Naruszenia przepisów III Statutu litewskiego w działalności sądów szlacheckich II połowy XVIII wieku

Abstrakt

Pomimo pojawiających się w II połowie XVIII wieku postulatów poprawy części Statutu z 1588 roku litewska szlachta pozostawała bardzo przywiązana do swojej kodyfikacji. Zachowane przekazy dowodzą jednak, że prawo to było w działalności sądów szlacheckich wielokrotnie naruszane. Przekonują o tym nie tylko pisma o charakterze politycznym, ale również relacje pamiętnikarskie, źródła praktyki sądowej, akty sejmikowe, a nawet treść listu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego nawołującego do usprawnienia procesu sądowego. Co więcej, występowanie wielu z wyliczonych przez monarchę uchybień znajduje potwierdzenie w innych relacjach źródłowych. Sytuacja ta stanowiła przyczynę występowania przez lokalną szlachtę do sejmu z prośbami o jej poprawę. Do najpoważniejszych problemów szlacheckiego wymiaru sprawiedliwości zaliczano proceder bezprawnego wydłużania postępowań.