logo czasopisma

Artykuły

Tom 55 Nr 2 (2025): Prawo i Więź nr 2 (55) 2025

Normatywność przepisów prawnych w demokratycznym państwie prawnym

Przesłane
11 kwietnia 2025
Opublikowane
05-06-2025
Wersje

Abstrakt

Teoria racjonalnego prawodawcy zakłada normatywność tekstu prawnego. W praktyce przebiera to jednak specyficzną konkretyzację: o normatywnym charakterze sensu stricto części zasadniczej (artykułowanej) aktu normatywnego oraz o nienormatywnym charakterze sensu stricto części niezasadniczej (nieartykułowanej) aktu normatywnego. Autor przedstawia szereg argumentów teoretycznoprawnych, legislacyjnych oraz konstytucyjnych zmuszających do modyfikacji tego założenia. Cały tekst prawny ma charakter normatywny. Modelowo wyraża się to w normatywności sensu stricto. A więc każda część tekstu prawnego może i wysłowia normy generalno-abstrakcyjne. Dotyczy to tak części zasadniczej, jak i części niezasadniczej, w tym wstępu czy załączników. Dlatego możemy mówić o domniemaniu normatywności sensu stricto całego tekstu prawnego. Jest to jednak domniemanie możliwe do uchylenia.

 

Bibliografia

  1. Bibliografia
    Pokaż w Google Scholar
  2. Monografie, podręczniki
    Pokaż w Google Scholar
  3. Banaszak, Bogusław. Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych. Warszawa, Kraków: Wolters Kluwer, 2007, wyd. 2.
    Pokaż w Google Scholar
  4. Carré de Malberg, Raymond. Contribution à la Théorie générale de l'État. Paris: Libraire de la Société du Recueil Sirey, 1920, t. 1.
    Pokaż w Google Scholar
  5. Frańczuk, Magdalena. Kompendium techniki legislacyjnej. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 2014.
    Pokaż w Google Scholar
  6. Fuller, Lon Luvois. Moralność prawa. Warszawa: PIW, 1978.
    Pokaż w Google Scholar
  7. Garlicki, Leszek. Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa: Wolters Kluwer, 2023, wyd. 10.
    Pokaż w Google Scholar
  8. Grzybowski, Konstanty. Zasady Konstytucji Kwietniowej. Komentarz prawniczy do części I ustawy konstytucyjnej. Kraków: Skład Główny w Księgarni Gebethnera, Wolffa i Spółki, 1937.
    Pokaż w Google Scholar
  9. Grzybowski, Stefan. Wypowiedź normatywna oraz jej struktura formalna. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961.
    Pokaż w Google Scholar
  10. Jabłońska-Bonca, Jolanta. Wstęp do nauk prawnych. Poznań: Ars Boni et Aequi, 1994.
    Pokaż w Google Scholar
  11. Kaczocha, Mateusz. Akty prawa miejscowego. Tworzenie. Procedura. Kontrola. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2022.
    Pokaż w Google Scholar
  12. Komarnicki, Wacław. Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system. Wilno: Polska Druk, Świt, 1937; reprint Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
    Pokaż w Google Scholar
  13. Krajewski, Radosław. Preambuły aktów normatywnych. Znaczenie i zestawienie. Bydgoszcz: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, 2019.
    Pokaż w Google Scholar
  14. Maciąg, Zbigniew. Kształtowanie zasad państwa demokratycznego, prawnego i socjalnego w Niemczech (do 1948 r.). Białystok: Temida 2, 1998.
    Pokaż w Google Scholar
  15. Malinowski, Andrzej. Polski tekst prawny. Opracowanie treściowe i redakcyjne. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012.
    Pokaż w Google Scholar
  16. Piechowiak, Marek. Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Aksjologiczne podstawy prawa. Warszawa: C.H. Beck, 2020.
    Pokaż w Google Scholar
  17. Rot, Henryk. Akty prawotwórcze w PRL. Koncepcje i typy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
    Pokaż w Google Scholar
  18. Rozmaryn, Stefan. Konstytucja jako ustawa zasadnicza PRL. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
    Pokaż w Google Scholar
  19. Smend, Rudolf. Verfassung und Verfassungsrecht. München: Duncker & Humblot, 1928.
    Pokaż w Google Scholar
  20. Sobota, Katharina. Das Prinzip Rechtsstaat. Verfassungs- und verwaltungsrechtliche Aspekte. Tübingen: Mohr Siebeck, 1997.
    Pokaż w Google Scholar
  21. Prawo Starochełmińskie 1584 (1394), red. Witold Maisel, Zbigniew Zdrójkowski, tłum. Andrzej Bzdęga, Alicja Gaca, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1985.
    Pokaż w Google Scholar
  22. Stefaniuk, Małgorzata Ewa. Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989-2007. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2009.
    Pokaż w Google Scholar
  23. Stern, Klaus. Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland. München: Beck, 1977, t. 1, wyd. 1.
    Pokaż w Google Scholar
  24. Twardowski, Kazimierz. O dostojeństwie Uniwersytetu. Poznań: Rolnicza Drukarnia i Księgarnia Nakładowa, 1933.
    Pokaż w Google Scholar
  25. Weiler, Joseph Halevi Horowitz. Chrześcijańska Europa: konstytucyjny imperializm czy wielokulturowość. Poznań: W drodze, 2003.
    Pokaż w Google Scholar
  26. Wronkowska, Sławomira, Zieliński, Maciej. Komentarz do Zasad techniki prawodawczej z dnia 20 czerwca 2002 r. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2012, wyd. 2.
    Pokaż w Google Scholar
  27. Wróblewski, Bartłomiej. Die Staatshaftung für legislatives Unrecht in Deutschland. Eine rechtshistorische, rechtsdogmatische und rechtsvergleichende Untersuchung. Baden Baden: Nomos Verlag, 2005.
    Pokaż w Google Scholar
  28. Wróblewski, Jerzy. Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1959.
    Pokaż w Google Scholar
  29. Zieliński, Maciej. Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 1972.
    Pokaż w Google Scholar
  30. Zieliński, Maciej. Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2010, wyd. 5.
    Pokaż w Google Scholar
  31. Ziembiński, Zygmunt. Problemy podstawowe prawoznawstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
    Pokaż w Google Scholar
  32. Zirk-Sadowski, Marek. Prawo a uczestniczenie w kulturze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1998.
    Pokaż w Google Scholar
  33. Zoller, Elisabeth. Droit constitutionnel. Paris: Presses Universitaires de France, 1999, wyd. 2.
    Pokaż w Google Scholar
  34. Rozdziały w pracach zbiorowych
    Pokaż w Google Scholar
  35. Bień-Kacała, Agnieszka. „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku po 11 latach jej obowiązywania.” W Konstytucjonalizm czeski i polski 15 i 11 lat po uchwaleniu konstytucji obu państw, red. Zbigniew Witkowski, Vera Jiráskova, Katarzyna Witkowska-Chrzczonowicz, 39-62, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009.
    Pokaż w Google Scholar
  36. Complak, Krystian. „Preambuła.” W Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. Jan Boć, 7-13, Wrocław: Kolonia, 1998.
    Pokaż w Google Scholar
  37. Garlicki, Leszek. „Wstęp.” W Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Leszek Garlicki, 1-20, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007, wyd. 1.
    Pokaż w Google Scholar
  38. Granat, Mirosław. „Zasada pomocniczości jako norma konstytucyjna. Czy wstęp do Konstytucji RP obowiązuje?” W Instytucje prawa konstytucyjnego w dobie integracji europejskiej. Księga jubileuszowa dedykowana prof. Marii Kruk-Jarosz, red. Jan Wawrzyniak, Marzena Laskowska, 62-70, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2009.
    Pokaż w Google Scholar
  39. Gwiżdż, Andrzej. „Wstęp do Konstytucji – Zagadnienia Prawne.” W Charakter i struktura norm Konstytucji, red. Janusz Trzciński, 166-184, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1997.
    Pokaż w Google Scholar
  40. Kordela, Marzena. „Koncepcja rule of law w prawie angielskim a wartość formalna prawa.” W Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska, 50-61, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
    Pokaż w Google Scholar
  41. Mularski, Krzysztof. „Kilka uwag o zbędnych fragmentach aktów normatywnych.” W Prawo wobec wyzwań współczesności, red. Bartosz Guzik, Natalia Buchowska, Paweł Wiliński, t. 5, 15-29, Poznań: Wydział Prawa i Administracji UAM, 2008.
    Pokaż w Google Scholar
  42. Piechowiak, Marek. „Preambuła.” W Konsty¬tucja RP. Komentarz do art. 1-86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, t. 1, 118-158, Warszawa: C.H. Beck, 2016.
    Pokaż w Google Scholar
  43. Sokolewicz, Wojciech. „Artykuł 2.” W Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Leszek Garlicki, 1-73, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007, wyd. 1.
    Pokaż w Google Scholar
  44. Trzciński, Janusz. „Charakter i struktura norm konstytucyjnych.” W Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w światle badań nauki prawa konstytucyjnego, red. Kazimierz Działocha, Andrzej Pułło, 29-33, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1998.
    Pokaż w Google Scholar
  45. Tuleja, Piotr. „Art. 2.” W Konstytucja RP. Komentarz art. 1-86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, t. 1, 216-251, Warszawa: C.H. Beck, 2016.
    Pokaż w Google Scholar
  46. Wronkowska, Sławomira. „Zarys koncepcji państwa prawnego w polskiej literaturze politycznej i prawnej.” W Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska, 63-80, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
    Pokaż w Google Scholar
  47. Wronkowska, Sławomira, Hermann, Mikołaj i Łyszkowska, Agnieszka. „Wpływ orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego na tekst jednolity aktu normatywnego.” W Tekst jednolity ustawy wobec orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, red. Marzena Laskowska, Zbigniew Wrona, 17-37, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
    Pokaż w Google Scholar
  48. Zmierczak, Maria. „Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego (na przykładzie niemieckiej myśli polityczno-prawnej).” W Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska, 11-27, Poznań: Wydawnictwo Sejmowe, 1995.
    Pokaż w Google Scholar
  49. Książki przetłumaczone
    Pokaż w Google Scholar
  50. Dicey, Albert Venn. Wstęp do nauki o prawie konstytucyjnym. Tłumaczenie W. H., Warszawa: K. Kowalewski, 1908.
    Pokaż w Google Scholar
  51. Kodeks dóbr kultury i krajobrazu Republiki Włoskiej. Wstęp i tłumaczenie Andrzej Moś, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2017.
    Pokaż w Google Scholar
  52. Artykuły
    Pokaż w Google Scholar
  53. Bała, Paweł. „Invocatio Dei w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w perspektywie porównawczej i historycznej.” Studia Erasmiana Wratislaviensia, nr 5 (2011): 305-333.
    Pokaż w Google Scholar
  54. Działocha, Kazimierz. „Pojęcie aktu normatywnego w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym.” Studia Prawnicze, nr 2-3 (1989): 41-59.
    Pokaż w Google Scholar
  55. Działocha, Kazimierz, Zalasiński, Tomasz. „Zasada prawidłowej legislacji jako podstawa kontroli konstytucyjności prawa.” Przegląd Legislacyjny, nr 3 (2006): 5-20.
    Pokaż w Google Scholar
  56. Kosiorowski, Cezary. „Normatywny charakter aktu prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego.” Państwo i Prawo, nr 9 (2010): 32-45.
    Pokaż w Google Scholar
  57. Lewandowski, Sławomir. „Kontrowersje wokół preambuł.” Studia Iuridica, t. 31 (1996): 87-95.
    Pokaż w Google Scholar
  58. Marcinkiewicz, Marta. „O Konstytucji kwietniowej raz jeszcze.” Pamięć i Tożsamość, nr 1 (2018): 296-355.
    Pokaż w Google Scholar
  59. Niesiołowski, Jarosław. „Charakter normatywny a znaczenie normatywne wypowiedzi tekstu prawnego.” Państwo i Prawo, nr 3 (1985): 78-87.
    Pokaż w Google Scholar
  60. Płowiec, Witold. „Wstęp do Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego.” Przegląd Sejmowy, nr 1 (2010): 9-23.
    Pokaż w Google Scholar
  61. Wronkowska, Sławomira. „Zmiany w systemie prawnym.” Państwo i Prawo, nr 8 (1991): 3-14.
    Pokaż w Google Scholar
  62. Wróblewski, Bartłomiej, Normatywność tzw. dekalogu – pierwszych 10 artykułów Konstytucji kwietniowej, referat wygłoszony 8 kwietnia 2025 r. na konferencji „W poszukiwaniu nowych rozwiązań ustrojowych. Konstytucja kwietniowa z 1935 r. – jej obowiązywanie i dziedzictwo” na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (tekst oddany do druku).
    Pokaż w Google Scholar
  63. Wróblewski, Bartłomiej, Zajęcki, Maurycy. „Problemy z pojęciem normatywności tekstu aktów prawnych. Uwagi recenzyjne i polemiczne po lekturze pracy Małgorzaty Ewy Stefaniuk Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989-2007 Warszawa 2009.” Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 2 (2012): 293-306.
    Pokaż w Google Scholar
  64. Wróblewski, Bartłomiej, Zajęcki, Maurycy. „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych.” Przegląd Sejmowy, nr 5 (2017): 125-141.
    Pokaż w Google Scholar
  65. Wróblewski, Bartłomiej, Zajęcki, Maurycy. „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Część druga: typologia przepisów.” Przegląd Sejmowy, nr 2 (2021): 181-221.
    Pokaż w Google Scholar
  66. Wróblewski, Bartłomiej, Zajęcki, Maurycy. „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Część trzecia: typologia fragmentów przepisów i elementów części niezasadniczej aktów normatywnych.” Przegląd Sejmowy, nr 2 (2023): 119-155.
    Pokaż w Google Scholar
  67. Wróblewski, Bartłomiej, Zajęcki, Maurycy. „O normatywności, redundantności i zbędności przepisów prawnych. Część czwarta: uzupełnienia dogmatyczno-teoretyczne i podsumowanie” (tekst oddany do druku w Przeglądzie Sejmowym).
    Pokaż w Google Scholar
  68. Ziembiński, Zygmunt. „Przepis prawny a norma prawna.” Ruch Prawniczy i Ekonomiczny, nr 1 (1960): 105-122.
    Pokaż w Google Scholar
  69. Akty normatywne
    Pokaż w Google Scholar
  70. Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r., Dz. U. 1935, nr 30, poz. 227.
    Pokaż w Google Scholar
  71. Ustawa z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1936, nr 30, poz. 240 ze zm.
    Pokaż w Google Scholar
  72. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1938 r. o ochronie imienia Józefa Piłsudskiego, Pierwszego Marszałka Polski, Dz. U. 1938, nr 25, poz. 219.
    Pokaż w Google Scholar
  73. Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz. U. 1989, nr 75, poz. 444 ze zm.
    Pokaż w Google Scholar
  74. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483, ze zm.
    Pokaż w Google Scholar
  75. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, Dz. U. 1997, nr 98, poz. 602 ze zm., t.j. Dz. U. 2024, poz. 1251.
    Pokaż w Google Scholar
  76. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”, Dz. U. 2002, nr 100, poz. 908, ze zm., t.j. Dz. U. 2016, poz. 283.
    Pokaż w Google Scholar
  77. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, Dz. U. 2003, nr 220, poz. 2181 ze zm., t.j. Dz. U. 2019, poz. 2311.
    Pokaż w Google Scholar
  78. Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy z 29 października 2004 r., Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, C 310, 16 grudzień 2004.
    Pokaż w Google Scholar
  79. Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o Narodowych Obchodach Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 2017, poz. 919 ze zm.
    Pokaż w Google Scholar
  80. Orzeczenia
    Pokaż w Google Scholar
  81. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 27 listopada 1997 r., U 11/97, OTK ZU 1997, nr 5-6, poz. 67.
    Pokaż w Google Scholar
  82. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 maja 1996 r., K26/96, OTK ZU 1997, nr 2, poz. 19.
    Pokaż w Google Scholar
  83. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 grudnia 1999 r., K 4/99, OTK ZU 1999, nr 7, poz. 165.
    Pokaż w Google Scholar
  84. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 stycznia 2000 r., K 7/99, OTK ZU 2000, nr 1, poz. 2.
    Pokaż w Google Scholar
  85. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 kwietnia 2000 r., K 8/98, OTK ZU 2000, nr 3, poz. 87.
    Pokaż w Google Scholar
  86. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2000 r., P 3/00, OTK ZU 2000, nr 5, poz. 138.
    Pokaż w Google Scholar
  87. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 marca 2001 r., K 24/00, OTK ZU 2001, nr 3, poz. 51.
    Pokaż w Google Scholar
  88. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 czerwca 2002 r., P 13/01, OTK-A 2002, nr 4, poz. 42.
    Pokaż w Google Scholar
  89. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 19 grudnia 2002 r., K 33/02, OTK-A 2002, nr 7, poz. 97.
    Pokaż w Google Scholar
  90. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 17 maja 2006 r., K 33/05, OTK-A 2006, nr 5, poz. 57.
    Pokaż w Google Scholar
  91. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18 lipca 2006 r., U 5/04, 5 OTK-A 2006, nr 7, poz. 80.
    Pokaż w Google Scholar
  92. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 3 listopada 2006 r., K 31/06, OTK-A 2006, nr 9, poz. 135.
    Pokaż w Google Scholar
  93. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 marca 2007 r., K 54/05, OTK-A 2007, nr 3, poz. 25.
    Pokaż w Google Scholar
  94. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 czerwca 2008 r., K 50/05, OTK-A 2008, nr 5, poz. 79.
    Pokaż w Google Scholar
  95. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2010 r., K 32/09, OTK-A 2010, nr 9, poz. 150.
    Pokaż w Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.