Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
Artykuł dotyczy analizy możliwości zastosowania analitycznej teorii prawa Herberta Harta oraz integralnej teorii prawa Ronalda Dworkina do opisu prawa, w tym procesu jego stosowania, w systemach prawnych opartych o monocentryczny katalog źródeł w postaci prawa stanowionego. Rozważania te poprzedzono syntetyczną charakterystyką głównych założeń obu omawianych koncepcji. W przypadku analitycznej teorii prawa H.Harta zwrócono uwagę na jej ogólny aspekt metodologiczny oraz sposób krytyki teorii prawa jako rozkazu autorstwa Johna Austina. Omówiono też, cenne dla jurysprudencji kontynentalnej rozważania Harta w kwestii semiotycznej analizy wypowiedzi powinnościowych, które ten formułował w oparciu o teorię performatywów. Wykorzystanie przez Harta pragmatycznej analizy języka prawa umożliwiło w pełniejszy sposób opisać różne przejawy tego zjawiska w kontynentalnej kulturze prawnej, przede wszystkim czyniąc precyzyjniejsze rozróżnienie na normy powstające w procesach stanowienia a stosowania prawa. W dalszej kolejności przedstawiono główne założenia koncepcji R.Dworkina, zwracając uwagę nie tylko na powszechnie znany podział na standardy (zasady) i reguły, ale również na rzadziej komentowany sposób krytyki tego autora, skoncentrowany na pozytywistycznym uwikłaniu w nominalizm pojęciowy i pogląd o możliwości ograniczenia wyjaśnienia prawa wyłącznie w oparciu o analizę semiotyczną, co Dworkin określił jako „ukąszenie semantyczne”.
Zarówno teoria: analityczna H.Harta i integralna R.Dworkina powstały w odniesieniu do rozumienia prawa w kulturze common law. Dodatkowo w obu tych koncepcjach autorzy starali się właściwie opisać i wyjaśnić mechanizm precedensowości, ze szczególnym uwzględnieniem tych sytuacji, w których sędzia anglosaski nie dysponował regułą z prawa stanowionego, ale dyskrecjonalnie tworzył prawo (problem tzw. trudnych przypadków). Obie koncepcje wymagają dostrzeżenia tego aspektu i dostosowania ich założeń do specyfiki kultury prawa stanowionego.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Alexy Robert, „W obronie niepozytywistycznej koncepcji prawa” Państwo i Prawo, z. 11-12 (1993): 34-49.
- Austin John, How to do things with words. Oxford: Clarendon Press, 1962. https://pure.mpg.de/rest/items/item_2271128/component/
- file_2271430/content.
- Bix Brian, „Radbruch’s Formula and Conceptual Analysis” American Journal of Jurisprudence, 45 (2011): 45-57. http://scholarship.law.umn.edu/faculty_articles/450.
- Brian Butler, „Dworkin’s »Semantic Sting« and Behavioral Pragmatics”, [w:] Further Advances in Pragmatics and Philosophy: Part 1 From Theory to Practice, red. Alberto Voltolini, Richard Warner. 259-273, Springer Verlag, 2018.
- Bunikowski Dawid, „Teoria deklaratoryjna i konstytutywna wykładni (Aktywizm i pasywizm prawniczy)” Państwo i Prawo, z. 11 (2005): 47-61.
- Dąbrowski Andrzej, „O filozofii analitycznej – zapewne nie po raz ostatni” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, nr 3 (2011): 173-191.
- Dworkin Ronald, Biorąc prawa poważnie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
- Dworkin Ronald, Law’s Empire. Cambridge: Harvard University Press, 1986.
- Dworkin Ronald, Taking rights seriously. Massachusetts: Harvard University Press, 1977.
- Dybowski Maciej, „Ronalda Dworkina koncepcja zasad prawa” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 3 (2001): 99-115.
- Gizbert-Studnicki Tomasz, Adam Dyrda, Andrzej Grabowski, Metodologiczne dychotomie. Krytyka pozytywistycznych teorii prawa. Warszawa: Wolters Kluwer, 2016.
- Gustaw Radbruch, „Pięć minut filozofii prawa”, [w:] Gustaw Radbruch, Filozofia prawa. 241-244, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
- Hart Herbert L. A., Law, liberty and morality. Stanford: Stanford University Press, 1963.
- Hart Herbert L. A., Pojęcie prawa. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2020.
- Kodeks Napoleona. https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/3661/edition/6697/content.
- Konecki Krzysztof Tomasz, „Przedmowa”, [w:] Barney G. Glaser, Anselm L. Strauss, Odkrywanie teorii ugruntowanej, Kraków: Wydawnictwo Nomos, 2009.
- Kordela Marzena, „Możliwość konstruowania ogólnej teorii zasad prawa. Uwagi do koncepcji Roberta Alexego” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 2 (2007): 11-28.
- Korybski Andrzej, „Precedens a analogia legis”, [w:] Precedens sądowy w polskim porządku prawnym, red. Leszek Leszczyński, Bartosz Liżewski, Adam Szot. 209-226. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2018.
- Korycka Milena, „Teoria zasad prawnych Roberta Alexy’ego” Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, z. 1 (2010): 48-63.
- Kozak Artur, Myślenie analityczne w nauce prawa i praktyce prawniczej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010.
- Opałek Kazimierz, Jerzy Wróblewski, Prawo: metodologia, filozofia, teoria prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
- Pulka Zbigniew, „Legitymizacja państwa w prawoznawstwie” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, 252 (1996).
- Radbruch Gustaw, Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: Trzaski, Evert & Michalski, 1924.
- Smolak Marek, „Filozofia prawa Ronalda Dworkina”, [w:] Filozofia prawa. Normy i fakty, red. Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski. 500-513. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020.
- Stelmach Jerzy, „Pozytywistyczne mity metody prawniczej” Forum prawnicze, nr 3 (2012): 7-14.
- Wróblewski Jerzy, „Interpretatio extensiva” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z.1 (1965): 111-132.
- Zajadło Jerzy, „Sędzia konstytucyjny – profil filozoficznoprawny”, [w:] Dyskrecjonalność w prawie, red. Wiesław Staśkiewicz, Tomasz Stawecki. 15-33. Warszawa, Lexis Nexis, 2010.
- Zirk-Sadowski Marek, „Analityczna filozofia prawa”, [w:] Filozofia prawa. Normy i fakty, red. Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski. 43-61. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020.
- Zirk-Sadowski Marek, „Metodologie teorii prawa a problem polityczności prawoznawstwa. Aspekt behawioralny i intensjonalny” Przegląd Prawa i Administracji, CX (2017): 51-62.
Referencje
Alexy Robert, „W obronie niepozytywistycznej koncepcji prawa” Państwo i Prawo, z. 11-12 (1993): 34-49.
Austin John, How to do things with words. Oxford: Clarendon Press, 1962. https://pure.mpg.de/rest/items/item_2271128/component/
file_2271430/content.
Bix Brian, „Radbruch’s Formula and Conceptual Analysis” American Journal of Jurisprudence, 45 (2011): 45-57. http://scholarship.law.umn.edu/faculty_articles/450.
Brian Butler, „Dworkin’s »Semantic Sting« and Behavioral Pragmatics”, [w:] Further Advances in Pragmatics and Philosophy: Part 1 From Theory to Practice, red. Alberto Voltolini, Richard Warner. 259-273, Springer Verlag, 2018.
Bunikowski Dawid, „Teoria deklaratoryjna i konstytutywna wykładni (Aktywizm i pasywizm prawniczy)” Państwo i Prawo, z. 11 (2005): 47-61.
Dąbrowski Andrzej, „O filozofii analitycznej – zapewne nie po raz ostatni” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, nr 3 (2011): 173-191.
Dworkin Ronald, Biorąc prawa poważnie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
Dworkin Ronald, Law’s Empire. Cambridge: Harvard University Press, 1986.
Dworkin Ronald, Taking rights seriously. Massachusetts: Harvard University Press, 1977.
Dybowski Maciej, „Ronalda Dworkina koncepcja zasad prawa” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 3 (2001): 99-115.
Gizbert-Studnicki Tomasz, Adam Dyrda, Andrzej Grabowski, Metodologiczne dychotomie. Krytyka pozytywistycznych teorii prawa. Warszawa: Wolters Kluwer, 2016.
Gustaw Radbruch, „Pięć minut filozofii prawa”, [w:] Gustaw Radbruch, Filozofia prawa. 241-244, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
Hart Herbert L. A., Law, liberty and morality. Stanford: Stanford University Press, 1963.
Hart Herbert L. A., Pojęcie prawa. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2020.
Kodeks Napoleona. https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/3661/edition/6697/content.
Konecki Krzysztof Tomasz, „Przedmowa”, [w:] Barney G. Glaser, Anselm L. Strauss, Odkrywanie teorii ugruntowanej, Kraków: Wydawnictwo Nomos, 2009.
Kordela Marzena, „Możliwość konstruowania ogólnej teorii zasad prawa. Uwagi do koncepcji Roberta Alexego” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 2 (2007): 11-28.
Korybski Andrzej, „Precedens a analogia legis”, [w:] Precedens sądowy w polskim porządku prawnym, red. Leszek Leszczyński, Bartosz Liżewski, Adam Szot. 209-226. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2018.
Korycka Milena, „Teoria zasad prawnych Roberta Alexy’ego” Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, z. 1 (2010): 48-63.
Kozak Artur, Myślenie analityczne w nauce prawa i praktyce prawniczej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010.
Opałek Kazimierz, Jerzy Wróblewski, Prawo: metodologia, filozofia, teoria prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
Pulka Zbigniew, „Legitymizacja państwa w prawoznawstwie” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, 252 (1996).
Radbruch Gustaw, Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: Trzaski, Evert & Michalski, 1924.
Smolak Marek, „Filozofia prawa Ronalda Dworkina”, [w:] Filozofia prawa. Normy i fakty, red. Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski. 500-513. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020.
Stelmach Jerzy, „Pozytywistyczne mity metody prawniczej” Forum prawnicze, nr 3 (2012): 7-14.
Wróblewski Jerzy, „Interpretatio extensiva” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z.1 (1965): 111-132.
Zajadło Jerzy, „Sędzia konstytucyjny – profil filozoficznoprawny”, [w:] Dyskrecjonalność w prawie, red. Wiesław Staśkiewicz, Tomasz Stawecki. 15-33. Warszawa, Lexis Nexis, 2010.
Zirk-Sadowski Marek, „Analityczna filozofia prawa”, [w:] Filozofia prawa. Normy i fakty, red. Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski. 43-61. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020.
Zirk-Sadowski Marek, „Metodologie teorii prawa a problem polityczności prawoznawstwa. Aspekt behawioralny i intensjonalny” Przegląd Prawa i Administracji, CX (2017): 51-62.