Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Artykuły

Nr 4 (42) (2022)

Próby kodyfikacji prawa koronnego w Rzeczypospolitej szlacheckiej XV-XVII stulecia

DOI
https://doi.org/10.36128/priw.vi42.582
Przesłane
8 grudnia 2022
Opublikowane
19.01.2023
Wersje

Abstrakt

Artykuł dotyczy działalności kodyfikacyjnej w Rzeczypospolitej szlacheckiej XV-XVII stulecia. Zostały w nim omówione te dzieła, któren uzyskały status urzędowy i weszły w skład źródeł prawa stanowionego. Były one, niestety nieliczne,  bo dotyczyły Statutu Łaskiego i Formuli processus. Zaprezentowane zostały też prace kodyfikacyjne, które zostały podjęte z inicjatywy władz publicznych, sejmu lub króla - były one dominujące w I poł. XVI w. i skończyły się niepowodzeniem przekształacając się w prace prywatne, mimo woli, a czasami nawt wbrew woli ich autorów, a także indywidualne projekty kodyfikacyjne, których autorzy mieli nadzieję, że zostaną one zaakceptowane przez sejm walny i wejdą do kanonu ziemskiego prawa stanowionego. Dziełania te okazały się bezskuteczne i w ostateczności także weszły do grupy kompendiów prywatnych. Wreszcie krótko zaanalizowano dzieła prawnicze będące w założeniu prywatnymi zbiorami i pracowaniami prawa polskiego - miały one różny poziom, treść czy układ i w większym lub mniejszym zakresie były wykorzystywane w praktyce wymiaru sprawiedliwości. Dodatkową odrębną grupę stanowiły różnorodne źródła partykularne. Na zakończenie przedstawione zostały przyczyny niepowodzeń we wprowadzeniu do prawa stanowionego całóściowych opracowań szeroko pojętego prawa sądowego.

Bibliografia

  1. Źródła.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  2. - "Cautele quaedam in iure terrestri tentae et observate". W Archiwum Komisji Prawniczej, t. IX, wyd. S. Kutrzeba, Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności 1913.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  3. - "Ius municypale, to jest prawo miejskie majdeburskie, nowo z łacińskiego i z niemieckiego na polski język z pilnością i wiernie przełożone", wyd. Grzegorz Maria Kowalski, Kraków, Biblioteca Jagiellonica. Fontes et studia, T. 20.2011.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  4. - Jus polonicum codicibus veteribus manuscriptis et editionibus quibusque collatis, wyd. Jan Wincenty Bandtkieuj, Warszawa: Typographia Publica, Societatis Regiea Philomaticae Varsaviensis 1831.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  5. - Polskie statuty ziemskie w redakcji najstarszych druków (Syntagmata), wyd. Ludwik Łysiak, Stanisław Roman, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  6. - Starodawne polskiego prawa pomniki, wyd. Michał Bobrzyński, t. III, Kraków. Nakładem Akademii Umiejętności, 1874.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  7. - Statuta Y Metrika Przywileiów Koronncy Ięzykiem Polskim Spisane, Y porządkiem prawie przyradzonym a barzo snadnym nowo zebrane Przez Stanisława Sarnickiego, cz. 1-2, Kraków: W Drukarni Łazarzowey, 1594.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  8. - Średnioweieczne prawa mazowieckiego pomniki z rękopisu petersburskiego, wyd. Oswald Balzer, Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności, 1895.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  9. - Volumina Legum, T. 1-6, Inwentarz, Petesburg: nakł. Jozafata Ohryzki, 1859-1860.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  10. Literatura.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  11. - Balzer, Oswald, W spawie sankcyi statutu mazowieckiego pierwszego z roku 1532. Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności, 1890.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  12. - Bardach, Juliusz, Bogusław Leśnodorski, MIchał Pietrzak. Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa: LexisNexis 2009.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  13. - Bibrzycki, Kazimierz. "Palczowski (Palczewski) Jan z Brzeziny. 61-62. W Polski Słownik Biograficzny. T. 25/1, 198.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  14. - Bobrzyński, Michał. "Przedmowa". W Starodawne Polskiego Prawa Pomniki, t.III, wyd. M. Bobrzyński, VI-XXIII. Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności, 1875.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  15. - Borzestowski, Marian. "Sprawa uchwalenia korektury pruskiej w obradach sejmiku generalnego Prus Królewskiuch (1580-1599)". W Studia Culmensia Historico-Juridica czyli Księga pamiętkowa 750-lecia prawa chełmińskiego, red. Zbigniew Zdrójkowski. T. 2, 235-270. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1990.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  16. - Bukowska, Krystyna. Tomasz Drezner polski romanista XVII wieku i jego znaczenie dla nauki prawa w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1960.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  17. - Byliński, janusz. "Jan Swoszowski - wytrawny parlamenmtarzysta i prawnik czasów Zygmunta III Wazy", 175-1888. Wrocław: Sobótka, nr 48, z. 2-3, 1993.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  18. - Bystroń, Jan Stanisław. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI-XVIII. T.II. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  19. - Dunin, Karol. Dawne mazowieckie prawo. Warszawa: Biblioteka Umiejętności Prawnych, 1880.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  20. - Dzieduszycki, Klemens. Jan Herburt. Kasztelan sanocki. Rys biograficzny. Lwów: nakł. Karola Wilda z drukarni "Dziennika Polskiego", 1879.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  21. - Gansiniec, Ryszard. "Redaktor Syntagmatów", 191-296. Poznań: Czasopismo Prawno-Historyczne, R. 8, Nr 1, 1956.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  22. - Guzowski, Piotr. Pierwszy polski indeks ksiąg zakazanych, 195-196. Białystok: Studia Podlaskie. T. XII, 2002.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  23. - Jurek,Piotr, Historia państwa i prawa polskiego. Źródła prawa, sądownictwo. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1996.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  24. - Kaczmarczyk, Zdzisław, Bogusław Leśnodorski. Historia państwa i prawa Polski. Tom II od połowy XV wieku do r. 1795. Warszawa: Państwowe Wtdawnictwo Naukowe, 1966.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  25. - Kamińska, Krystyna. Summa Rajmunda Partenopejczyka jako zabytek średniowiecznego prawa rzymskiego. Poznań: Czasopismo Prawno-Historyczne, t. 26, z. 1, 147-157,1974.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  26. - Kamiński, Jan. Otto z Chodcza wojewoda krakowski: próba monografii historycznej. Złoczów: Dukarnia Wilhelma Zukerkandla, 1911.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  27. - Kawecka-Gryczowa, Alodia. "Janoszowski Jan Łazarzowic", 598-600. W Polski Słownik Biograficzny. T. 10, 1962/1964.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  28. - Kolankowski, Zygmunt. Zapomniany prawnik XVI wieku Jan Łączyński i jego "Kompendium sądów Króla Jegomości" Studium z dziejów polskiej literatury prawniczej. Toruń: Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 63, a. 2, 1960.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  29. - Kowalska, Halina. "Przyłuski Jakub". 206-209. W Polski Słownik Biograficzny. T. 29/1, 1986.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  30. - Kowalska, Halina i Janusz Sikorski. "Sarnicki Stanisław". 217-223. W Polski Słownik Biograficzny. T. 35/2, 1994.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  31. - Kowalski, Grzegorz Maria. "Paweł szczerbic h. Jelita (Koźlerogi) odmienione (1552-1609)", 397-399. W Polski Słownik Biograficzny. T. 47/3, 2011.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  32. - Kunderewicz, Cezary. Dzieła Stanisława Łochowskiego i Marcina Paciorkowskiego o polskim procesie granicznym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1956.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  33. - Lengnich, Bogumił, Prawo pospolite Królestwa Polskiego. Kraków: Redakcja Kwartalnika Naukowego, 1836.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  34. - Lesiński, Bogdan, Władysław Rozwadowski. Historia prawa sądowego. Zarys wykładu. Poznań: Ars boni et aequi, 1992.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  35. - Lewandowska-Malec, Izabela. "Krakowskie postulaty reformy szlacheckiego wymiaru sprawiedliwości I poł. XVII w." W Dzieje wymiaru sprawiedliwości, red. Tadeusz Maciejewski, 219-226. Koszalin: Miscelanea, Wydawnictwo Uczelnianej Bałtyckiej Wyższej Szkoły Humanistycznej, 1999.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  36. - Lewandowska-Malec, Izabela. "Pisarz ziemski Jan Swoszowski autorem projektu reformy ziemskiego procesu sądowego". W Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie - idee - prawo, red. Adam Lityński i Piotr Fiedorczyk, 243-258. Białystok: Wydawniztwo Uniwersytetu, 2002.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  37. - Lewandowska-Malec, Izabela, Postulaty reformy procesu sądowego w okresie rokoszu sandomierskiego (1606-1609), 53-69. Kraków; Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, z 1052, Prace Prawnicze, z 141, 1992.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  38. - Maciejewski, Tadeusz. Historia ustroju i prawa sądowego Polski. Warszawa: C.H.Beck, 2008.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  39. - Malinowska, Irena. Mikołaj Zalaszowski. Polski prawnik XVII stulecia na tle ówczesnej nauki prawa. Kraków: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rozprawy i Studia, 1960.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  40. - Moniuszko, Adam. Postulaty zmian w ziemskim procesie koronnym a próba jego reformy na przełomie XVI i XVII wieku. 147-173. Warszawa: Zeszyty Prawnicze Unowersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, t. 5, z. 1, 2005.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  41. - Naworski, Zbigniew. Szlachecki wymiar sprawiedliwości w Prusach Królewskich (1454-1772). Organizacja i funkcjonowanie. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2004.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  42. - Pacuski, Kazimierz. "Prażmowski Wawrzyniec", 391-393. W Polski Słownik Biograficzny, t. 28, 1984/1985.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  43. - Pauli, Lesław. Jan Nixdorff, pisarz prawa procesowego (1625-1697). Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1957.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  44. - Picur, Julia. O zbiorze Statuta i przywileje koronne z łacińskiego języka na polskie przełożone, nowym porządkiem zebrane autorstwa Jana Herburta, 167-192. Wrocław: Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis, vol. 6,nr 1, 2017.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  45. - Płaza, Stanisław. Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. I:X-XVIII w. Kraków: Księgarnia Akademicka, Wydawnictwo Naukowe, 1997.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  46. - Reszczyński, Jarosław. "O prawie i różności praw" w częściach wstępnych Summy legum i Sigismundiny". W Leges Sapere. Studia i prace dedykowane profesorowi Januszowi Sondlowi w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej, red. Wacław Uruszczak, Paulina Święcicka-Wystrychowska, Andrzej Kremer, 442-470. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  47. - Reszczyński, Jarosław. "Paweł Szczerbicz i jego tłumaczenia prawa niemieckiego". W Regnare Gubernare Administrare, t. 2, Z dziejów administracji i nauki prawa, red. Stanisław Grodziski i Andrzej Dziadzio, 191-206. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. - Oficyna Wydawnicza Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2012.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  48. - Reszczyński, Jarosław. Sądownictwo i proces w kodyfikacji Macieja Śliwnickiego z 1523 roku. O wpływach prawa rzymskiego i praw obcych na myśl prawną polskiego Odrodzenia. Kraków: Monografie Wydziału Prawa i Adninistracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  49. - Sójka-Zielińska, Katarzyna. Historia prawa. Warszawa: Pańastwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  50. - Tafiłowski, Piotr. Jan Łaski (1456-1531): kanclerz koronny i prymas Polski. Warszawa: Uniwersytetv Warszawski, 2007.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  51. - Uruszczak, Wacław. Commune incliti Poloniae Regni privilegium costitutionum et indultuum. O tytule i mocy prawnej Statutu Łaskiego z 1506 roku. Kraków: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej, z. 96, 2006.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  52. - Uruszczak, Wacław. Historia państwa i prawa polskiego 966-1795. Warszawa; Wolters Kluwer, 2021.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  53. - Uruszczak, Wacław. Korektura praw z 1532 r. Studium historyczno-prawne, T. I-II. Warszawa-Kraków: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace prawnicze, t. CMLXVI, z. 135, t. MIII, z. 137, 1990-1991.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  54. - Uruszczok, Wacław. Król i sejm w świetle Korektury praw z 1532 r. Z badań nad przyczynami jej upadku, 123-141. Kraków: Krakowskie Sudia Prawnicze, t. VIII, 1975.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  55. - Zdrójkowski, Zbigniew, "Korektura pruska - jej powstanie, dzieje oraz jej rola w historii polskiej jurysdykcji i myśli prawniczej (1598-1830)", 109-151, Poznań: Czasopismo Prawno-Hisoryczne, t. XIII, z. 1, 1961.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>
  56. - Zięba, Agnieszka. "Summa" Rajmunda Partenopejczyka i je znaczenie w dyskusji o roli prawa rzymskiego w dawnej Polsce". W Leges Sapere. Studia i prace dedykowane profesorowi Januszowi Sondlowi w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej, red. Wacław Uruszczak, Paulina Święcicka-Wystrychowska, Andrzej Kremer, 755-767. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
    Obejrzyj w Google Scholar -->>

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Inne teksty tego samego autora