Pasek boczny artykułu

Przesłane
6 maja 2022
Opublikowane
25 stycznia 2023
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 148 Pobieranie : 77

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Michaił Michajłowicz Speranskij (1772-1839), syn ubogiego wiejskiego duchownego stał się jednym z najbliższych współpracowników cesarza Aleksandra I. Na jego polecenie przekształcał struktury ustrojowe Imperium Rosyjskiego oraz faktycznie kierował pracami komisji kodyfikacyjnej, której polecono przygotować projekty kompleksowej kodyfikacji prawa cywilnego oraz karnego w Rosji. Napotkał w tej sferze sprzeciw środowisk konserwatywnych, których stanowisko i argumentacja oddane zostały w Notatce o starej i nowej Rosji (Zapiska o drewniej i nowoj Rossiji) autorstwa Nikołaja Michajłowicza Karamzina (1776-1826). Oddalony od dworu cesarskiego w początkach 1812 roku, powrócił do tych prac dopiero podczas panowania Mikołaja I (1825-1855).

Słowa kluczowe

Imperium Rosyjskie, Sobornoje ułożenije, car Aleksy Michajłowicz, Piotr I, kodyfikacja, modernizacja, państwo, Kodeks Napoleona, prawo cywilne, prawo karne Russian Empire, Sobornoje ułożenije, tsar, Aleksey Mikhaylovich, Peter I, codification, modernization, state, Napoleonic Code, civil law, criminal law

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Referencje

  1. Wykaz źródeł i opracowań:
  2. Akty normatywne:
  3. [Aleksander I], 1 janwaria. [1810], „Manifest >>Obrazowanije Gosudarstwiennowo Sowieta<< [w:] Zakonodatielstwo imperatora Aleksandra I, 1801-1811 gody, red. Władimir Alieksiejewicz Tomsinow. 396-415. Moskwa: Izdatielstwo >>Zercało<<, 2011.
  4. [Aleksander I], „12 diekabria [1801], Imiennoj, dannyj Senatu >>O priedostawlenii kupieczestwu, mieszczaństwa i kaziennym posielianam priobrietat’ pokupnoj ziemli<< [w:] Zakonodatielstwo imperatora Aleksandra I, 1801-1811 gody, red. Władimir Aleksiejewicz Tomsinow. 71-72. Moskwa: Izdatielstwo >>Zercało<<, 2011.
  5. [Aleksander I], 27 sientiabria [1801], imiennoj, dannyj Senatu >>Ob unicztożenii pytki<< [w:] Zakonodatielstwo imperatora Aleksandra I, 1801-1811 gody, red. Władimir Alieksiejewicz Tomsinow. 63-65. Moskwa: Izdatielstwo >>Zercało<<, 2011.
  6. [Aleksandr I], „8 sientiabria [1802 g.] Manifest >>Ob uczreżdenii Ministerstw<< [w:] Zakonodatielstwo imperatora Aleksandra I, 1801-1811 gody, red. Władimir Alieksiejewicz Tomsinow. 83-90. Moskwa: Izdatielstwo >>Zercało<<, 2011.
  7. Źródła drukowane i literatura przedmiotu:
  8. Bazylow Ludwik, Dzieje Rosji 1801-1917. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
  9. Bieljajew Iwan Dmitrijewicz, Lekcji po istorii russkowo zakonodatielstwa. Moskwa: Izdatielstwo >>Rodnaja strana<<, 2018.
  10. Bierdnikow Ilia Stepanowicz, Cerkow i Imperija. Istorija prawosławnoj symfonii otnoszenij. Moskwa: Izdatielstwo >>FIW<<, 2013.
  11. Borisow Aleksandr Władimirowicz, Ministry Wnutriennych Dieł Rossiji 1802 – oktiabr 1917. Sankt-Peterburg: Fond >>Uniwersitet<<, 2001).
  12. Chudszina Irina, Michaił Michajłowicz Speranskij: >>Pomieniat’ szatkoje swojewolie na swobodu wiernuju … <<[w:] Rossijskij liberalizm: idei i liudi, red. Aleksiej Aleksiejewicz Kara-Murza, 54-59. Moskwa: Nowoje Izdatielstwo-Fond >>Liberalnaja Missija<<, 2007.
  13. Cypin Władisław, Istorija russkoj prawosławnoj Cerkwi. Sinodalnyj i nowiejszij periody (1700-2005). Moskwa: Izdanije Sretenskowo monastyria; Moskowskaja Duchownaja Akademija, 2006.
  14. Czartoryski Adam Jerzy, Pamiętniki i memoriały polityczne 1776-1809. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1986.
  15. Czibiriajew Stanisław Archipowicz, Wielikij russkij reformator. Żiźn, diejatielnost’, politiczeskije wzgliady M.[ichaiła] M.[ichajłowicza] Speranskowo. Moskwa: Nauka, 1989).
  16. Dal’ Władimir Iwanowicz, Tołkowyj słowar’ żiwago wielikoruskawo jazyka, t. II, I – 0. Sankt-Peterburg; Moskwa: Izdanije knigoprodawca-tipografa Markwija Osipowicza Wolfa, 1881.
  17. Dołgorukow (Dołgorukij) Iwan Michajłowicz, ”Powiest’ o rożdienii mojom, proischożdienii i wsiej żizni”, [w:] Paweł I: pro et contra. Żiźn i diejatielnost’ impieratora Pawła I w ocenkach sowriemiennikow, issledowatielej i pisatieliej. Antołogia, red. Dmitrij Kiriłłowicz Burłaka, 186-192. Sankt-Peterburg: Russkaja Christianskaja Gumanitarnaja Akademija; OOO >>Izdatielstwo >>Palmira<<, 2017.
  18. Fatiejew Arkadij Nikołajewicz, Speranskij i jewo wriemia. Moskwa: Izdatielstwo >>Feorija<<, 2012.
  19. Fedorczenko Walerij Iwanowicz, ”Aleksiej Iwanowicz Musin-Puszkin, graf …” [w:] Walerij Iwanowicz Fedorczenko, Senatory Rossijskoj imperii. Encykłopedija biografij. 82-82. Moskwa: t. II. >>Minuwszje<<, 2018.
  20. Fedorczenko Walerij Iwanowicz, ”Aleksiejew Iwan Aleksiejewicz” [w:] Walerij Iwanowicz Fedorczenko, Senatory Rossijskoj imperii. Encykłopedia biografij, t. I. 31. Moskwa: >>Minuwszyje<<, 2018.
  21. Fedorczenko Walerij Iwanowicz. ”Kurakin Aleksiej Borisowicz, kniaź”, [w:] Walerij Iwanowicz Fedorczenko, Senatory Rossijskoj imperii. Encykłopedija biografij, 542. Moskwa: t. I, >>Minuwszje<<, 2018).
  22. Gołowaczew Piotr Michajłowicz, Dekabristy. 86 portretow. Moskwa: >>Zacharow<<, 2021.
  23. Gorczakow Michaił Iwanowicz, Cerkownoje prawo. Kratkij kurs lekcij. Sankt-Peterburg: Sankt-Petersburgskij Uniwersitet, 1909.
  24. Gradowskij Aleksandr Dmitrijewicz, Naczała russkowo gosudarstwiennowo prawa, t. 2, Organy uprawlenija, red. Tomsinow Władimir Aleksiejewicz. Moskwa: Izdatielstwo >>Ziercało<<, 2006.
  25. Gradowskij Aleksandr Dmitriejewicz, Wysszaja administracija Rossiji XVIII st.[oletija] i generał – prokurory. Sankt-Peterburg: Tipografija Iwana Boczkariewa, 1866.
  26. Grynwaser Hipolit, Kodeks Napoleona w Polsce [w:] Hipolit Grynwaser, Pisma, t. I. 14-172. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1951.
  27. [Gussakowskij Piotr Nazariewicz], Ministerstwo Justicii za sto let 1802-1902. Istoriczeskij oczerk. Sankt-Peterburg: Senatskaja tipografia, 1902.
  28. Institut Generał - Gubernatora i Namiestniczestwa w Rossijskoj Imperii, red. Łukowskaja Dżenewra Igoriewna, Raskin Dawid Josifowicz, Czerkiesow Wiktor Wasiliewicz. Sankt-Peterburg: Izdatielstwo Sankt-Petersburgskowo Uniwersiteta, 2001.
  29. Isajew Igor Andrejewicz, Istorija gosudarstwa i prawa Rossiji. Moskwa: Izdatielstwo NORMA-INFRA-M, 2013.
  30. Istorija russkoj prawosławnoj Cerkwi, t.2, Istorija Russkoj Cerkwi ot uczerieżdienija do wostanowlenija Patriarszestwa w Moskwie (1589-1917 gg.), red. Awdiejew Roman Iwanowicz, Timofiejewa Tatiana Juriewna. Moskwa: ROSSPEN, 2015).
  31. Jakuszkin Wieczesław Jewgieniewicz, Speranskij i Arakczejew. Sankt-Peterburg: Tipografija Alsztulera, 1905).
  32. Jegierewa Tatiana, Russkije konserwatory w socjokulturnom kontekstie epochi konca XVIII – pierwoj czetwierti XIX ww. Moskwa: NP Izdatielstwo >>Nowyj Chronograf<<, 2014.
  33. Kamienskij Aleksandr Borisowicz, ”Administratiwnoje uprawlenije w Rossiji XVIII w.[iek]”, [w:] Administratiwnyje reformy w Rossiji: istorija i sowriemiennost’, red. Renat Nurgaliewicz Bajguzin. Moskwa: ROSSPEN, 2006.
  34. Kartaszew Anton Władimirowicz, Istorija russkoj Cerkwi. Moskwa: OOO >>Izdatielstwo >>EKSMO<<, 2005.
  35. Klimaszewska Anna, „Francuskie prawo handlowe na przełomie XIX i XX wieku. Kodeks handlowy Napoleona z 1807 r. a jego dekodyfikacja”, Zeszyty Prawnicze UKSW 11.2 (2011): 189-206.
  36. Kliuczkow Michaił Wasiliewicz, ”Mieroprijatija Pawła I w obłasti mestnowo uprawlenija”, [w:] Paweł I: pro et contra. Żiźn i diejatielnost’ imperatora Pawła I w ocenkach sowriemiennikow, issledowatielej i pisatieliej. Antołogia, red. Dmitrij Kiriłłowicz Burłaka, 402-421. Sankt-Peterburg: Russkaja Christianskaja Gumanitarnaja Akademija; OOO >>Izdatielstwo >>Palmira<<, 2017.
  37. Korf Modest Andrejewicz, Żizń grafa Speranskowo, t. I-. Sanktpeterburg: Imperatorska Publicznaja Biblioteka, 1861.
  38. Kraszennikow Paweł Władimirowicz, Siem’ żiźnij grafa Michaiła Speranskowo. Moskwa: OOO >>Izdatielstwo >>EKSMO<<, 2021.
  39. Kudriawcewa Jelena Pietrowna, Ministerstwo inostrannych dieł wo wtoroj czetwierti XIX wieka. Moskwa: Izdatielstwo >>MGIMO-Uniwersitet<<, 2019.
  40. Łotman Jurij Michajłowicz, Sotworenije Karamzina. Sankt-Peterburg: Izdatielstwo AZBUKA, 2015.
  41. Maciejewski Tadeusz, Historia powszechna ustroju i prawa. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2000.
  42. Michajłowskij Michaił Gienadiejewicz, ”Speranskij Michaił Michajłowicz”, [w:] Istorija Gosudarstwiennowo Sowieta Rossijskoj Impierii 1801-1917. Wysszeje zakonosowieszczatielnoje uczreżdienije Rossijskoj impierii i wierchniaja pałata pierwowo rossijskowo parłamenta, red. Siergiej Michajłowicz Mironow, Aleksandr Nikołajewicz Czistikow, Denis Nikołajewicz Sziłow. 333-347. Sankt-Peterburg: >>LINKI ROSSIJI<<, 2008.
  43. Muraszew Giennadij Artiomjewicz, Tituły, cziny, nagrady. Sankt-Peterburg: OOO Izdatielstwo >>Poligon<<, 2003.
  44. Naumow Anatolij Walentinowicz, Prestuplenije i nakazanije w istorii Rossiji, cz. I. Moskwa: OOO >>Prospekt<<, 2021.
  45. Pawlenko Nikołaj Iwanowicz, Istorija Piotra Wielikowo. Moskwa: OOO Izdatielstwo >>WIECZE<<, 2006.
  46. Pisarkowa Liubow Fiedorowna, Gosudarstwiennoje uprawlenije Rossiji w pierwoj czetwierti XIX w.: Zamysły, projekty, wopłoszczenije. Moskwa: Izdatielstwo Nowyj Chronograf, Institut Rossijskoj Istorii Rossijskoj Akademii Nauk, 2012.
  47. [Presniakow Aleksandr Jewgieniewicz, Czeczulin Nikołaj Dmitriewicz], Istorija Prawitielstwujuszczewo Senata za dwiesti liet 1711-1911 gg. Sankt-Peterburg, t.II, 1911.
  48. Rajkow Glieb Pawłowicz, Prokuratura Rossiji iz wieka w wiek: ot Sankt-Peterburgskoj gubernii do naszych dniej 1722-2012. Sankt-Peterburg: Redakcionno-izdatielskij dom >>AŁABORG<<, 2012.
  49. Rey Marie-Pierre, Aleksandr I, przeł. A.Ju. Pietrowa, A.Ju. Tereszczenko. Moskwa: Rossijskaja politiczeskaja encykłopedia – ROSSPEN, 2013.
  50. [Romanow] Nikołaj Michajłowicz, wielikij kniaź, Impierator Aleksandr I. Biografija. Moskwa: >>Zacharow<<, 2010.
  51. [Romanow] Nikołaj Michajłowicz, wielkij kniaź, Graf Paweł Aleksandrowicz Storganow (1774-1817). Istoriczeskoje izsledowanije epochi impieratora Aleksandra I, t. I. Sankt-Peterburg: Ekspedicija Zagotowlenija Gosudarstwennych Bumag, 1903.
  52. [Rosenkampff Gustav von], Rozenkampf Gustaw Andriejewicz, Wospominanija [w:] Nina Wasiliewna Minajewa, M.[ichaił] M.[ichajłowicz] Speranskij w wospominaniach sowriemiennikow. Koniec XVIII – pierwaja połowina XIX wiekow. 21-45. Moskwa: OOO Izdatielstwo >>Sobranije<<, 2009.
  53. Rożdiestwienskij Siergiej Wasiliewicz, Istoriczeskij obzor diejatielnosti Ministerstwa Narodnowo proswieszczenija 1802-1902. Sankt-Peterburg: Izdanije Ministerstwa narodnowo proswieszczenija, 1902.
  54. Serbow N.I., ”Szkoła w carstwowanije Aleksandra I i Nikołaja I”, [w:] Siergiej Aleksandrowicz Kniazkow, N.I. Serbow, Oczerk istorii narodnowo obrazowanija w Rossiji do epochi reform Aleksandra II, red. Siergiej Wasiliewicz Rożdżestwienskij. 161-238. Moskwa: Knigoizdatielstwo „Polza” – Władimir Moricewicz Antik i KO, 1910.
  55. Sieredonin Siergiej Michajłowicz, Graf M.[ichaił] M.[ichajłowicz] Speranskij: Oczerk gosudarstwiennoj diejatielnosti. Sankt-Peterburg: Tipografija Towariszczestwa „Obszestwiennaja Polza”, 1909.
  56. Sokołow Oleg, Napoleon, Aleksander i Europa 1806-1812, przeł. Sławomir Skowronek. Oświęcim: Napoleon V, 2020.
  57. Sójka-Zielińska Katarzyna, Historia prawa (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989).
  58. Speranskij Michaił Michajłowicz, O koriennych zakonach gosudarstwa [w:] Michaił Michajłowicz Speranskij, Izbrannoje, red. Wadim Surenowicz Parsamow. 194-216. Moskwa: Rossijskaja Politiczeskaja Encykłopedija >>ROSSPEN<< 2010.
  59. Speranskij Michaił Michajłowicz, ”Pierwonaczalnoje naczertanije osobiennowo liceja”, [w:] Liudmiła Borisowna Michajłowa, Powsiedniaja żiźn carskosielskowo liceja 1811-1843, kniga I, „Dniej Aleksandrowych priekrasnoje naczało”. Oczerki licejskoj stariny. 497-499. Sankt-Peterburg: Izdatielstwo >>Władimir Dal’<<; OOO >>Alegro<<, 2021.
  60. Speranskij Michaił Michajłowicz, Obozrenije istoriczeskich swiedienij o swodie zakonow, [w:] Michaił Michajłowicz Speranskij, O zakonach. Izbrannyje raboty i pisma. 74-113. Moskwa: Jurajt, 2021.
  61. Speranskij Michaił Michajłowicz, Zapiska ob ustrojstwie sudiebnych i prawitielstwiennych uczrieżdienij w Rossiji [w:] Michaił Michajłowicz Speranskij, Izbrannoje, red. Wadim Surenowicz Parsamow. 246-296. Moskwa: Rossijskaja Politiczeskaja Encykłopedija >>ROSSPEN<<, 2010.
  62. Speranskij Michaił Michajłowicz. „Permskoje pismo imperatoru Aleksandru I”. W Michaił Michajłowicz Speranskij, O zakonach. Izbrannyje raboty i pisma. 152-166. Moskwa: OOO Izdatielstwo >>Jurajt<<, 2021.
  63. Staszewski Jacek, Wettynowie. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2005.
  64. Szepieliow Leonid Jefimowicz, Aparat własti w Rossiji. Epocha Aleksandra I i Nikołaja I. Sankt-Peterburg: >>Iskusstwo – SPB <<, 2007.
  65. Szilder Nikołaj Karłowicz, Imperator Aleksandr Pierwyj: jewo ziżń i carstwowanije, t. II. Moskwa: OAO >>Moskowskije uczebniki i Kartolitografija<<, 2008.
  66. Sziłow Denis Nikołajewicz, ”Koczubej Wiktor Pawłowicz”, [w:] Denis Nikołajewicz Sziłow, Gosudarstwiennyje diejatieli Rossijskoj impierii. Gławy wysszich i centralnych uczreżdienij 1802-1917. 324-326. Sankt-Peterburg: Dmitrij Bułanin. Jewropejskij uniwersitet w Sankt-Peterburge, 2001.
  67. Sziłow Denis Nikołajewicz, ”Korf Modest Andriejewicz”, [w:] Denis Nikołajewicz Sziłow, Gosudarstwiennyje diejatieli Rossijskoj impierii. Gławy wysszich i centralnych uczrieżdienij 1802-1917. Biobibłograficzeskij sprawocznik. 318-324. Sankt-Peterburg: Dmitrij Bułanin, Jewropejskij uniwersitet w Sankt-Peterburgie, 2001.
  68. Sziłow Denis Nikołajewicz, ”Kurakin Aleksiej Borisowicz”, [w:] Denis Nikołajewcz Sziłow, Gosudarstwiennyje diejateli Rossijskoj impierii. Gławy wysszich i centralnych uczreżdienij 1802-1917. 346-348. S.[ankt]-Peterburg: Dmitrij Bułanin. Jewropejskij uniwersitet w Sankt-Peterburgu, 2001.
  69. Sziłow Denis Nikołajewicz, ”Troszczinskij Dmitrij Prokofiewicz”. [w:] Denis Nikołajewicz Sziłow, Gosudarstwiennyje diejatieli Rossijskoj impierii. Gławy wysszich i centralnych uczreżdienij 1802-1917. Biobibłograficzeskij sprawocznik. 678-680. Sankt-Peterburg: Dmitrij Bułanin, Jewropejskij uniwersitet w Sankt-Peterburgie, 2001.
  70. Sziłow Denis Nikołajewicz, Kuźmin Jurij Anatoliewicz, ”Karniejew (Korniejew) Zachar Jakowlewicz” [w:] Denis Nikołajewicz Sziłow, Jurij Anatoliewicz Kuźmin, Czlieny Gosudarstwiennowo sowieta Rossijskoj imperii 1801-1906. Biobibłograficzeskij sprawocznik. 362-363. Sankt-Peterburg: Rossijskaja Nacionalnaja Biblioteka, Izdatielstwo >>Dmitrij Bułanin<<, 2007.
  71. Sziłow Denis Nikołajewicz, Kuźmin Jurij Anatoliewicz, ”Potockij Sewerin Osipowicz” [w:] Denis Nikołajewicz Sziłow, Jurij Anatoliewicz Kuźmin, Czlieny Gosudarstwiennowo Sowieta Rossijskoj imperii 1801-1906. Biobibłograficzeskij sprawocznik. 642-643. Sankt-Petersburg: Rossijskaja Nacionalnaja Biblioteka, Izdatielstwo >>Dmitrij Bułanin<<, 2007.
  72. Szpoper Dariusz, ”Michaił Speranskij i jego rzekome >>zesłanie<< na Syberię w latach 1818-1821”, Studia Iuridica Lublinensia. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Witkowskiemu, vol. XXV-3 (2016); 907-921.
  73. Szpoper Dariusz, ”Niedoszła próba ograniczenia samodzierżawia. Aleksander I i warszawski projekt konstytucji dla Imperium Rosyjskiego z lat 1818-1820”, Prawo i Więź, nr 34 (2020): 168-202.
  74. Szpoper Dariusz, ”Rada Państwa (1810-1917). Od subsydiarnego organu władzy rosyjskich imperatorów do izby wyższej parlamentu”, Opolskie studia Administracyjno-Prawne, XIV/2 (2016): 91-117.
  75. Talberg Nikołaj, Istorija russkoj Cerkwi. Moskwa: Izdatielstwo Sretenskowo monastyria, 2008.
  76. Tomsinow Władimir Aleksiejewicz, Swietiło rossijskoj biurokratii. Istoriczeskij portret M.[ichaiła] M.[ichajłowicza] Speranskowo. Moskwa: Izdatielstwo >>Ziercało<<, 2012.
  77. Uriłow Ilia, ”Predisłowije”, [w:] [Aleksandr Michajłowicz Gorczakow], Pierepiska kniazia A.[leksandra] M.[ichajłowicza] Gorczakowa s rodnymi i bliskimi. 3-27. Moskwa: OOO w Izdatielskij Dom >>Liubimaja Rossija<<, 2008.
  78. Wigel Filipp Filippowicz, Zapiski. Moskwa: Izdatielstwo TERRA-TERRA; Kniżnyj Kłub Knigowiek, 2019.
  79. Władimirskij-Budanow Michaił Flegontowicz, Obzor istorii russkowo prawa. Moskwa: Izdatielskij Dom >>Territorija Buduszczewo<<, 2005.
  80. Wortman Richard, Włastitieli i sudii. Rozwitie prawowo soznanija w imperatorskoj Rossiji, przeł. M.D. Dołbiłow, F.Ł. Sewastianow. Moskwa: Nowoje Literaturnoje Obozrienije, 2004.
  81. Woskresenskij Nikołaj Aleksiejewicz Piotr Wielikij kak zakonodatiel. Issledowanije zakonodatielnowo processa w Rossiji w epochu reform pierwoj czetwiertii XVIII wieka, red. Dmitrij Olegowicz Sierow. Moskwa: OOO >>Nowoje Literaturnoje Obozrenije<<; Deutsches Historisches Institut Moskau, 2017.