9.
    View in Google Scholar
  24. Prokop Krzysztof, „Konstytucyjna regulacja stanów nadzwyczajnych we współczesnych państwach demokratycznych (wybrane problemy)”, [w:] Z zagadnień współczesnych społeczeństw demokratycznych, red. Adam Jamróz, Stanisław Bożyk. 124-133. Białystok: Wydawnictwo Temida 2, 2006.
    View in Google Scholar
  25. Prokop Krzysztof, Stany nadzwyczajne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Białystok: Wydawnictwo Temida 2, 2005.
    View in Google Scholar
  26. Radajewski Mateusz, „Ochrona podstawowych praw i wolności człowieka i obywatela jako zasada stanów nadzwyczajnych”, [w:] Aktualne wyzwania ochrony wolności i praw jednostki — prace uczniów i współpracowników dedykowane Prof. Bogusławowi Banaszakowi, red. Mariusz Jabłoński, Sylwia Jarosz-Żukowska. 313-336. Wro¬cław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2014.
    View in Google Scholar
  27. Radziewicz Piotr, „Komentarz do art. 228 Konstytucji RP”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Piotr Tuleja. Lex 2021.
    View in Google Scholar
  28. Szewczyk Łukasz, „Instytucja stanów nadzwyczajnych w polskim ustawodawstwie. Praktyczne uwagi” Zeszyty Naukowe SGSP, nr 74 (2020):197-211.
    View in Google Scholar
  29. Tuleja Piotr, „Pandemia Covid-19 a konstytucyjne stany nadzwyczajne” Palestra nr 9 (2020): 5-21.
    View in Google Scholar
  30. Urbanek Agnieszka, „Aksjologiczny wymiar bezpieczeństwa” Zagadnienia Społeczne, nr 1 (2014): s. 80-96.
    View in Google Scholar
  31. Wojtyczek Krzysztof, Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP. Kraków: Zakamycze,1999.
    View in Google Scholar
  32. Ziembiński Zygmunt, Wartości konstytucyjne. Zarys problematyki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2003.
    View in Google Scholar
  33. Żurek Katarzyna, „Rozwój instytucji stanów nadzwyczajnych w okresie II Rzeczypospolitej Polskiej i ich wpływ na bezpieczeństwo państwa – wybrane aspekty” Civitas et Lex, nr 2 (2024): 43-56.
    View in Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.