Pasek boczny artykułu

Przesłane
12 września 2024
Opublikowane
18 grudnia 2024
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 23 Pobieranie : 11

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Celem artykułu jest rozpatrzenie problemu „udoskonalania człowieka” w odniesieniu do myśli Michela Foucaulta. Kluczowe w tym przypadku jest przedstawienie, w jaki sposób społeczeństwa, zwłaszcza współcześnie, problematyzują jednostki jako obywateli, państwo jako ich opiekuna, zaś prawo jako narzędzie tej niezbędnej opieki. W przeanalizowanych trzech, historycznych ekonomiach władzy – suwerennej, dyscyplinarnej i biowładzy – ośrodki władcze uzasadniały swoje władztwo w różny sposób, zaś funkcja prawa była ściśle powiązana z tymi uzasadnieniami. Artykuł pozwala spojrzeć z innej strony na problem polityki „udoskonalania człowieka” – jako na logiczną konsekwencję rozwijania się specyficznego rodzaju relacji między jednostką a państwem, wyrażonego terminem „władzy pasterskiej”.

Słowa kluczowe

Michel Foucault, udoskonalanie człowieka, władza, biowładza, podmiotowość Michel Foucault, human enhancement, power, biopower, subjectivity

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Referencje

  1. Archacka Magdalena, „Rządomyślność versus urządzanie. Michela Foucaulta nowa koncepcja władzy” Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, nr 69 (2015): 165-173.
  2. Baszkiewicz Jan, Władza. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2009.
  3. Bińczyk Ewa, „Michel Foucault, Nieklasyczna Socjologia Wiedzy Oraz Perypetie Władzy-Wiedzy”, [w:] Współczesne Problemy Socjologii Wiedzy. W 80-Lecie Ideologii i Utopii Karola Mannheima, red. Tomasz M. Korczyński. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, 2018.
  4. Buchanan Allen, „Moral Status and Human Enhancement” Philosophy & Public Affairs, nr 4 (2009): 346-381.
  5. Chutorański Maksymilian, Pojęcie i konteksty wychowania w pracach Michela Foucaulta. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2013.
  6. Coenen Christopher, Mirjam Schuijff, Martijntje Smits, „The Politics of Human Enhancement and the European Union”, [w:] Enhancing Human Capacities, red. Julian Savulescu, Ruud Ter Meulen, Guy Kahane, wyd. 1. 521-535. Hoboken: Wiley, 2011. doi:10.1002/9781444393552.ch37.
  7. Dean Mitchell, Governmentality. Power and Rule in Modern Society, wyd. 2. London: Sage, 2010.
  8. Dworkin Gerald, „Paternalism”, [w:] Mill’s On Liberty: Critical Essays. 61-82. Lanham, Md.: Rowman & Littlefield, 1997.
  9. Eribon Didier, Michel Foucault. Biografia, tłum. Jacek Levin. Warszawa: KR, 2005.
  10. Foucault Michel, „«Omnes et singulatim»: przyczynek do krytyki politycznego rozumu”, [w:] Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, tłum. Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. 219-246. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
  11. Foucault Michel, „«Rządomyślność»”, [w:] Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, tłum. Damian Leszczyński, Lotar Rasiński, 163-185. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
  12. Foucault Michel, „Nietzsche, genealogia, historia”, [w:] Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, tłum. Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. Warszawa-Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2000.
  13. Foucault Michel, „Podmiot i władza” Lewą nogą, nr 10 (1998): 174-192.
  14. Foucault Michel, „Wola wiedzy”, [w:] Historia seksualności, t. I-II, tłum. Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant, Krzysztof Matuszewski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2020.
  15. Foucault Michel, „Wywiad w «Le Monde» z 21 lutego 1975 r.”, b.d.
  16. Foucault Michel, Archeologia wiedzy, tłum. Andrzej Siemek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977.
  17. Foucault Michel, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja, tłum. Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
  18. Foucault Michel, Nadzorować i karać, tłum. Tadeusz Komendant. Warszawa: Aletheia, 1998.
  19. Foucault Michel, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. Tadeusz Komendant. Warszawa: Aletheia, 2009.
  20. Foucault Michel, Słowa i rzeczy: Archeologia nauk humanistycznych, tłum. Tadeusz Komendant. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2007.
  21. Foucault Michel, Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w Collège de France, 1976, tłum. Małgorzata Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998.
  22. Giubilini Alberto, Sagar Sanyal. „The Ethics of Human Enhancement” Philosophy Compass, nr 4 (kwiecień 2015): 233-243. doi:10.1111/phc3.12208.
  23. Habermas Jürgen, Przyszłość natury ludzkiej: czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, tłum. Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Scholar, 2003. https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/906784/edition/870938.
  24. Hindess Barry, Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta, tłum. Damian Leszczyński. Warszawa; Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.
  25. Husak Douglas N., „Paternalism and Autonomy” Philosophy & Public Affairs, nr 1 (1981): 27-46.
  26. Laszuk Patrycja, „Ochrona i promocja wolności religijnej w polityce zewnętrznej Unii Europejskiej”, [w:] Unia Europejska wobec religii, red. Piotr Mazurkiewicz, Patrycja Laszuk, Urszula Góral. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2021.
  27. Lemke Thomas, Foucault’s Analysis of Modern Governmentality: A Critique of Political Reason, tłum. Erik Butler. London: Verso, 2019.
  28. Leszczyński Damian, Lotar Rasiński, „Wstęp”, [w:] Michel Foucault, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, tłum. Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. 7-42. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
  29. Magala Sławomir, „Foucault, czyli władza we krwi i w aerozolu” Miesięcznik Literacki, nr 10-11 (1989): 170-173.
  30. Miętek Agata, „Przeciw eugenice liberalnej” Dialogi Polityczne, nr 10 (2008): 85-93.
  31. Millon-Delsol Chantal, „Ocalić podmiot”, [w:] idem, Podmiotowość i tożsamość, tłum. Ariadna Lewańska. 133-143. Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, 2001.
  32. Nijakowski Lech, „Biowładza w późnej nowoczesności”, [w:] Wiedza-władza, red. Jan Szymczyk, Mariusz Zemło, Arkadiusz Jabłoński. 107-125. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009.
  33. Podniesiński Michał, Prawda i władza. Myśl Michela Foucaulta w latach 1956-1977. Kraków: TAiWPN Universitas, 2012.
  34. Russell Bertrand, Władza. Nowa analiza społeczna, przeł. Marek Kądzielski, Robert Gołębiewski. Warszawa: Książka i Wiedza, 2001.
  35. Szczepankowska Irena, Dyskurs prawny: języki, teksty i konteksty. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2016.
  36. Szlachta Bogdan, „Liberalna demokracja jako obóz koncentracyjny? Kilka uwag o mnożących się skandalicznych? opiniach” Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem, nr 4 (2017): 57-67. doi:10.19195/2300-7249.38.4.5.
  37. Szulakiewicz Marek, „Nowy człowiek – wprowadzenie do dyskusji”, [w:] W poszukiwaniu nowego czlowieka. Colloquia Torunensia XXIV, red. Marek Szulakiewicz. 53-74. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2020.
  38. Tylka Dominik, „Sprawozdanie z seminarium naukowego pt. Polityka «udoskonalania człowieka»” Myśl Polityczna. Political Thought, nr 2 (18) (2023): 233-244.
  39. Walentowicz Halina, „O dwóch projektach «czesania historii pod włos»: Michel Foucault a Szkoła Frankfurcka” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, nr 1 (2014): 195-213. doi:10.2478/pfns-2014-0017.
  40. Zbrzeźniak Urszula, Michel Foucault. Ku historycznej ontologii nas samych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010.