Kodeks Napoleona i jego recepcja w Księstwie Warszawskim

Abstrakt

Jednym z najdonioślejszych osiągnięć ery Napoleona był Code civile – Kodeks Napoleona jako zwieńczenie ideologicznej ewolucji spojrzenia na funkcjonowanie prawa prywatnego po okresie rewolucji francuskiej. Celem artykułu jest przedstawienie problemu recepcji kodeksu w czasach Księstwa Warszawskiego. Możemy zauważyć, że mimo pierwszych zachwytów nad francuskimi rozwiązaniami polityczno-prawnymi, pojawiły się pierwsze krytyczne oceny tych uregulowań ma opisywanym terytorium. Pierwsze pęknięcie było widoczne w momencie wprowadzania kodeksu. Przeciwko szybkiemu gruntowaniu francuskich rozwiązań przez ministra sprawiedliwości Feliksa Łubieńskiego, wypowiadali się członkowie Rady Stanu, a przede wszystkim jej prezes Stanisław Małachowski oraz jego następca Ludwik Gutakowski. Symptomatyczne jest to, ze elita polityczna w dużej mierze nie sprzyjała kodeksowi. Jednak opozycja ta zastał zdławiona, kodeks wprowadzono, a Małachowski musiał ustąpić. Ważnym oponentem francuskich rozwiązań była najwyższa hierarcha Kościoła katolickiego z arcybiskupem Raczyńskim na czele. Dla duchowieństwa nie do zaakceptowania było wprowadzenie systemu rozwodów oraz uczynienia z księży urzędników stanu cywilnego obsługujących m.in. Żydów czy niewierzących. Powyższe głosy były jednak „ciche”, a duża część elit zasadniczo były zauroczone Napoleonem.