Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Prawo i Więź

Artykuły

Nr 3 (37) (2021)

Zastosowanie teorii: analitycznej H.Harta i integralnej R.Dworkina w kulturze prawa stanowionego

DOI
https://doi.org/10.36128/priw.vi37.306
Przesłane
8 czerwca 2021
Opublikowane
20.10.2021

Abstrakt

Artykuł dotyczy analizy możliwości zastosowania analitycznej teorii prawa Herberta Harta oraz integralnej teorii prawa Ronalda Dworkina do opisu prawa, w tym procesu jego stosowania, w systemach prawnych opartych o monocentryczny katalog źródeł w postaci prawa stanowionego. Rozważania te poprzedzono syntetyczną charakterystyką głównych założeń obu omawianych koncepcji. W przypadku analitycznej teorii prawa H.Harta zwrócono uwagę na jej ogólny aspekt metodologiczny oraz sposób krytyki teorii prawa jako rozkazu autorstwa Johna Austina. Omówiono też, cenne dla jurysprudencji kontynentalnej rozważania Harta w kwestii semiotycznej analizy wypowiedzi powinnościowych, które ten formułował w oparciu o teorię performatywów. Wykorzystanie przez Harta pragmatycznej analizy języka prawa umożliwiło w pełniejszy sposób opisać różne przejawy tego zjawiska w kontynentalnej kulturze prawnej, przede wszystkim czyniąc precyzyjniejsze rozróżnienie na normy powstające w procesach stanowienia a stosowania prawa. W dalszej kolejności przedstawiono główne założenia koncepcji R.Dworkina, zwracając uwagę nie tylko na powszechnie znany podział na standardy (zasady) i reguły, ale również na rzadziej komentowany sposób krytyki tego autora, skoncentrowany na pozytywistycznym uwikłaniu w nominalizm pojęciowy i pogląd o możliwości ograniczenia wyjaśnienia prawa wyłącznie w oparciu o analizę semiotyczną, co Dworkin określił jako „ukąszenie semantyczne”.

Zarówno teoria: analityczna H.Harta i integralna R.Dworkina powstały w odniesieniu do rozumienia prawa w kulturze common law. Dodatkowo w obu tych koncepcjach autorzy starali się właściwie opisać i wyjaśnić mechanizm precedensowości, ze szczególnym uwzględnieniem tych sytuacji, w których sędzia anglosaski nie dysponował regułą z prawa stanowionego, ale dyskrecjonalnie tworzył prawo (problem tzw. trudnych przypadków). Obie koncepcje wymagają dostrzeżenia tego aspektu i dostosowania ich założeń do specyfiki kultury prawa stanowionego.

Bibliografia

  1. Alexy Robert, „W obronie niepozytywistycznej koncepcji prawa” Państwo i Prawo, z. 11-12 (1993): 34-49.
  2. Austin John, How to do things with words. Oxford: Clarendon Press, 1962. https://pure.mpg.de/rest/items/item_2271128/component/
  3. file_2271430/content.
  4. Bix Brian, „Radbruch’s Formula and Conceptual Analysis” American Journal of Jurisprudence, 45 (2011): 45-57. http://scholarship.law.umn.edu/faculty_articles/450.
  5. Brian Butler, „Dworkin’s »Semantic Sting« and Behavioral Pragmatics”, [w:] Further Advances in Pragmatics and Philosophy: Part 1 From Theory to Practice, red. Alberto Voltolini, Richard Warner. 259-273, Springer Verlag, 2018.
  6. Bunikowski Dawid, „Teoria deklaratoryjna i konstytutywna wykładni (Aktywizm i pasywizm prawniczy)” Państwo i Prawo, z. 11 (2005): 47-61.
  7. Dąbrowski Andrzej, „O filozofii analitycznej – zapewne nie po raz ostatni” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, nr 3 (2011): 173-191.
  8. Dworkin Ronald, Biorąc prawa poważnie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
  9. Dworkin Ronald, Law’s Empire. Cambridge: Harvard University Press, 1986.
  10. Dworkin Ronald, Taking rights seriously. Massachusetts: Harvard University Press, 1977.
  11. Dybowski Maciej, „Ronalda Dworkina koncepcja zasad prawa” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 3 (2001): 99-115.
  12. Gizbert-Studnicki Tomasz, Adam Dyrda, Andrzej Grabowski, Metodologiczne dychotomie. Krytyka pozytywistycznych teorii prawa. Warszawa: Wolters Kluwer, 2016.
  13. Gustaw Radbruch, „Pięć minut filozofii prawa”, [w:] Gustaw Radbruch, Filozofia prawa. 241-244, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
  14. Hart Herbert L. A., Law, liberty and morality. Stanford: Stanford University Press, 1963.
  15. Hart Herbert L. A., Pojęcie prawa. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2020.
  16. Kodeks Napoleona. https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/3661/edition/6697/content.
  17. Konecki Krzysztof Tomasz, „Przedmowa”, [w:] Barney G. Glaser, Anselm L. Strauss, Odkrywanie teorii ugruntowanej, Kraków: Wydawnictwo Nomos, 2009.
  18. Kordela Marzena, „Możliwość konstruowania ogólnej teorii zasad prawa. Uwagi do koncepcji Roberta Alexego” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 2 (2007): 11-28.
  19. Korybski Andrzej, „Precedens a analogia legis”, [w:] Precedens sądowy w polskim porządku prawnym, red. Leszek Leszczyński, Bartosz Liżewski, Adam Szot. 209-226. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2018.
  20. Korycka Milena, „Teoria zasad prawnych Roberta Alexy’ego” Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, z. 1 (2010): 48-63.
  21. Kozak Artur, Myślenie analityczne w nauce prawa i praktyce prawniczej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010.
  22. Opałek Kazimierz, Jerzy Wróblewski, Prawo: metodologia, filozofia, teoria prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
  23. Pulka Zbigniew, „Legitymizacja państwa w prawoznawstwie” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, 252 (1996).
  24. Radbruch Gustaw, Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: Trzaski, Evert & Michalski, 1924.
  25. Smolak Marek, „Filozofia prawa Ronalda Dworkina”, [w:] Filozofia prawa. Normy i fakty, red. Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski. 500-513. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020.
  26. Stelmach Jerzy, „Pozytywistyczne mity metody prawniczej” Forum prawnicze, nr 3 (2012): 7-14.
  27. Wróblewski Jerzy, „Interpretatio extensiva” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z.1 (1965): 111-132.
  28. Zajadło Jerzy, „Sędzia konstytucyjny – profil filozoficznoprawny”, [w:] Dyskrecjonalność w prawie, red. Wiesław Staśkiewicz, Tomasz Stawecki. 15-33. Warszawa, Lexis Nexis, 2010.
  29. Zirk-Sadowski Marek, „Analityczna filozofia prawa”, [w:] Filozofia prawa. Normy i fakty, red. Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski. 43-61. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020.
  30. Zirk-Sadowski Marek, „Metodologie teorii prawa a problem polityczności prawoznawstwa. Aspekt behawioralny i intensjonalny” Przegląd Prawa i Administracji, CX (2017): 51-62.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.