Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer

Articles

No. 3 (41) (2022)

Protection of the Testator’s Will or the Necessity of Stabilization of Legal Relations? On the Constitutionality of the Legal Regulation of Defects of the Will Against the Background of Article 945 § 2 of the Civil Code)

Submitted
19 August 2022
Published
20-10-2022

Abstract

The inheritance law is an important area of clash of various values which justify the adopted legal regulations. A particular example of this problem is drawing up a will under the influence of defects in a declaration of will, aimed at, on the one hand, ensuring the protection of the testator’s last will, and, on the other, to limit the possibility of invoking the objection of defectiveness of a will after the preclusive periods provided for in Art. 945 § 2 of the Civil Code (aimed at ensuring an appropriate level of legal security, including in particular the need to stabilize legal relations arising after the death of the testator). At the same time, the adopted legal regulation may, however, constitute a source of legal consequences unacceptable from the point of view of the social sense of justice. In a special situation, due to the unequivocal exclusion of the possibility of challenging a defective will after preclusive periods, it is possible to determine the fate of the inherited estate on a basis of the will that does not reflect the actual and free will of the testator. The author aims at resolving the conflict of competing values constituting the justification of the adopted legal regulations, which requires reference to the axiological assumptions of the constitutional right of inheritance.

References

  1. Borysiak Witold, Dziedziczenie. Konstrukcja prawna. Warszawa: Lexis Nexis, 2013.
    View in Google Scholar
  2. Ciszewski, Jerzy, Jakub Knabe, „art. 945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. Jerzy Ciszewski, Piotr Nazaruk. Warszawa: Lex, 2022.
    View in Google Scholar
  3. Dobrzański Bronisław, „Jakie zmiany w stosunku do prawa spadkowego z 1946 r. wprowadzi kodeks cywilny?” Palestra, nr 7 (1964): 4-21.
    View in Google Scholar
  4. Drewek Marcin, „Kwestia ważności testamentu w prawie amerykańskim na przykładzie prawa stanu Teksas” Studia Iuridica Toruniensia, t. XX (2017): 99-122. https://doi.org/10.12775/SIT.2017.006.
    View in Google Scholar
  5. Felski Tadeusz, „Podmiotowe prawo do spadku” Palestra, nr 7-8 (2021): 73-81.
    View in Google Scholar
  6. Garlicki Leszek, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
    View in Google Scholar
  7. Grzybowski Stefan, „O rzekomej konwalidacji nieważnej czynności prawnej” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 3 (1974): 37-49.
    View in Google Scholar
  8. Gwiazdomorski Jan, Prawo spadkowe w zarysie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
    View in Google Scholar
  9. Jackowski Michał, „Ochrona praw nabytych a kryzys gospodarczy” Państwo i Prawo, nr 8 (2009): 3-16.
    View in Google Scholar
  10. Jakimowicz Wojciech, Publiczne prawa podmiotowe. Kraków: Zakamycze, 2002.
    View in Google Scholar
  11. Jarosz-Żukowska Sylwia, „art. 64”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. Leszek Garlicki, Marek Zubik. Warszawa: Lex, 2016.
    View in Google Scholar
  12. Kidyba Andrzej, Elżbieta Niezbecka, Kodeks cywilny. Komentarz, t. IV, Spadki. Warszawa: Wolters Kluwer, 2015.
    View in Google Scholar
  13. Księżak Paweł, Prawo spadkowe. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
    View in Google Scholar
  14. Kucia Bartosz, „945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. VI, Spadki (art. 922-1087), red. Mariusz Fras, Magdalena Habdas. 264-273. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
    View in Google Scholar
  15. Kuźmicka-Sulikowska Joanna, „art. 945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Edward Gniewek, Piotr Machnikowski. Warszawa: Legalis, 2021.
    View in Google Scholar
  16. Lewaszkiewicz-Petrykowska Biruta, „Wady oświadczenia woli przy sporządzaniu testamentu”, [w:] Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora Józefa Stanisława Piątowskiego, red. Bogudar Kordasiewicz, Ewa Łętowska. 201-213. Wrocław-Warszawa-Kraków--Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985.
    View in Google Scholar
  17. Maciejewska-Szałas Maja, „art. 945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Małgorzata BalwickaSzczyrba, Anna Sylwestrzak. 1445-1452.Warszawa: Wolters Kluwer, 2022.
    View in Google Scholar
  18. Mączyński Andrzej, „Konstytucyjne prawo dziedziczenia”, [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. Leszek Ogiegło, Wojciech Popiołek, Maciej Szpunar. 1165-1179. Kraków: Zakamycze, 2005.
    View in Google Scholar
  19. Mączyński Andrzej, „Nieważność testamentu sporządzonego pod wpływem wady oświadczenia woli”, [w:] Problemy kodyfikacji prawa cywilnego (studia i rozprawy). Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zbigniewa Radwańskiego, red. Stanisław Sołtysiński. 403-417. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1990.
    View in Google Scholar
  20. Mączyński Andrzej, „Wpływ wad oświadczenia woli na ważność testamentu” Rejent, nr 7-8 (1991): 24-44.
    View in Google Scholar
  21. Mikołajewicz Jarosław, „Pojmowanie państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego”, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. Sławomira Wronkowska (Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995), 99-117.
    View in Google Scholar
  22. Niedośpiał Michał, „Nieważność testamentu (a art. 5 k.c.). Glosa do postanowienia SN z dnia 9 grudnia 2010 r., IV CSK 248/10” Przegląd Sądowy, nr 7-8 (2012): 180-187.
    View in Google Scholar
  23. Nocuń Mateusz Jerzy, „Konstytucjonalizacja prywatnych praw podmiotowych jako przejaw dekodyfikacji. »Prawo dziedziczenia« w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.” Studia Iuridica, t. LXI (2015): 251-282.
    View in Google Scholar
  24. Nowacki Józef, „Rodzaje moralnej oceny prawa” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, seria I, Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 23 (1962): 27-38.
    View in Google Scholar
  25. Osajda Konrad, „art. 941”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Witold Borysiak. Warszawa: Legalis, 2022.
    View in Google Scholar
  26. Osajda Konrad, „art. 945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Witold Borysiak. Warszawa: Legalis 2022.
    View in Google Scholar
  27. Paluch Anna, Granice swobody rozrządzania majątkiem na wypadek śmierci w prawie polskim. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
    View in Google Scholar
  28. Pazdan Maksymilian, „Art. 945”, [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 450-1088, red. Krzysztof Pietrzykowski. Warszawa: Legalis 2021.
    View in Google Scholar
  29. Piątowski Józef Stanisław, Bogudar Kordasiewicz, Prawo spadkowe w zarysie. Warszawa: Wolters Kluwer, 2011.
    View in Google Scholar
  30. Radbruch Gustav, „Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo (Gesetzliches Unrecht und übergesetzliches Recht)”, [w:] Filozofia prawa. Wybór tekstów źródłowych, red. Antoni Kość, Tomasz Barankiewicz, Jadwiga Potrzeszcz. 221-230. Lublin: Petit, 2007.
    View in Google Scholar
  31. Radwański Zbigniew, „Wykładnia testamentów” Kwartalnik Prawa Prywatnego, z. 1 (1993): 5-30.
    View in Google Scholar
  32. Radwański Zbigniew, Maciej Gutowski, „Sankcje wadliwej czynności prawnej”, [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, t. II, red. Zbigniew Radwański, Adam Olejniczak. 542-586. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
    View in Google Scholar
  33. Safjan Marek, „Prawo, wartości i demokracja” Chrześcijaństwo-Świat-Polityka, nr 1 (2008): 523.
    View in Google Scholar
  34. Safjan Marek, „Zasady prawa prywatnego”, [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, t. I, red. Marek Safjan. 318-365. Warszawa: C. H. Beck, 2012.
    View in Google Scholar
  35. Skowrońska-Bocian Elżbieta, „Glosa do postanowienia SN z dnia 21 stycznia 1997 r., II CKN 15/96” Orzecznictwo Sądów Polskich, nr 3 (1998): 59.
    View in Google Scholar
  36. Skowrońska-Bocian Elżbieta, Prawo spadkowe. Warszawa: C. H. Beck, 2022.
    View in Google Scholar
  37. Skowrońska-Bocian Elżbieta, Jacek Wierciński, „945”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. VI, Spadki, red. Jacek Gudowski. 131-141. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
    View in Google Scholar
  38. Sokołowski Tomasz, Krzysztof Żok, „art. 941”, [w:] Kodeks cywilny, t. III, Komentarz. Art. 627-1088, red. Maciej Gutowski, Warszawa: Legalis 2022.
    View in Google Scholar
  39. Szpunar Adam, „O konwalidacji nieważnej czynności prawnej” Państwo i Prawo, nr 5 (1986): 20-32.
    View in Google Scholar
  40. Szpunar Adam, „Uwagi o pojęciu prawa dziedziczenia” Rejent, nr 5 (2002): 13-26.
    View in Google Scholar
  41. Szydło Marek, „Wolność prawnie chroniona jako modalność prawna”, [w:] Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, red. Jerzy Supernat. 729-740. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.
    View in Google Scholar
  42. Trzewik Jacek, „O formie testamentu na tle regulacji rozporządzenia eIDAS” Państwo i Prawo, nr 10 (2019): 76-90.
    View in Google Scholar
  43. Trzewik Jacek, „Z rozważań nad koncepcją podmiotowego prawa dziedziczenia”, [w:] Państwo. Konstytucja. Prawo. Księga pamiątkowa poświęcona Sędziemu Trybunału Konstytucyjnego Profesorowi Henrykowi Ciochowi. Studia i Materiały – Trybunał Konstytucyjny, z. 60 (2018): 443-470.
    View in Google Scholar
  44. Trzewik Jacek, Publiczne prawa podmiotowe jednostki w systemie prawa ochrony środowiska. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2016.
    View in Google Scholar
  45. Witczak Hanna, Agnieszka Kawałko, Prawo spadkowe. Warszawa: C. H. Beck, 2014.
    View in Google Scholar
  46. Witczak Hanna, Wyłączenie od dziedziczenia na mocy orzeczenia sądu. Warszawa: Lexis Nexis, 2013.
    View in Google Scholar
  47. Wolak Grzegorz, „Nieważność testamentu wskutek wad oświadczenia woli – glosa – I CSK 140/07” Monitor Prawniczy, nr 11 (2009): 619-626.
    View in Google Scholar
  48. Wójcik Sylwester, „Testament”, [w:] System prawa cywilnego, t. IV, Prawo spadkowe, red. Józef Stanisław Piątowski. 172-219. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1986.
    View in Google Scholar
  49. Wójcik Sylwester, Fryderyk Zoll, „Testament”, [w:] System prawa prywatnego. Prawo spadkowe, t. X, red. Bogudar Kordasiewicz. 332-419. Warszawa: C. H. Beck, 2015.
    View in Google Scholar
  50. Załucki Mariusz, Wydziedziczenie w prawie polskim na tle porównawczym. Warszawa: Wolters Kluwer, 2010.
    View in Google Scholar
  51. Zaradkiewicz Kamil, „Instytucjonalizacja wolności majątkowej. Koncepcja prawa podstawowego własności i jej urzeczywistnienie w prawie prywatnym” Studia i Materiały – Trybunał Konstytucyjny, z. 45 (2013): 1-594.
    View in Google Scholar
  52. Ziembiński Zygmunt, Wartości konstytucyjne: zarys problematyki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1993.
    View in Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.