Pasek boczny artykułu

Przesłane
8 grudnia 2022
Opublikowane
25 stycznia 2023
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 377 Pobieranie : 357

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Artykuł dotyczy działalności kodyfikacyjnej w Rzeczypospolitej szlacheckiej XV-XVII stulecia. Zostały w nim omówione te dzieła, któren uzyskały status urzędowy i weszły w skład źródeł prawa stanowionego. Były one, niestety nieliczne,  bo dotyczyły Statutu Łaskiego i Formuli processus. Zaprezentowane zostały też prace kodyfikacyjne, które zostały podjęte z inicjatywy władz publicznych, sejmu lub króla - były one dominujące w I poł. XVI w. i skończyły się niepowodzeniem przekształacając się w prace prywatne, mimo woli, a czasami nawt wbrew woli ich autorów, a także indywidualne projekty kodyfikacyjne, których autorzy mieli nadzieję, że zostaną one zaakceptowane przez sejm walny i wejdą do kanonu ziemskiego prawa stanowionego. Dziełania te okazały się bezskuteczne i w ostateczności także weszły do grupy kompendiów prywatnych. Wreszcie krótko zaanalizowano dzieła prawnicze będące w założeniu prywatnymi zbiorami i pracowaniami prawa polskiego - miały one różny poziom, treść czy układ i w większym lub mniejszym zakresie były wykorzystywane w praktyce wymiaru sprawiedliwości. Dodatkową odrębną grupę stanowiły różnorodne źródła partykularne. Na zakończenie przedstawione zostały przyczyny niepowodzeń we wprowadzeniu do prawa stanowionego całóściowych opracowań szeroko pojętego prawa sądowego.

Słowa kluczowe

Rzeczpospolita szlachecka, prace kodyfikacyjne, źródła prawa urzędowe, kompendia prywatne, prawo partykularne Noblemen Republic, works on the codification of law, official legal sources, private collections of law, particular laws

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Referencje

  1. Źródła.
  2. - "Cautele quaedam in iure terrestri tentae et observate". W Archiwum Komisji Prawniczej, t. IX, wyd. S. Kutrzeba, Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności 1913.
  3. - "Ius municypale, to jest prawo miejskie majdeburskie, nowo z łacińskiego i z niemieckiego na polski język z pilnością i wiernie przełożone", wyd. Grzegorz Maria Kowalski, Kraków, Biblioteca Jagiellonica. Fontes et studia, T. 20.2011.
  4. - Jus polonicum codicibus veteribus manuscriptis et editionibus quibusque collatis, wyd. Jan Wincenty Bandtkieuj, Warszawa: Typographia Publica, Societatis Regiea Philomaticae Varsaviensis 1831.
  5. - Polskie statuty ziemskie w redakcji najstarszych druków (Syntagmata), wyd. Ludwik Łysiak, Stanisław Roman, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958.
  6. - Starodawne polskiego prawa pomniki, wyd. Michał Bobrzyński, t. III, Kraków. Nakładem Akademii Umiejętności, 1874.
  7. - Statuta Y Metrika Przywileiów Koronncy Ięzykiem Polskim Spisane, Y porządkiem prawie przyradzonym a barzo snadnym nowo zebrane Przez Stanisława Sarnickiego, cz. 1-2, Kraków: W Drukarni Łazarzowey, 1594.
  8. - Średnioweieczne prawa mazowieckiego pomniki z rękopisu petersburskiego, wyd. Oswald Balzer, Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności, 1895.
  9. - Volumina Legum, T. 1-6, Inwentarz, Petesburg: nakł. Jozafata Ohryzki, 1859-1860.
  10. Literatura.
  11. - Balzer, Oswald, W spawie sankcyi statutu mazowieckiego pierwszego z roku 1532. Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności, 1890.
  12. - Bardach, Juliusz, Bogusław Leśnodorski, MIchał Pietrzak. Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa: LexisNexis 2009.
  13. - Bibrzycki, Kazimierz. "Palczowski (Palczewski) Jan z Brzeziny. 61-62. W Polski Słownik Biograficzny. T. 25/1, 198.
  14. - Bobrzyński, Michał. "Przedmowa". W Starodawne Polskiego Prawa Pomniki, t.III, wyd. M. Bobrzyński, VI-XXIII. Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności, 1875.
  15. - Borzestowski, Marian. "Sprawa uchwalenia korektury pruskiej w obradach sejmiku generalnego Prus Królewskiuch (1580-1599)". W Studia Culmensia Historico-Juridica czyli Księga pamiętkowa 750-lecia prawa chełmińskiego, red. Zbigniew Zdrójkowski. T. 2, 235-270. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1990.
  16. - Bukowska, Krystyna. Tomasz Drezner polski romanista XVII wieku i jego znaczenie dla nauki prawa w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1960.
  17. - Byliński, janusz. "Jan Swoszowski - wytrawny parlamenmtarzysta i prawnik czasów Zygmunta III Wazy", 175-1888. Wrocław: Sobótka, nr 48, z. 2-3, 1993.
  18. - Bystroń, Jan Stanisław. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI-XVIII. T.II. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994.
  19. - Dunin, Karol. Dawne mazowieckie prawo. Warszawa: Biblioteka Umiejętności Prawnych, 1880.
  20. - Dzieduszycki, Klemens. Jan Herburt. Kasztelan sanocki. Rys biograficzny. Lwów: nakł. Karola Wilda z drukarni "Dziennika Polskiego", 1879.
  21. - Gansiniec, Ryszard. "Redaktor Syntagmatów", 191-296. Poznań: Czasopismo Prawno-Historyczne, R. 8, Nr 1, 1956.
  22. - Guzowski, Piotr. Pierwszy polski indeks ksiąg zakazanych, 195-196. Białystok: Studia Podlaskie. T. XII, 2002.
  23. - Jurek,Piotr, Historia państwa i prawa polskiego. Źródła prawa, sądownictwo. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1996.
  24. - Kaczmarczyk, Zdzisław, Bogusław Leśnodorski. Historia państwa i prawa Polski. Tom II od połowy XV wieku do r. 1795. Warszawa: Państwowe Wtdawnictwo Naukowe, 1966.
  25. - Kamińska, Krystyna. Summa Rajmunda Partenopejczyka jako zabytek średniowiecznego prawa rzymskiego. Poznań: Czasopismo Prawno-Historyczne, t. 26, z. 1, 147-157,1974.
  26. - Kamiński, Jan. Otto z Chodcza wojewoda krakowski: próba monografii historycznej. Złoczów: Dukarnia Wilhelma Zukerkandla, 1911.
  27. - Kawecka-Gryczowa, Alodia. "Janoszowski Jan Łazarzowic", 598-600. W Polski Słownik Biograficzny. T. 10, 1962/1964.
  28. - Kolankowski, Zygmunt. Zapomniany prawnik XVI wieku Jan Łączyński i jego "Kompendium sądów Króla Jegomości" Studium z dziejów polskiej literatury prawniczej. Toruń: Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 63, a. 2, 1960.
  29. - Kowalska, Halina. "Przyłuski Jakub". 206-209. W Polski Słownik Biograficzny. T. 29/1, 1986.
  30. - Kowalska, Halina i Janusz Sikorski. "Sarnicki Stanisław". 217-223. W Polski Słownik Biograficzny. T. 35/2, 1994.
  31. - Kowalski, Grzegorz Maria. "Paweł szczerbic h. Jelita (Koźlerogi) odmienione (1552-1609)", 397-399. W Polski Słownik Biograficzny. T. 47/3, 2011.
  32. - Kunderewicz, Cezary. Dzieła Stanisława Łochowskiego i Marcina Paciorkowskiego o polskim procesie granicznym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1956.
  33. - Lengnich, Bogumił, Prawo pospolite Królestwa Polskiego. Kraków: Redakcja Kwartalnika Naukowego, 1836.
  34. - Lesiński, Bogdan, Władysław Rozwadowski. Historia prawa sądowego. Zarys wykładu. Poznań: Ars boni et aequi, 1992.
  35. - Lewandowska-Malec, Izabela. "Krakowskie postulaty reformy szlacheckiego wymiaru sprawiedliwości I poł. XVII w." W Dzieje wymiaru sprawiedliwości, red. Tadeusz Maciejewski, 219-226. Koszalin: Miscelanea, Wydawnictwo Uczelnianej Bałtyckiej Wyższej Szkoły Humanistycznej, 1999.
  36. - Lewandowska-Malec, Izabela. "Pisarz ziemski Jan Swoszowski autorem projektu reformy ziemskiego procesu sądowego". W Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie - idee - prawo, red. Adam Lityński i Piotr Fiedorczyk, 243-258. Białystok: Wydawniztwo Uniwersytetu, 2002.
  37. - Lewandowska-Malec, Izabela, Postulaty reformy procesu sądowego w okresie rokoszu sandomierskiego (1606-1609), 53-69. Kraków; Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, z 1052, Prace Prawnicze, z 141, 1992.
  38. - Maciejewski, Tadeusz. Historia ustroju i prawa sądowego Polski. Warszawa: C.H.Beck, 2008.
  39. - Malinowska, Irena. Mikołaj Zalaszowski. Polski prawnik XVII stulecia na tle ówczesnej nauki prawa. Kraków: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rozprawy i Studia, 1960.
  40. - Moniuszko, Adam. Postulaty zmian w ziemskim procesie koronnym a próba jego reformy na przełomie XVI i XVII wieku. 147-173. Warszawa: Zeszyty Prawnicze Unowersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, t. 5, z. 1, 2005.
  41. - Naworski, Zbigniew. Szlachecki wymiar sprawiedliwości w Prusach Królewskich (1454-1772). Organizacja i funkcjonowanie. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2004.
  42. - Pacuski, Kazimierz. "Prażmowski Wawrzyniec", 391-393. W Polski Słownik Biograficzny, t. 28, 1984/1985.
  43. - Pauli, Lesław. Jan Nixdorff, pisarz prawa procesowego (1625-1697). Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1957.
  44. - Picur, Julia. O zbiorze Statuta i przywileje koronne z łacińskiego języka na polskie przełożone, nowym porządkiem zebrane autorstwa Jana Herburta, 167-192. Wrocław: Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis, vol. 6,nr 1, 2017.
  45. - Płaza, Stanisław. Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. I:X-XVIII w. Kraków: Księgarnia Akademicka, Wydawnictwo Naukowe, 1997.
  46. - Reszczyński, Jarosław. "O prawie i różności praw" w częściach wstępnych Summy legum i Sigismundiny". W Leges Sapere. Studia i prace dedykowane profesorowi Januszowi Sondlowi w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej, red. Wacław Uruszczak, Paulina Święcicka-Wystrychowska, Andrzej Kremer, 442-470. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
  47. - Reszczyński, Jarosław. "Paweł Szczerbicz i jego tłumaczenia prawa niemieckiego". W Regnare Gubernare Administrare, t. 2, Z dziejów administracji i nauki prawa, red. Stanisław Grodziski i Andrzej Dziadzio, 191-206. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. - Oficyna Wydawnicza Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2012.
  48. - Reszczyński, Jarosław. Sądownictwo i proces w kodyfikacji Macieja Śliwnickiego z 1523 roku. O wpływach prawa rzymskiego i praw obcych na myśl prawną polskiego Odrodzenia. Kraków: Monografie Wydziału Prawa i Adninistracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
  49. - Sójka-Zielińska, Katarzyna. Historia prawa. Warszawa: Pańastwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
  50. - Tafiłowski, Piotr. Jan Łaski (1456-1531): kanclerz koronny i prymas Polski. Warszawa: Uniwersytetv Warszawski, 2007.
  51. - Uruszczak, Wacław. Commune incliti Poloniae Regni privilegium costitutionum et indultuum. O tytule i mocy prawnej Statutu Łaskiego z 1506 roku. Kraków: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej, z. 96, 2006.
  52. - Uruszczak, Wacław. Historia państwa i prawa polskiego 966-1795. Warszawa; Wolters Kluwer, 2021.
  53. - Uruszczak, Wacław. Korektura praw z 1532 r. Studium historyczno-prawne, T. I-II. Warszawa-Kraków: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace prawnicze, t. CMLXVI, z. 135, t. MIII, z. 137, 1990-1991.
  54. - Uruszczok, Wacław. Król i sejm w świetle Korektury praw z 1532 r. Z badań nad przyczynami jej upadku, 123-141. Kraków: Krakowskie Sudia Prawnicze, t. VIII, 1975.
  55. - Zdrójkowski, Zbigniew, "Korektura pruska - jej powstanie, dzieje oraz jej rola w historii polskiej jurysdykcji i myśli prawniczej (1598-1830)", 109-151, Poznań: Czasopismo Prawno-Hisoryczne, t. XIII, z. 1, 1961.
  56. - Zięba, Agnieszka. "Summa" Rajmunda Partenopejczyka i je znaczenie w dyskusji o roli prawa rzymskiego w dawnej Polsce". W Leges Sapere. Studia i prace dedykowane profesorowi Januszowi Sondlowi w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej, red. Wacław Uruszczak, Paulina Święcicka-Wystrychowska, Andrzej Kremer, 755-767. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.

Inne teksty tego samego autora