Przyrodzona godność człowieka podstawą sprawiedliwości: Znaczenie oraz kilka racji uzasadniających

Abstrakt

W artykule podjęte zostało zagadnienie przyrodzonej (wrodzonej) godności człowieka będącej podstawą sprawiedliwości. Przyjęto, że wiążąca się z samą istotą człowieka przyrodzona, nienaruszalna, niezbywalna i nieutracalna godność jest podstawą sprawiedliwości i jej wymogów nakazujących „oddać każdemu to, co mu się należy” (suum cuique tribuere), oddać „każdemu, co jest jego”, co jest własne, co jest należne. Celem artykułu jest uzasadnienie znaczenia, ważkości ugruntowania sprawiedliwości w rzeczywistości, jaką jest człowiek – byt sam w sobie i dla siebie. Zawsze cel, nigdy tylko środek. Prowadzone rozważania i analizy wskazują m.in., że ten fundament przesądza o obiektywnej podstawie, niekonwencyjności (nieumowności), niearbitralności, nierelatywizmie i uniwersalności sprawiedliwości. Zaakcentowano ponadto, że ugruntowanie sprawiedliwości w przyrodzonej godności jest odejściem od sprawiedliwości legalistycznej/legalnej (rozumianej jako zgodność z obowiązującym w państwie prawem), i wciąż dominującego w polskiej kulturze prawnej, acz szkodliwego, pozytywistycznego i formalistycznego paradygmatu prawa i nauk prawnych. W opracowaniu oparto się na metodzie ogólnej refleksji, metodzie analitycznej i aksjologicznej.