Pasek boczny artykułu

Przesłane
10 września 2020
Opublikowane
18 stycznia 2021
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 320 Pobieranie : 514

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Europejski Trybunał Praw Człowieka określa się mianem najbardziej efektywnego spośród wszystkich międzynarodowych trybunałów praw człowieka na świecie. Jednakże u progu trzeciej dekady XXI wieku ETPC staje przed coraz poważniejszymi wyzwaniami. Niezależnie od kryzysu spowodowanego niewydolnością mechanizmu implementacyjnego Konwencji spowodowanej ogromną ilością napływających skarg, po fali eurosceptycyzmu, pojawiły się tendencje populistyczne widoczne zwłaszcza w niektórych krajach europejskich. Sam Trybunał stał się silnej przedmiotem krytyki, zwłaszcza ze strony niektórych państw stron EKPC. W tym kontekście zasadne wydaje się również postawienie innego pytania o aktualność wspomnianej wcześniej debaty na temat konstytucyjnego charakteru ETPC? W szczególności idzie o to, czy nadal można mówić o konstytucyjnym charakterze strasburskiego Trybunału?


Próba odpowiedzi na to pytanie podjęta została prze pryzmat debaty na temat konstytucyjnego charakteru ETPC, a następnie, co się z tym wiąże, zagadnienie konstytucyjnego charakteru orzeczeń tego międzynarodowego organu sądowego. Następnie kwestia konstytucyjnego charakteru Trybunału przenalizowana została w kontekście jego legitymizacji we współczesnych warunkach panujących w Europie.


Autor dochodzi do wniosku, iż zjawisko konstytucjonalizacji ETPCz jest raczej pewnym długotrwałym procesem niż istniejącym stanem rzeczy. Przebieg tego procesu i jego wynik uzależniony jest od różnych czynników, przy czym szczególnie ważną rolę pełni poziom legitymizacji ETPCz. Poziom ten z kolei uzależniony jest zarówno od czynników wewnętrznych, pozostających w gestii samego ETPC, jak i zewnętrznych, w tym od postawy państw-stron, w tym ich najwyższych sądów krajowych oraz ich gotowości do wykonywania wyroków strasburskiego trybunału.


Istotna rola ETPC w tym procesie oznacza, iż może on przyczyniać się zarówno do pogłębiania procesu konstytucjonalizacji, jak do jego osłabiania. Wiele zależy od samego Trybunału, jego odwagi, poziomu wydawanych orzeczeń, a także gotowości państw do uznawania roli konstytucyjnej ETPC.  Długofalowo ETPC nie tylko nie powinien zaprzestać realizowania swojej misji urzeczywistnienia ducha Konwencji i obrony praw człowieka w Europie, ale powinien ją realizować w sposób konstytucyjny, jako trybunał konstytucyjny Europy w dziedzinie praw człowieka.

Szczegóły artykułu

Referencje

  1. Arnardóttir Oddný Mjöll, „Interpretata, Erga Omnes Effect and the Role of the Margin of Appreciation in Giving Domestic Effect to the Judgments of the European Court of Human Rights” The European Journal of International Law, nr 3 (2017): 819- 843.
  2. Baehr Peter, „Controversies In the Current International Human Rights Debate” Human Rights Working Papers, nr 3 (2000): 3-15.
  3. Balcerzak Michał, „Precedens w prawie międzynarodowym praw człowieka a zagadnienia wybrane”, [w:] Prawa człowieka w XXI wieku. Wyzwania dla ochrony prawnej, red. Cezary Mik. 77–91. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, 2005.
  4. Beernaert Marie-Aude, „Protocol 14 and New Strasbourg Procedures: Towards Greater Efficiency? And at What Price?” European Human Rights Law Review, nr 5 (2004): 544-557.
  5. Breuer Marten, „»Principles Resistance« to ECtHR Judgments: Dogmatic Framework and Centeptual Meaning”, [w:] Principled Resistance to ECtHR Judgements – A New Paradigm?, red. Marten Breuer. 3-34. Heidelberg: Springer, 2019.
  6. Çalı Basak, Anne Koch, Nicola Bruch, „The Legitimacy of the European Court of Human Rights: The View from the Ground Strasbourg”, 2011, http://ecthrproject.files.wordpress.com/2011/04/ecthrlegitimacyreport.pdf.
  7. Cameron David, „What’s wrong with the European court of human rights?”. https://www.theguardian.com/politics/reality-check-with-polly-curtis/2012/jan/25/european-court-of-human-rights.
  8. Christoffersen Jonas, Mikael Rask Madsen, „Introduction: The European Court of Human Rights between Law and Polics”, [w:] The European Court of Human Rights between Law and Politics, red. Jonas Christoffersen, Mikael Rask. 1-13. Oxford: Oxford University Press, 2011.
  9. Costa Jean-Paul, „Current Challenges for the European Court of Human Rights, A Raymond and Beverly Sackler Distinguished Lecture in Human Rights, Leiden Law School”, 10 December 2011.
  10. http://media. leidenuniv.nl/legacy/current-challenges-for-theeuropean-court-of-human-rights--sackler-lecture-by-costa-doc.pdf.
  11. de Blois Matthijs, „The Fundamental Freedom of the European Court of Human Rights”, [w:] The Dynamics of the Protection of Human Rights in Europe. Esseys in Honour of G. Schermers, red. Matthijs de Blois, Henry Shermers. vol. III. 31-49. Dordrecht-Boston-London: Martinus Njhoff Publishers, 1994.
  12. Drzewicki Krzysztof, „Reforma Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – filozofia zmian czy zmiana filozofii?” Europejski Przegląd Sądowy, nr 6 (2006): 4-13.
  13. Dzehtsiarou Kanstantsin, Vassilis Tzevelekos, „The Conscience of Europe that Landed in Strasbourg: A Circle of Life of the European Court of Human Rights” European Convention on Human Rights Law Review”, nr 1 (2020): 1-6.
  14. „EU accession to the ECHR”. https://www.coe.int/en/web/human-rights-intergovernmental-cooperation/accession-of-the-european-union-to-theeuropean-convention-on-human-rights.
  15. The European Court of Human Rights and its Discontents, red. Spyridon Flogati, Tom Zwart, Julie Fraser. Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited, 2013.
  16. Garlicki Lech, Luzius Wildhaber, „Torując drogę dalekosiężnej wizji europejskiej ochrony praw człowieka w XXI w. II Szczyt Rady Europy i Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności”, [w:] Polska i Rada Europy 1990–2005, red. H. Machińska. 105-124. Warszawa: Biuletyn Biura Informacji Rady Europy, 2006.
  17. Greer Stephen, „Constitutionalizing Adjudication under the European Convention on Human Rights”, Oxford Journal of Legal Studies, nr 3 (2003): 405-433.
  18. Gronowska Bożena, Europejski Trybunał Praw Człowieka. W poszukiwaniu efektywnej ochrony praw jednostki. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, 2011.
  19. Flauss Jean-François, „La Cour européenne des droits de l’homme est-elle une Court constitutionnelle?” Revue française de Droit constitutionnelle, nr 36 (1999): 711-728.
  20. Greer Steven, Luzius Wildhaber, „Revisiting the Debate about »constitutionalising« the European Court of Human Rights” Human Rights Law Review, nr 12 (2013): 655-687.
  21. Harmsen Robert, „The European Court of Human Rights as a »Constitutional Court«”, [w:] Judges, Transition, and Human Rights, red. Morison John, Mc Evoy Kieran, Gordon Anthony. 33-53. Oxford: Oxford University Press 2007.
  22. Helfer Lawrence, „Redesigning the European Court of Human Rights: Embeddedness as a Deep Structural Principle of the European Human Rights Regime” The European Journal of International Law, nr 1 (2008): 125-159.
  23. Helfer Lawrence, Karen Alter, „Legitimacy and Lawmaking: A Tale of Three International Courts” Theoretical Inquiries in Law, vol. 14 (2013): 479-503.
  24. Husa Jaakko, „Nordic Constitutionalism and European Human Rights Law – Mixing Oil with Water?” Scandinavian Studies in Law, vol. 55 (2011): 102-124.
  25. Kowalska Renata, „Reforma Europejskiego Trybunału Praw Człowieka” Biuletyn Biura Informacji Rady Europy, nr 1 (2004): 3-16.
  26. Letsas George, A Theory of Interpretation of the European Convention of Human Rights. Oxford: Oxford University Press, 2007.
  27. Łętowska Ewa, Dialog głuchych: ETPCz-organy krajowe, wystąpienie na webinarium: Europejski Trybunał Praw Człowieka a kryzys praworządności w Polsce.
  28. https://www.rpo.gov.pl/pl/content/europejski-trybunal-praw--czlowieka-kryzys-praworzadnosci-w-polsce.
  29. Mäger Kerttu, „Enforcing the Judgments of the ECtHR in Russia in Light of the Amendments to the Law on the Constitutional Court” Juridica International, vol. 24 (2016): 14-22.
  30. Macdonald Ronald, John Steven, „The Margin of Appreciation”, [w:] The European System for the Protection of Human Rights, red. Ronald, Steven, John Macdonald, Franz Matscher, Herbert Petzold. 83-124. Dordrecht-Boston-Londyn: Martinus Nijhoff Publishers, 1993.
  31. Mahoney Paul, „An Insider’s View of the Reform Debat (How to Maintaiin the Effectiveness of the European Court of Human Rights” Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechte – Bulletin, nr 29 (2004): 170-175.
  32. Mik Cezary, „Ochrona praw człowieka w świetle źródeł współczesnego prawa międzynarodowego”, [w:] Prawa człowieka w XXI wieku. Wyzwania dla ochrony prawnej, red. Cezary Mik. 11-35. Toruń, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, 2005.
  33. Merrills John Graham, The Development of International Law by the European Court of Human Rights. Manchester: Manchester University Press, 1995.
  34. Mowbray Alister, „The Creativity of the European Court of Human Rights” Human Rights Law Journal, nr 1 (2005): 57-79.
  35. O’Boyle Michael, „The Future of the European Court of Human Rights” German Law Journal, nr 10 (2011): 1862-1878.
  36. Pogorzelska Matylda, „Całkowity zakaz tortur i narażania na tortury – orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Saadi v. Italy” Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, nr 2,(2009): 163-178.
  37. Report of the Group of Wise Persons to the Committee of Ministers CM Documents, 979bis Meeting, 15 November 2006, CM (2006) 203, pkt 24. https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=09000016805d7893.
  38. Report of the Evaluation Group to the Committee of Ministers on the European Court of Human Rights, Council of Europe, Strasbourg, 27.09.2001 r., pkt 98.
  39. https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=09000016804f3d0b.
  40. Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich w tej sprawie: RPO: sprawa islandzka przed ETPCZ może być pomocna dla naprawy polskiego sądownictwa. https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-sprawa-islandzka--w-ETPCz-moze-pomoc-naprawic-polskie-sadownictwo.
  41. State of Democracy, „Human rights and the Rule of Law, Populism – How strong are Europe’s checks and balances? Report by the Secretary General of the Council of Europe 2017”, Council of Europe, April 2017.
  42. https://www.coe.int/en/web/portal/news-2017/-/asset_publisher/StEVosr24HJ2/content/populism-how-strong-are-europe-s-checks-andbalances-?inheritRedirect=false.
  43. Smirnova Maria, „Russian Constitutional Court affirms Russian Constitution’s supremacy over ECtHR decisions”. EJIL:Talk! Blog of the European Journal of International Law. http://www.ejiltalk.org/russian-constitutional-court-affirms-russian-constitutions-supremacy-over-ecthr-decisions/.
  44. Steering Committee for Human Rights (CDDH). Guaranteeing the Longterm Effectiveness of the European Court of Human Rights. Final Report Containing Proposals of the CDDH. Adopted by the CDDH on 4 April 2003, Strasbourg,CDDH(2003)006 Final.
  45. Tulkens Françoise, Marc Fischbach, Josep Casadevall, Wilhelmina Thomassen, „Pur le droit de recours individuel”, [w:] La réforme de la Cour européenne des droits de l’homme, Bruylant, red. Christophe Pettiti. 170-175. Bruksela: Bruylant 2003.
  46. Widłak Tomasz, „O konstytucjonalizacji prawa międzynarodowego – ku konstytucji społeczności międzynarodowej?” Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, vol. VIII (2010): 49-79.
  47. Wildahber Luzius, „A Constitutional Future for the European Court of Human Rights” Human Rights Law Journal, nr 507 (2002): 161-165.
  48. Wiśniewski Adam, Koncepcja marginesu oceny w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
  49. Wiśniewski Adam, „O legitymizacji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka” Gdańskie Studia Prawnicze, tom XXXVIII (2017): 535-546.
  50. Zajadło Jerzy, „Konstytucjonalizacja”, [w:] Leksykon prawa międzynarodowego. 100 podstawowych pojęć, red. Anna Przyborowska-Klimczak, Dorota Pyć. 131-138. Warszawa: C.H. Beck, 2012.